|
Khi hôn chân Chúa bạn nghĩ về
điều gì?
G. Tuấn Anh
Mùa Chay-Phục
Sinh của đạo Công giáo có vài nghi thức rất đáng để nghiền ngẫm. Bao gồm các
nghi thức: xức tro, Chúa rửa chân cho các tông đồ, hôn chân Chúa, thắp nến
phục sinh. Trong phạm vi bài này, xin chia sẻ một số ý liên quan tới nghi thức
thứ 3.
Khi hôn chân Chúa, cái quan trọng nhất không nằm ở các chuyển
động cơ học: quỳ, cuối rạp xuống, chạm môi vào chân Chúa, đứng lên mà nằm ở
cái thần, nghĩa là cái đang diễn ra trong đầu mỗi người trước hành vi hôn chân
Ngài. Cái thần ẩn trong hành vi hôn chân Chúa giúp ta chuyển tình yêu đối với
Chúa sang tình yêu đối với tha nhân, một cách nhẹ nhàng và đúng bản
chất.
Những điều gợi ý từ võ đạo
Người ta bảo,
cái hồn của võ thuật được nằm trong các bài quyền. Vậy quyền là gì? Quyền là
tổ hợp các động tác công thủ được sắp xếp theo một trình tự khoa học, được tạo
ra nhằm giả lập để giải quyết các tình huống có thể có trong thực tế. Cao siêu
hơn, một bài quyền còn chuyển tải triết lý bên trong: như nhu thắng cương, ít
thắng nhiều, tĩnh chế động, đơn giản hoá giải sự phức tạp... Thậm chí một bài
quyền còn thể hiện cả nhân sinh quan trong nội hàm của nó như lòng khoan dung,
tính quyết liệt-một mất một còn. Triết học và nhân sinh quan tổng thể của các
bài quyền sẽ chuyển tải chữ Đạo trong một môn phái. Nếu quyền quan trọng như
thế, làm thế nào để luyện tốt về quyền. Có một lần may mắn, tôi có trao đổi
với một vị võ sư người Nhật 8 đẳng, phụ trách phần kỹ thuật Karatedo toàn châu
Âu về việc này. Khi ngồi ở bàn hội đồng giám khảo, chấm một võ sinh đi quyền,
người võ sư cần chấm các điểm sau: lực các đòn đánh, tư thế-kỹ thuật các đòn,
độ thẩm mỹ và thần thái khi biểu diễn. Trong đó thần thái là cái khó chấm
nhưng là phần quan trọng nhất của một bài quyền. Thần là gì? Thần có thể hiểu
là thần kinh, chủ yếu là vỏ đại não. Thần cần phải trầm tĩnh, tư tưởng tập
trung, thần phải chuyên nhất, không có tạp niệm. Thần là sự bắt nguồn, dẫn dắt
mọi hành vi của một võ sĩ, thần cho ta biết cần tiến, lui, quay trái hay phải.
Nó chỉ đạo công, thủ, tránh né. Và các thứ này diễn ra bên trong đầu của người
diễn quyền. Đây là phần âm trong một bài quyền và người võ sinh phải lột tả nó
thành dương tính để bộc lộ ra bên ngoài, trong đó chủ yếu là nhờ ánh mắt. Sự
hoảng hốt, lòng kiêu hãnh, tính trầm tư... đều thể hiện qua hình dáng và màu
sắc của mắt. Vậy chấm thần là chấm chủ yếu các thuộc tính liên quan đến mắt.
Nên mắt là cửa số phản ánh những thứ đang diễn ra bên trong cơ thể. Mắt cũng
là giác quan quan trọng nhất trong 6 giác quan thu nhận dữ liệu, thông tin từ
thế giới bên ngoài chuyển về cho bộ não xử lý.
Tóm lại, Thần mang
hàm ý diễn đạt ta đang nghĩ về cái gì trước mỗi hành vi khi diễn quyền. Thần
là quan trọng vì nó giúp ta chuyển tiếp các tri thức trong quyền để giải quyết
các tình huống thực tế, không được lập trình từ trước, một cách ổn thoả.
Cũng vậy, khi hôn chân Chúa, cái quan trọng nhất không nằm ở các
chuyển động cơ học: quỳ, cuối rạp xuống, chạm môi vào chân Chúa, đứng lên mà
nằm ở cái thần, nghĩa là cái đang diễn ra trong đầu mỗi người trước hành vi
hôn chân Ngài. Cái thần ẩn trong hành vi hôn chân Chúa giúp ta chuyển tình yêu
đối với Chúa sang tình yêu đối với tha nhân, một cách nhẹ nhàng và đúng bản
chất.
Tại sao là hôn chân?
Hôn là một hành động
nhằm biểu đạt tình yêu. Cũng giống như mọi thứ khác, tình yêu có thật lẫn giả.
Và thật bao giờ cũng ít hơn nhiều lần so với giả, hay những thứ trông gần
thật. Trong Tân ước có mô tả về 2 nụ hôn khá tương phản. Một của Giuda, một
của phụ nữ tội lỗi trong Phúc Âm Thánh Luca (7,37)…
Trong khi Giuđa
chọn điểm rơi của nụ hôn là má của Thầy để chứng tỏ đang đứng ở một khoảng
cách gần trong quan hệ với Chúa Giêsu thì người phụ nữ tội lỗi lại chọn chân
Thầy để biểu lộ tình yêu nghĩa là bà tự đặt mình ở khoảng cách rất xa trong
quan hệ cả trong tâm hồn. Một nụ hôn của một môn đệ nạp Thầy tiềm ẩn trong
thần thái và một nụ hôn của người đàn bà phàm tục chứng tỏ lòng ăn năn, quay
về được chôn tận cõi lòng. Cùng một nụ hôn-tức cùng hình thức nhưng 2 suy nghĩ
hoàn toàn khác biệt-tức khác về nội dung, nghĩa là khác về thần thái. 2 nụ hôn
này không chỉ khác về vị trí mà quan trọng hơn là ánh mắt toát ra từ 2 nụ hôn
cũng rất khác lạ. Kinh Thánh không mô tả thần thái của 2 gương mặt này trong
khi hôn và chỉ có các võ sư cao đạo mới có thể đo được tình yêu của 2 nụ hôn
này nếu quan sát được đôi mắt. Người võ sư ấy chính là Chúa Giêsu, người hiểu
thấu tâm cang của mọi hành vi, ngay cả khi chúng ta chưa hành
động.
Nhằm hiểu thêm vì sao là hôn chân? Chúng ta có thể tham khảo sách
Tân ước khi mô tả Bữa Tiệc Ly, Chúa cũng đã chọn chân để rửa cho các môn đệ.
Chân chiếm một vị trí thấp nhất về mặt cơ thể học, nhằm biểu diễn phần ít đáng
được tôn trọng nhất.
Chọn chân để rửa hay để hôn, người hôn và người
rửa nhằm chứng minh tình yêu, lòng khiêm cung hay sự bất tương xứng trong tình
yêu ở cung bậc cao.
Các bức tranh tương phản và tính triết
học
Ngồi trong nhà thờ những giây phút như thế này, tự dưng mình so
sánh 2 biểu tượng của 2 tôn giáo lớn: Phật giáo và Công giáo. Trong khi hình
tượng Đức Phật tại các Chùa trông thật thanh thản, tự tại thì hình ảnh của
Chúa Giêsu trên thập tự trông rất đau khổ, ưu phiền. Vậy mà của gia bảo
Ngài thường ban cho các Kitô hữu lại là sự bình an, hoàn toàn tương phản với
cái hình tướng thuộc biểu trưng của cây thánh giá. Mình ngẫm nghĩ mãi cái hàm
ý gì mà Chúa Giêsu đang muốn truyền tải qua sự mâu thuẫn thật khủng
khiếp?
Rồi buổi tối Thứ Sáu Tuần Thánh, chợt nhận ra cái
ẩn ý bị che khuất này: trong tận cùng của đau khổ mà ta vẫn thấy sự bình an.
Đây mới thật sự là cảnh giới của bình an, nghĩa là thấy cả bình an trong giông
bão, bình an trong thánh giá, chứ không phải đi tìm bình an trong tĩnh
lặng.
Các đoạn Tin Mừng trong những ngày này mô tả Chúa chịu nạn,
đã vẽ các bức tranh đầy tương phản và các bài học đậm tính triết qua những bức
tranh này thật hấp dẫn.
Suốt 3 năm rao giảng, Ngài chỉ chọn 12 tông đồ,
12 học trò đời thứ nhất, vậy mà một trong số đó đã nạp Ngài vì 30 đồng bạc -
một thứ tiêu biểu cho “nước” trần gian - trong khi Ngài đang rao giảng về Nước
Trời, nơi rất xa lạ với tiền của.
Người học trò được Ngài chọn là
trưởng tràng, dễ dàng từ chối Thầy ngay phút giây đầu tiên khi bị thử thách,
mà người thử thách chỉ là một tớ gái, và không chỉ 1 lần mà chối đến 3 lần.
Trong khi Ngài vừa mới nhắc lại tình yêu thương giữa thầy trò trong bữa tiệc
ly hôm trước.
Khi vác thánh giá lên đồi Gongotha và chịu chết ở đó, 12
người học trò mà Ngài ra sức dạy dỗ, yêu thương, chúng ta chỉ tìm thấy Thánh
Gioan, trong khi đó Ngài truyền rằng có 2 điều quan trọng nhất trong đạo của
Ngài: mến Chúa và yêu người.
Chúa Cha đã đưa người Con của mình nhập
thế để cứu chuộc tội lỗi vậy mà Ngài được treo lên và chết cùng với 2 tên trộm
cướp - một loại tội ác điển hình. Cái chết của Chúa cũng bắt nguồn từ các tội
lỗi là những hận thù, các đanh ác của nhân loại.
Thủ phạm trong cuộc
hành quyết Chúa Giêsu chính là con người, loại thụ tạo mà Thiên Chúa đã tạo
dựng giống hình ảnh Ngài. Một dân tộc mà Thiên Chúa chọn cũng chính là dân tộc
treo Ngài lên thập tự với những lời hò reo “đóng đinh nó đi”.
Dẫn dắt
câu chuyện đến các nút thắt của sự mẫu thuẫn và trình bày cách giải quyết các
mẫu thuẫn rất dễ làm người đọc cuốn hút. Một vài mẫu chuyện cần giải quyết mâu
thuẫn 1-1 ta cũng thấy trong Tân ước: đoạn người đàn bà ngoại tình bị ném đá,
đoạn yêu cầu Chúa Giêsu đóng thuế, đoạn Chúa Giêsu bị cám đỗ.
Trong Tây
du ký, có đoạn mô tả tình huống mâu thuẫn hấp dẫn sau: Tổ sư yêu cầu Tề
Thiên đi đổ chén đờm của Tổ vào chỗ “không phải trời không phải đất”. Quá mâu
thuẫn. Tề Thiên nghĩ tới, nghĩ lui rồi đổ vào luôn trong miệng. Giải quyết câu
hỏi hóc xương này, Tề Thiên liền được Thầy đặt tên là Ngộ Không (ngộ nghĩa là
nhận biết).
Đưa các bức tranh, màu sắc tương phản nhau, có
phải chính Chúa đã dạy cho ta một bài học cao thâm: khi giải quyết được các
mâu thuẫn đỉnh điểm này, chúng ta sẽ vượt qua ranh giới của sự tầm thường để
đạt tới một cảnh giới khác cao hơn mà bình an là một trường
hợp.
Một năm chúng ta hôn chân Chúa bao nhiêu
lần?
Nếu xem cử chỉ hôn chân Chúa là cách biểu lộ tình yêu của ta
với Chúa Giêsu, với thánh giá mà Ngài đang gánh chịu, vậy một năm chúng ta chỉ
cần hôn chân Chúa một lần sao? Hãy cứ đếm các lần chúng ta đã hôn chân ấy cả
hình thức lẫn nội dung. Và nếu nói rằng chúng ta yêu Ngài, thì biểu hiện của
tình yêu đích thực với Ngài là gì?
Trước ngày chịu nạn, Ngài đã rửa
chân cho các môn đệ và truyền dạy tôn chỉ các con hãy yêu thương nhau. Trong
môt đoạn khác trong Tân ước, Chúa bảo chỉ có 2 điều quan trọng nhất - “yêu
Chúa và yêu người”. Trên cây thập tự, trong khi đang chịu cực hình về cả thể
xác lẫn tinh thần Ngài vẫn cầu xin với Chúa Cha hãy tha cho họ vì họ chẳng
biết việc họ làm. Yêu thương đến thế là cùng. Đúng là, không có tình yêu nào
lớn bằng tình yêu của kẻ thí mạng sống vì người mình yêu.
Vậy khi bảo
rằng ta yêu mến Chúa, thì có nghĩa chúng ta cần nhớ lại lời đầu tiên của Kinh
Hoà Bình “lạy Chúa xin cho con biết mến yêu và phụng sự Chúa trong mọi
người”.
Vấn đề đặt ra: Lấy gì để bảo chứng tình yêu của ta với Chúa
là đáng tin cậy? Có một phương pháp trong lĩnh vực công nghệ phầm mềm mà ta có
thể áp dụng. Muốn chứng minh chất lượng của tình yêu, tình yêu ấy phải trải
qua các cuộc thử nghiệm với các mẫu dữ liệu sau đây:
1. Dữ liệu
kiểm chứng phải đủ lớn: nghĩa là chúng ta có thể liệt kê số lần mà ta yêu Ngài
là không đếm xuể.
2. Dữ liệu kiểm chứng phải khá đặc biệt: nghĩa là
thay vì chỉ yêu người nghèo, ta còn phải yêu cả kẻ đói nhưng mang đầy mầm bệnh
hiểm nghèo lây lan như HIV, lại còn là người côi cút, thậm chí trước đây chính
họ đã hãm hại chính chúng ta.
3. Dữ liệu phải vét cạn hết mọi khả năng:
nghĩa là các mẫu người có thể tồn tại trên thế giới này đều được đem ra để thử
tình yêu của chúng ta với tất cả hình thể muôn màu muôn vẻ, mọi nơi, mọi
lúc.
Mẹ Terasa là một trong các Chân phước hiện đại đã thoả các mẫu dữ
liệu kiểm chứng trên. Thật ra trong hành trình tăng trưởng đức tin tình yêu
với Thiên Chúa, đức tin ấy cần trải qua các cung bậc từ thấp đến cao. Phương
pháp kiểm định trên chỉ phù hợp cho thứ bậc cao nhất. Các thứ bậc khác được
sắp xếp để bước trước là tiệm tiến của bước ở mức cao hơn và thường được
trưởng thành trong thử thách và cầu xin.
Hôn chỉ là một biểu trưng
về hình tính của tình yêu, thật ra chúng ta luôn phấn đấu để tình yêu ấy không
chỉ dừng ở biểu hiện bề ngoài mà nó phải thường trú mãi mãi tận trong tâm, để
mỗi suy nghĩ, mỗi lời nói, mỗi hành vi của chúng ta đều xuất phát từ 2 chữ
tình yêu. Đạt được như thế nghĩa là chúng ta tin rằng Chúa luôn luôn ngự trì
trong tâm trí mình.
Nhưng phận người vốn mỏng dòn, yếu đuối
và nhiều tội lỗi nên chúng ta cần liên lũy khiêm tốn cầu xin sức mạnh của Ngài
đổ xuống và nâng đở ta từng tíc tắc trong cả đời sống. Lạy Chúa, xin cho chúng
con biết hôn chân Chúa từng giây, từng phút trong cuộc đời con.
|