(Lc 3:1-6)

Nhân dịp ÐGH Bênêđíctô XVI đã làm một chuyến tông du lịch sử sang Thổ Nhĩ Kỳ.   Đức Thánh Cha đã đóng góp “cho việc xây dựng một thế giới có khả năng nhận ra những chân lý chung trong tình huynh đệ và trong đối thoại, và không chiều theo đối kháng hay đầu hàng quyền lực sự chết.”[1]  Ðúng là một ngôn sứ thời đại !  Khi ÐGH về đến Roma, Giáo Hội bắt đầu bước vào Mùa Vọng.  Ðây thật là một dịp may cho những ai muốn tìm hiểu về ngôn sứ thời đại.

Ngày xưa, ngôn sứ Gioan Tẩy Giả xuất hiện đúng thời gian niềm hy vọng Ðấng Thiên Sai lên tới tột đỉnh.  Trước khi giới thiệu ông, thánh Luca đã ghi rất rõ thời điểm cả đời lẫn đạo.[2]  Sứ mệnh ngôn sứ luôn mang tính “hôm nay.”  Ngôn sứ sống giữa những thế lực đạo đời đang thi nhau chiếm ưu thế trong quần chúng. 

Giữa một khung cảnh ồn ào như thế, Lời Thiên Chúa âm thầm nhưng mãnh liệt đến với ông trong hoang địa.[3] Trong cảnh tĩnh mịch đó, ông nghe rất rõ tiếng Chúa.  Ông đã dành thời gian học hỏi, lắng nghe và trau giồi sức mạnh  để có thể đi khắp nơi kêu gọi mọi người trở về đường công chính.  Chỉ trong đường công chính, con người mới có thể tìm lại chính mình và “sẽ thấy ơn cứu độ của Thiên Chúa.”[4]

Ông Gioan đạt tới chóp đỉnh đoàn sủng ngôn sứ, vì ông “đã thấy tận mắt, (...) đã chiêm ngưỡng, (...) đã chạm đến Lời sự sống,”[5]  nơi hiện thực toàn thể lời ngôn sứ.  Ông đã loan báo và thấy Ðấng Thiên Sai.  Ông đã không ngần ngại nói về Ðức Giêsu : “Tôi đã thấy và tôi chứng thực rằng Người là Ðấng Thiên Chúa tuyển chọn.”[6]   Có ngôn sứ nào có một chứng từ hùng hồn và dứt khoát đến thế không ?!

Dĩ nhiên, ông Gioan rao giảng cùng một nội dung và có một thái độ như các bậc ngôn sứ tiền bối.  Ông phải nhân danh Thiên Chúa nói những lời đã đón nhận từ Thiên Chúa cho anh em. Về căn bản, nội dung những lời rao giảng luôn giống nhau : Chúa đang ở gần bên dân Người, Chúa trung tín giữ lời Giao ước.   Ðối lại, con người phải trung thành và yêu mến Thiên Chúa, Ðấng yêu thương và không bỏ rơi họ.  Phải thay đổi sâu xa tận bên trong, con người mới có thể thấy Thiên Chúa đang hướng dẫn lịch sử về tột đỉnh giao ước và mạc khải[7] là Ðức Giêsu Kitô.

Ngôn sứ quan sát hiện tại một cách sâu sắc.  Ông chú ý tới các biến cố.  Sở dĩ thấy xa hơn những người đồng thời, vì cái nhìn của ông sâu hơn.  Không dừng lại ở hình thức bên ngoài, những bằng chứng sơ khởi, ông luôn suy tư, nghiền ngẫm.  ông xem xét các biến cố, hoàn cảnh, cử chỉ, sự lựa chọn và thái độ nội tâm của những nhân vật chính trong các biến cố.  Giữa các tiếng nói khác nhau trong lịch sử và thời đại, tiếng nói Thiên Chúa trổi vượt hẳn lên.  Bên kia những hiển thị, vẫn có những mũi nhọn sâu hơn của công lý và tình yêu.  Bằng chứng, giữa những bất công và sa đọa của xã hội đương thời, ông Gioan đã trở nên mũi nhọn đâm thẳng vào những bộ mặt phi nhân thời đại như nhóm Pharisêu, các vua chúa, quan quyền, linh tráng, con buôn v.v.

Ngoài việc tố cáo những tệ trạng xã hội, ngôn sứ còn phải nhắc cho mọi người biết Thiên Chúa đầy lòng thương xót.  Người sẽ đến cứu tội nhân.  Ngôn sứ cho thấy chân lý về cuộc sống con người không đóng khung trong những giới hạn hẹp hòi của tội lỗi.  Phải làm sao sám hối để lương tâm ngày càng ý thức hơn về việc lành phải làm và việc dữ nên tránh, đồng thời cần dấn thân để canh tân đời sống theo ân sủng.

Ông Gioan đã đến để công bố một thế giới mới sắp đến gần, nhổ tận gốc hỗn loạn của tội lỗi.  Một thế giới thái bình sống bằng ơn cứu độ do Thiên Chúa mang đến với con người của  Ðấng Thiên Sai.  Chắc chắn thế giới chúng ta đang sống chưa đạt được điều đó.  Vạn  vật vẫn còn rên siết trong cơn đau đớn như người phụ nữ sắp sinh con. 

Có thể nghe thấy tiếng rên siết đó nơi Giáo Hội toàn cầu trước tình trạng Âu châu đang chối bỏ nguồn gốc Kitô giáo của mình.  Một khi Âu châu không còn ý thức và đánh mất căn tính, niềm hãnh diện và sức mạnh cũng tiêu tan. Chỉ còn sự nhút nhát và ô nhục.  Nhân danh văn hóa, lòng kiên nhẫn, việc thiện, đa văn hóa,  người ta không dám quả quyết về nhân quyền nữa.  Tây Phương nhút nhát trước những tấn công về văn hóa từ thế giới Hồi giáo.  Trong khi đó, những giá trị như nhân vị, bình đẳng, nhân quyền, tự do, dân chủ, sinh thái học, bất bạo động đều do Âu châu cống hiến cho các nền văn hóa thế giới khác.[8] 

Tại Resenburg, Ðức quốc, ÐGH Bênêđictô XVI chứng tỏ là vị ngôn sứ thời đại, khi lên tiếng đề nghị Âu châu làm sống lại ý thức và cởi mở với cuộc đối thoại toàn cầu.  Hai chủ đề được nhấn mạnh : “Tôn giáo không bạo động và sự hòa hợp đức tin và lý trí.”  ÐGH đã đưa ra lịch trình đặc biệt cho thế giới thiên niên kỷ thứ ba : cùng nhau suy tư về bạo động và bất bạo động, nhất là về những mối liên hệ giữa chúng với các tôn giáo và ý thức hệ ; cùng suy tư về việc duyệt xét lại các bản sách thánh, để có một giải thích xứng đáng với Thiên Chúa và Con người ; cùng suy tư về những đồ án xây dựng một xã hội công bình và nhân đạo hơn ; về những giá trị và giới hạn của tự do, về việc tục hóa và chủ nghĩa thế tục lành mạnh ; về các nền văn hóa và đa văn hóa v.v.[9]

Có thể kiếm thấy một ngôn sứ giống như ÐGH Bênêđictô XVI ở Việt nam hiện nay không ?  Còn đâu hình ảnh một GM Nguyễn Kim Ðiền ngày xưa ?   Phải chăng hiện tại GHVN đang lựa chọn cuộc sống mà quên đi căn tính hay bản chất của mình ?   Rất may, tới nay vẫn còn những linh mục và giáo dân ngoài Huế tiếp nối tinh thần Nguyễn Kim Ðiền, cương quyết lựa chọn theo chiều ngược lại.  “Giám mục Nguyễn Kim Điền là một tấm gương cho sự lựa chọn này. Và cái giá mà vị giám mục này phải trả chẳng phải chỉ là sự khó khăn, đau đớn và cái chết cho bản thân mình, mà toàn giáo phận Huế phải cùng chịu khó khăn và thiệt hại với Ngài. Chủng viện không được mở, không có linh mục mới, việc bổ nhiệm linh mục về các nhiệm sở theo nhu cầu không thực hiện được, các linh mục không được cử hành phụng vụ hay làm mục vụ ở nhiều nơi khiến giáo dân ở những nơi đó thiếu thốn những phương tiện tâm linh cần thiết, v.v… Những thiệt hại ấy không phải là nhỏ. Phần nào ngài đã đánh giá bản chất Kitô giáo quan trọng hơn đời sống hay sinh hoạt Kitô hữu! 

Trái lại, muốn tránh những thiệt hại to lớn ấy cho Giáo Hội, muốn Giáo Hội dễ thở và có thể phát triển, thì phải biết mềm dẻo, nhượng bộ, nghĩa là phải trả giá bằng sự im lặng hay bất động trước những điều mà cứ bình thường thì lương tâm buộc phải lên tiếng hay can thiệp. Các giám mục Việt Nam nói chung đã chọn cách ứng xử này. Phần nào các ngài đã đặt nặng đời sống hay sinh hoạt Kitô hữu hơn bản chất Kitô giáo!”[10]  Lựa chọn như thế có khác gì Âu châu hôm nay ?   

Khi đánh mất căn tính, Giáo hội không còn sức mạnh làm chứng.  Vai trò ngôn sứ cũng phai tàn.  Sự hiện hữu không còn ý nghĩa và trở nên thừa thãi.  Thực vậy, Chúa Giêsu đã quả quyết : “Không phải bất cứ ai thưa với Thầy : ‘Lạy Chúa !  Lạy Chúa !’ là sẽ được vào Nước Trời cả đâu !  Nhưng chỉ ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Ðấng ngự trên trời, mới được vào mà thôi.”[11]  Nói khác, không phải có đủ thứ đền đài, nghi lễ, hành hương, quyền bính v.v. mà xây dựng được Nước Trời ở trần gian.  Xây dựng Nước Trời trên những thứ đó có khác gì xây nhà trên cát ?  Chỉ khi nào dám “làm chứng cho sự thật”[12] trước mặt thế quyền như Chúa, Giáo hội mới thấy rõ tại sao mình “sinh ra và đến trong thế gian.”[13]   Chính vì can đảm chứng cho sự thật, Ðức Giêsu và Gioan Tẩy Giả đã mất cả mạng sống và cơ hội đi khắp nơi rao giảng Tin Mừng.  Nhưng nhờ chết đi, Chúa đã làm cho cả Giáo hội bừng dậy bao nhiêu thế hệ ngôn sứ.

Lạy Chúa, xin cho Giáo Hội Việt Nam luôn can đảm làm chứng cho sự thật để tự do, công lý, hòa bình  mau đến với  quê hương con .  Amen.

đỗ lực, 10.12.2006