HÒA GIẢI VÀ HY VỌNG

Nôn nao với bầu khí rộn ràng bước vào Năm Thánh của Giáo Hội quê hương trong những ngày này, nhưng ở xa, tôi chỉ có thể nghe nhìn mọi sự qua màn hình máy tính. Mà sao, bỗng thấy thật gần...

Tôi thấy thật gần tâm tình của Đức Hồng Y Etchégaray, đến từ Vatican, khi ngài vừa vung mạnh tay vừa nhấn giọng - ở cuối Thánh Lễ Chúa Kitô Vua tại nhà thờ Chính Tòa Hà Nội - để xác nhận rằng “Chúng tôi ban phép lành này là cầu chúc phúc lành của Thiên Chúa không chỉ cho chúng ta ở đây, mà cho tất cả, tất cả mọi người Việt Nam, không trừ ai.” Cha Etcharren, Bề Trên Cả Hội Thừa Sai Paris, đã dịch ra tiếng Việt tại chỗ là “... không trừ ai hết!” Ôi, mấy tiếng “không trừ ai hết” này mới dễ thương làm sao! (Đẳng cấp tiếng Việt của Cha Bề Trên Cả quả là ‘danh bất hư truyền’ khi ngay sau đó, Đức Hồng Y chỉ nói “Tôi trả cây gậy này lại cho Đức Tổng,” thì ngài cao hứng chế tác là “Tôi không muốn làm như kẻ cướp trên thánh giá!”) Trả gậy xong, Đức Hồng Y còn nằn nì nói thêm cho thật rõ: “Việc ban phép lành này là cầu chúc phúc lành của Chúa cho hết mọi người, để ai cũng có được niềm hy vọng, cách riêng những người đau khổ nhất, những người cần niềm hy vọng nhất...” Rồi, một cách quyết đoán, Đức Hồng Y đề nghị nên ban phép lành bằng tiếng Việt Nam, thay vì bằng tiếng La Tinh như đã lập trình trước. Hẳn là vì ngài tha thiết muốn “mọi người Việt Nam không trừ ai hết” có thể nhận hiểu thiện chí của ngài.

Tôi càng thấy thật gần tâm tình của vị đại diện đến từ Tòa Thánh, khi ngài được mời phát biểu trước Thánh Lễ khai mạc Năm Thánh được cử hành cách long trọng tại Sở Kiện. Ở đó, vị hồng y ngoại quốc này đã hô to “Dân tộc Việt Nam muôn năm” (không hiểu sao người thông ngôn lại thấy cần phải bổ sung thêm “Giáo Hội Việt Nam muôn năm” nữa!) Rồi ngài đi thẳng, một cách gọn và rõ, vào điều ngài muốn nói: chỉ gói trong hai từ thôi, đó là Hòa Giải (réconciliation) và Hy Vọng (espérance)! Vị Hồng Y không hề ứng khẩu ở đây, vì chính ngài cho biết rằng ngài đã đọc đi đọc lại tại Rôma các văn bản về đề cương Năm Thánh của các giám mục Việt Nam. Hòa Giải và Hy Vọng là tất cả những gì ngài muốn đúc kết.

Tôi chợt nhận ra, đây không còn là tâm tình riêng của một con người, dù người ấy có là vị hồng y danh tiếng Roger Etchégaray, mà đây là sứ điệp, là tiếng nói của Mẹ Giáo Hội. Suốt thời gian qua, trải bao sự kiện và biến cố tại Giáo Hội Việt Nam, không phải biết bao người vẫn mong ngóng nghe được tiếng nói từ Tòa Thánh đó sao? Và tôi tin rằng tiếng nói ấy đã được nói lên, từ môi miệng của vị đại diện đến từ Tòa Thánh. Nhiều người có lý do để chú ý đến câu nói ‘trả gậy’ kia, và có lý do để vui mừng trước hành động ‘trả gậy’ đầy tính biểu tượng ấy. Nhưng tôi tin rằng Đức Hồng Y thậm chí muốn có được nhiều sự chú ý hơn thế đối với sứ điệp Hòa Giải và Hy Vọng của ngài trong chuyến đi Việt Nam này. Hòa Giải và Hy Vọng - ngài nói - đều cần sự can đảm, trong một đất nước vốn đầy những thử thách và khó khăn...

Sự can đảm cần phải có ấy đã được nhìn thấy ít nhất một phần nơi các giám mục Việt Nam – như Đức Hồng Y ghi nhận – qua việc chính các giám mục nêu rõ con đường hòa giải và hy vọng là lộ trình của Năm Thánh này. Một cách thời sự và thật cảm kích, sự can đảm ấy đã bộc lộ chiều tối hôm trước, trong nghi thức sám hối và hòa giải được thực hiện bởi Giáo Phận Thanh Hóa, thay mặt toàn thể Giáo Hội Việt Nam.

“Giáo Hội chúng con xin chân thành thú tội.

Giáo Hội chúng con xin cúi đầu tạ tội!”

Ai mà không nao lòng, không cảm động khi nghe lặp đi lặp lại những lời tạ tội này, nhất là khi chúng ta không chỉ tạ tội với Chúa hay với nhau, mà còn chân thành “cúi đầu tạ tội” với tất cả anh chị em đồng bào mình?:

“Thưa bà con anh em lương dân không cùng tôn giáo.

“Đức Giêsu Đấng sáng lập đạo Công Giáo đã dạy chúng tôi yêu thương mọi người, kể cả những người thù ghét mình. Lẽ ra chúng tôi phải thực hiện tinh thần đó mọi nơi mọi lúc và với mọi người. Nhưng chúng tôi nhận thấy do vô tình hay cố ý, chúng tôi đã làm cho quý vị phiền lòng, chúng tôi đã thiếu sót nhiều trong nghĩa vụ yêu thương.

“Chiều hôm nay, toàn thể Giáo Hội Công Giáo muốn nói lời xin lỗi về tất cả những điều ấy, với tất cả mọi người không phân biệt chính kiến, vị trí và tín ngưỡng tâm linh.

“Chúng tôi xin lỗi mọi thành phần xã hội, tôn giáo, vì chúng tôi đã chưa đủ hòa mình và đồng hành.

“Chúng tôi xin lỗi người nghèo, người hẩm hiu xấu số, người khuyết tật, đau khổ vì chúng tôi chưa đủ quan tâm.”

Tôi chợt mường tượng rằng thế nào báo chí trong nước cũng sẽ nhanh chóng đưa tin về sự kiện chưa từng có và đầy ý nghĩa này, biết đâu lại chẳng có những dòng tít lớn nơi các trang nhất, chẳng hạn: “GIÁO HỘI CÔNG GIÁO VIỆT NAM CÔNG KHAI XIN LỖI TOÀN THỂ XÃ HỘI, NHẤT LÀ XIN LỖI NGƯỜI NGHÈO.” Thế nhưng trong những ngày sau đó, rảo qua các trang báo mạng nổi tiếng nhất ở Việt Nam, tôi ngạc nhiên vì không tìm thấy một bản tin nào như thế. Trang mạng của tỉnh Hà Nam có đưa lại bản tin từ Báo Nhân Dân Online về sự kiện Giáo Hội Công Giáo Việt Nam khai mạc Năm Thánh 2010 ở Sở Kiện. Nhưng nếu như đêm canh thức 23.11 có ba phần chính, thì bản tin nói trên chỉ đề cập đến hai phần là ‘nghi thức thắp lửa đức tin’ và ‘nghi thức kính nhớ tổ tiên’ – còn nghi thức ‘xin lỗi’ này, thật rất tiếc, đã bị bỏ sót!

Chợt nghĩ, âu cũng là một thách đố đối với chính thái độ hối lỗi của mình. Mình xin lỗi người, mà người không thấy lời xin lỗi ấy là ‘đáng kể’, thì hẳn là người còn ngờ vực sự chân thành của mình. Mình phải làm gì đây, nếu không phải là cố gắng chứng minh rằng mình thực sự chân thành trong lời xin lỗi ấy? Mà đàng nào cũng thế thôi, ngay cả trường hợp báo chí đồng loạt loan tin “GIÁO HỘI CÔNG GIÁO VIỆT NAM CÔNG KHAI XIN LỖI...,” thì mình vẫn phải tiếp tục chứng minh rằng mình đã xin lỗi một cách chân thành. Thế đấy, hòa giải và hy vọng – chứ nếu mình thất vọng thì làm sao hòa giải?

Trong niềm hy vọng ấy, tôi bỗng thấy tất cả thật gần, gần như một Mùa Vọng nữa đang về sát bên thềm.

28.11.2009

Linh mục Lê Công Đức

(joslcd@yahoo.com)

Cách đây đúng 20 năm, tôi đã đặt chân đến phần đất này. Mặc dù tuổi cao sức yếu, mặc dù đi lại khó khăn nhưng tôi đã ngay lập tức nhận lời khi nhận được lời mời của Đức Tổng Giám mục Hà Nội để đến đây gặp lại các bạn, gặp lại anh chị em, gặp lại một đất nước mà tôi rất yêu mến. Dân tộc Việt Nam muôn năm!

 Mảnh đất Sở Kiện này quả thật là mảnh đất hồng phúc vì được chọn làm nơi khai mạc Năm Thánh của Giáo hội Việt Nam, trong giáo phận của Đức Tổng Giám Mục Hà nội. Thật hạnh phúc cho Đức hồng y Tổng Giám mục Sài Gòn, là chủ tịch của Ủy Ban Năm Thánh, vì ngài chủ sự lễ khai mạc Năm Thánh hôm nay.

Tôi sẽ cố gắng để nói rất ngắn, bởi những gì tôi nói sẽ được nhân lên gấp đôi vì có bản dịch bằng tiếng Việt. Tôi chỉ nói một vài lời thôi, giá mà tôi nói được tiếng Việt Nam được thì tôi sẽ nói một ngàn lời, một ngàn lời cám ơn anh chị em!

Anh chị em đã biết rõ chương trình Năm Thánh. Khi còn ở Roma, tôi đã đọc đi đọc lại tất cả những tuyên bố của các Giám mục Việt nam về Năm Thánh. Giáo hội Việt nam đã mạnh dạn, hân hoan  và vững vàng bước vào Năm Thánh với sự đồng ý của Đức Thánh Cha. Hôm nay, trong ngày trọng đại này, tôi chỉ muốn nhắc lại hai đề tài của Năm Thánh này, đó là hòa giải và hy vọng.

Hòa giải là điều mà cả thế giới này đều cần. Bởi đây là thời mà hầu như tất cả đều phân hóa. Ngày nay có sự khác biệt rất lớn giữa những con người khác nhau. Các giám mục của anh chị em đã can đảm nhấn mạnh tới sự hòa giải, bởi vì nhờ đó chúng ta có thể nối tình huynh đệ của chúng ta đối với mọi anh chị em trong cùng một quốc gia.

Niềm hy vọng cũng như sự hòa giải  đều đòi hỏi sự can đảm, bởi chúng ta đang sống trong một xã hội có rất nhiều những khó khăn thử thách, đối diện với biết bao thất vọng, với hàng ngàn khuôn mặt khác nhau, có khi có những khuôn mặt giả tạo của niềm hy vọng. Có khi chúng ta nói chúng ta hy vọng hay vui mừng vì niềm hy vọng, nhưng thực tế chúng ta lại không có niềm hy vọng. Hy vọng – đó không phải là niềm mơ tưởng hão huyền. Trái đất này không phải là một phòng đợi để chúng ta ngồi đó mà trông ngóng một nền công lý và hòa bình ở thế giới bên kia.

 Trên chính mảnh đất này, chính tại nơi đây, chúng ta phải hành động để đem lại niềm hy vọng, như chứng tá mà Đức Giêsu đã trình bày. Hy vọng và con đường dẫn tới hy vọng, chúng ta đã từng nói tới, từng đọc, từng viết với biết bao sức mạnh. Không có một thiên đàng dọn sẵn ở trên trời chờ đợi chúng ta đâu. Một xã hội huynh đệ phải được thực hiện từng ngày với những con người tự do, những con người khát khao công lý và tình liên đới. 

Đất nước Việt nam chúng ta đã và đang mở ra với toàn thế giới. Hôm qua, chúng ta đã cùng tham dự buổi canh thức, tôi xin hoan nghênh và khen ngợi tất cả mọi người, nhất là các bạn trẻ đã tham dự vào buổi canh thức đó. Xin chúc mừng, chúc mừng và vỗ tay để hoan hô chúc mừng! Các bạn đã tỏ ra cho chúng tôi thấy rằng các bạn không muốn lớn lên như những con người thụ động thừa hưởng, mà như những người mở rộng đôi mắt nhìn về tương lai và mở rộng bàn tay ra để nhận trách nhiệm đối với đất nước Việt Nam và Giáo Hội Việt Nam này. Con người mà sống một mình thì thuộc thành phần bất hảo – một nhà văn đã viết như vậy. Các bạn hãy dang rộng cánh tay, tất cả hãy dang rộng vòng tay của mình, trong suốt năm Thánh này, không chỉ với những tín hữu hiện diện nơi đây nhưng với tất cả các tu sỹ nam nữ, các linh mục và tất cả các Giám mục nữa, tất cả phải cùng hành động trong năm Thánh này, để giáo hội Việt nam trở thành giáo hôi gần gũi với Thiên Chúa hơn, và gần gũi với mọi người hơn, không để một ai bị loại trừ. Chúng ta có thể khác biệt về tôn giáo, về lý tưởng, nhưng chúng ta đều là anh chị em với nhau và là con của một Cha trên trời!

Nước Việt Nam là như vậy, giáo hội Việt Nam là như vậy!

Tôi xin cầu chúc cho anh chị em một Năm Thánh tốt lành và đầy tình thương, hồng ân của Thiên Chúa.

+ Etchegaray