LỄ
ĐỨC MẸ HỒN XÁC LÊN TRỜI
L.m. Phêrô, CMC
I. TIẾN
TRÌNH TÍN ĐIỀU MẸ LÊN TRỜI
Theo hai cha Pohle
và Scheeben, mấy thế kỷ đầu không có dấu
tích gì về lòng tin Đức Mẹ Maria lên trời. Nhưng một cái quách (sarcophagus) đầu
thế kỷ IV hiện ở nền nhà thờ Santa Engracia
thành Saragossa (Tây Ban Nha) có bức chạm trổ hình
Đức Mẹ lên trời. Và chứng tích của
Thánh Epiphanô cho biết niềm tin Mẹ Maria bất tử
và thân xác Mẹ vinh quang đã được truyền bá
sâu rộng trong một ít giáo đoàn như Antiokia. Do xác tín
và ngợi khen "Chức phẩm Thiên Mẫu" và
"Đức Đồng trinh" của Mẹ là hai
căn nguyên bước vinh quang của Người, Thánh
Epiphanô mở đường cho lòng tin và sự xác
quyết của các Thánh Giáo phụ, các Đức Giáo hoàng,
các Giám mục, các nhà thần học và toàn thể Giáo
hội.
A. Các Thánh Giáo phụ
Các
Thánh Giáo phụ trong những thế kỷ đầu
như các Thánh Môđestô, Basiliô, Giêrônimô, Augustinô, Germanô,
Đamascenô, và Thêôđôrê Studium đồng thanh tung hô
bước vinh quang của Mẹ Maria do chức phẩm
Thiên Mẫu và đức Đồng trinh của Mẹ .
Riêng Thánh Đamascênô nói: "Cần thiết rằng Con
Thiên Chúa, khi sinh ra đã gìn giữ vẹn tuyền
đức Trinh của Mẹ, thì phải gìn giữ Mẹ
khi chết khỏi hư hoại. Đấng
đã cưu mang Đấng Tạo Hoá cần
được ở trong cung điện của Thiên Chúa.
Mẹ Thiên Chúa cần phải có tất
cả mọi điều thuộc về Con của Mẹ
và cần được mọi thụ tạo tôn vinh".
B. Các Đức Giáo hoàng
- Đức Adrianô I và Đức Pascalê I có những
đồ thờ trang trí bằng hình ảnh Mẹ lên
trời.
-
Đức Alexanđrô III nói: "Mẹ Maria thụ thai không bị xấu hổ, sinh con không
bị đau đớn, từ trần không bị hư
hoại trong mồ, vì theo lời Thiên thần, Mẹ đã
được đầy ơn".
- Đức Thánh Piô V sửa đổi lại kinh
Phụng vụ với bài đọc lễ Mẹ lên
trời.
-
Đức Bênêđictô XIV: Về ngày lễ Đức
Mẹ lên trời, Giáo hội đọc các bài giảng
của thánh Đamascenô và thánh Bênađô thấy rõ ràng
Rất thánh Trinh Nữ lên trời cả hồn và xác:
Đó là một dấu chỉ và một bằng chứng
niềm tin của Giáo hội.
- Đức Piô XII nối tiếp các Đức
tiền nhiệm về niềm tin đó. Trong Thông điệp "Corporis
Mystici" ngày 29-6-1943, ngài viết: "Chúng ta hãy nài xin
Mẹ rất thánh của mọi phần tử của Chúa
Kitô mà Ta đã tín thác hiến dâng loài người cho Trái tim
Mẹ. Ngày nay ở trên trời, thân xác và linh hồn Mẹ
toả sáng trong vinh quang, hiển trị cùng với Con
của Mẹ".
C. Các Đức Giám mục và toàn
thể Giáo hội
Ngày
23-2-1870, 200
Giám mục của Công đồng Vatican I làm đơn thỉnh
nguyện Đức Thánh Cha định tín Đức
Mẹ hồn xác lên trời. Năm 1920, 260 Giám mục
từ nhiều nước cũng hợp ý tâu xin, đầu
tiên là các Giám mục nước Ý, nước Pháp, trong khi
các Hội đồng Giám mục nước Đức,
Áo, Anh, và Thụy Sĩ còn im lặng. Năm 1934, sau năm
năm chiến dịch "Forge Italiane" ráo riết
vận động, 600 Tổng Giám mục và Giám mục
đã chấp thuận cuộc trưng cầu dân ý khắp
thế giới tâu xin Toà thánh định tín.
Tại
Pháp và Ý năm 1929, một hội cầu nguyện
được thành lập để xin Chúa cho việc
định tín được thành tựu. Đại
hội Thánh Mẫu tại Nantes năm 1924 cũng bày
tỏ nguyện vọng đó.
D. Các nhà thần học
Nối
tiếp các Thánh Giáo phụ và Thẩm quyền của Giáo
hội, các nhà thần học qua các thế kỷ cũng
tích cực đồng tâm nhất trí về tín lý Mẹ
Maria hồn xác lên trời:
Thế kỷ XII và XIII, có các Thánh Albertô, Bônaventura,
Tôma, Fullertô và các nhà thần học Hugh St. Victor, Sicard Cremona,
Durand Mende. Thế kỷ XV có Thánh Antôniô và nhà thần học
Gabriel Biel. Thế kỷ XVI có các Thánh Canisiô, Bellarminô,
các nhà thần học Suarez, Soto, Đức Hồng y De
Berulle và cả trường phái Pháp. Thế
kỷ XVII có các nhà thần học Billuart, Theophile Raynaud.
Thế kỷ XVIII có Thánh Anphong, Đức
Hồng y Lambertini (sau này là Đức Giáo hoàng Beneđictô
XIV), các nhà thần học Sedlmayr, Trombelli. Thế
kỷ XIX và XX có các nhà thần học Scheeben, Lannerz, Janssens,
Lagrange, Jugie, Roschini, Balic, Bittremieux và Đức Hồng y
Lépicier. Theo cha Deneffe, từ cha Scheeben có ít là 18
nhà thần học xác quyết rằng tín lý Mẹ hồn
xác lên trời có thể định tín. Nhà thần
học Sertillanges viết một câu rất dí dỏm về
sự phục sinh của Mẹ: "Chúng tôi tin rằng
đường lối mọi xác phàm phải ngoắt quay đi
khi nói về Đức Trinh Nữ. Anh hùng ca của sâu
bọ phải im bặt để chúng ta ca lên trên ngôi
mộ này Hoan khúc Magnificat thay vì Ai khúc De profundis".
Như
vậy, toàn thể Giáo hội cùng với các Thánh Giáo
phụ, các Đức Giáo hoàng và các nhà thần học
đều cùng một niềm tin Mẹ Maria lên trời
cả hồn và xác. Do đó, cùng với nhà thần học
Bainvel, dân Chúa tin tưởng tín lý Mẹ hồn xác lên
trời mau chóng được định tín.
E. Chuẩn bị định tín
Ngày
1-5-1946, với Thông điệp
"Deiparae Vir-ginis" gửi các Giám mục khắp Giáo
hội, Đức Piô XII cho biết từ năm 1840
đến năm 1940 những đơn thỉnh nguyện
tâu xin Toà thánh định tín Mẹ Maria hồn xác lên
trời đã đóng thành hai cuốn sách. Những
đơn thỉnh nguyện này do các Đức Hồng y,
các Thượng phụ Giáo chủ, các Giám mục,
đặc biệt 200 Nghị phụ Công đồng Vatican
I, các linh mục, tu sĩ nam nữ, các trường
Đại học, các đoàn thể và đông đảo
giáo dân. Đức Thánh Cha xin các Đức Giám mục cho
ngài biết lòng sùng kính Đức Mẹ lên trời của
hàng giáo sĩ, giáo dân của giáo phận các ngài và xin các ngài
theo sự khôn ngoan xét đoán thế nào về việc tuyên
tín.
Ngày
30-10-1950, Đức Thánh Cha gửi tông thư cho Cơ
mật viện, loan báo vào ngày mồng 1 tháng 11 năm 1950,
một biến cố sẽ là niềm vui lớn lao cho toàn
thế giới Công giáo. Đó là nhờ ơn soi
động và sự trợ lực của Thiên Chúa, ngài
sẽ tuyên tín Đức Mẹ hồn xác lên trời. Một
tia sáng mới sẽ bừng sáng trên
vầng trán của Mẹ mà từ xa xưa qua các thời
đại, Giáo hội cùng với các Giáo phụ, tiến
sĩ và các nhà thần học vẫn tin tưởng mộ
mến và sùng kính Mẹ lên trời cả hồn xác.
Đức Thánh Cha cũng hỏi ý kiến Cơ mật
viện về việc ngài sẽ long trọng tuyên tín
Mẹ hồn xác lên trời như một chân lý đã
được Thiên Chúa mạc khải. Sau khi đã
biết ý kiến tích cực đồng thuận, Đức
Thánh Cha tỏ lòng hoan hỉ được các Hồng y,
Giám mục đồng tâm nhất trí với ngài để
chứng minh điều Giáo hội vẫn tin tưởng,
mộ mến và giảng dạy.
G. Ban hành Thông điệp Munificentissimus Deus
Ngày mồng 1 tháng 11 năm
1950, Đức Piô XII ban hành Thông điệp
"Munificentissimus Deus" long trọng định tín
Mẹ Maria linh hồn và xác lên trời là một tín
điều buộc mọi người phải tin. Đại
lược thông điệp bất hủ này là: Sau khi chúc
tụng lòng từ bi nhân hậu của Thiên Chúa đã yêu
thương quan phòng làm êm dịu những khổ đau,
đem lại niềm an vui cho các dân tộc, Đức
Thánh Cha nêu cao sự kiện ơn Chúa thương, dù
giữa thời buổi nhiều người sai lạc
chân lý và nhân đức, vẫn có nhiều cách biểu
lộ đức tin, lòng sùng mến Mẹ Maria và những
con cái Mẹ vẫn được khuyến khích chiêm
niệm những đặc ân của Mẹ. Thật
vậy, từ muôn đời, Thiên Chúa đã đặc
biệt yêu thương Mẹ và rồi ban cho Mẹ
dạt dào những đặc ân mà Giáo hội nhận
biết và khám phá ra. Nhưng thời đại của chúng
ta đã được dành riêng để chiêm
ngưỡng đặc ân Mẹ hồn xác lên trời.
Sau đó, Đức Thánh
Cha lược qua tiến trình tín lý này qua đức tin
của Giáo hội, qua Phụng vụ, các Giáo phụ, các nhà
thần học hằng tin tưởng Mẹ thụ thai,
hạ sinh và nuôi dưỡng Chúa Kitô, thì sau cuộc
đời này, Mẹ cũng được kết hợp
với Chúa cả hồn và xác. Và Mẹ đã cùng với
Chúa Kitô chiến thắng địch thù hoả ngục, thì
Mẹ cũng được cùng với Chúa khải hoàn
vinh quang.
Đức Thánh Cha cũng kể
qua cuộc chuẩn bị của ngài. Và ngài hy vọng
rằng việc ngài định tín sẽ đem lại
lợi ích lớn lao cho thế giới quay về với
Thiên Chúa Ba Ngôi, cho giáo dân thêm lòng sùng mến Mẹ hơn,
hiểu biết giá trị đời sống con
người và mục đích cao siêu của linh hồn và
xác. Sau hết, đức tin vào Mẹ hồn xác lên
trời sẽ làm thêm vững mạnh đức tin của
chúng ta vào vinh phúc mai sau.
H. Định Tín
Tín điều Mẹ Maria đầu thai vô nhiễm do
Đức Piô IX tuyên tín năm 1854 đã là một viên bích ngọc rực sáng trên
triều thiên của Mẹ, và là một luồng sáng
rọi chiếu vào tín lý Mẹ lên trời cả hồn xác
đã loé sáng lên qua bao thế kỷ, để ngày nay
bừng sáng lên thành tín điều thêm một viên hoàng
ngọc trên triều thiên vinh quang của Mẹ. Do đó, Lễ Các Thánh ngày mồng 1 tháng
11 năm 1950, tại
quảng trường Thánh Phêrô, Rôma, trước 40
Hồng y, 500 Tổng Giám mục và Giám mục, hàng trăm
đại diện chính quyền các quốc gia, hàng ngàn linh
mục tu sĩ nam nữ và hơn 700,000 dân chúng dưới
bầu trời tươi sáng, Đức
Piô XII sốt sắng cất tiếng trong máy vi âm ngân
vang khắp quảng trường Thánh Phêrô, vọng vang vào
đền thờ chật ních hơn 80,000 dân chúng, vang xa
khắp hoàn cầu, vang lên tới cung trời cao thẳm
những lời trịnh
trọng tuyên tín: "Do uy
quyền của Chúa Giêsu Kitô, Chúa chúng ta, của hai Thánh Tông
đồ Phêrô và Phaolô, và với thẩm quyền của
Ta, Ta phán quyết, tuyên ngôn, và định tín là tín
điều đã được mạc khải rằng:
Đức Maria, Mẹ Vô nhiễm của Thiên Chúa trọn
đời đồng trinh, sau cuộc sống trần gian
này, đã được phúc vinh quang Thiên đàng cả
hồn và xác. Nếu ai cả dám tự tình chối bỏ
hay nghi ngờ điều Ta đã định tín, thì họ
phải biết rằng họ hoàn toàn phản bội
đức tin Công giáo của Thiên Chúa".
Đức Thánh Cha vừa
dứt lời, thánh ca Te Deum do tất cả mọi
người trong quảng trường Thánh Phêrô ca lên hùng
tráng hoà nhịp với những tiếng chuông trầm hùng
của đền Thánh Phêrô và của 400 đền thờ
khắp thành Rôma như cùng với toàn thể thần thánh
trên trời hân hoan reo mừng chúc tụng ngợi khen
Mẹ vinh quang của Thiên Chúa, của Giáo hội và của
toàn thể loài người.
II. LỊCH SỬ PHỤNG
VỤ
Đầu tiên Giáo hội Đông phương thành
lập lễ tôn vinh Mẹ Thiên Chúa tại Giêrusalem sau Công
đồng Êphêsô năm 431, và gọi là "Ngày của
Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa". Năm 380, giáo đoàn
Antiôkia, và đầu thế kỷ VI, Giáo hội Đông
phương gọi là "Lễ Mẹ ly trần".
Năm 600, hoàng đế Maurice ra sắc lệnh mừng
lễ này khắp nước Byzantine. Khi quân Ba tư xâm
chiếm Trung đông, các đan sĩ chạy sang Rôma năm
650 đem theo lễ này sang và đổi là "Lễ
Mẹ lên trời" và mừng vào ngày 15 tháng 8. Rồi
từ Rôma, lễ này được lan đến Milan và
Tây Ban Nha. Đức thánh Sergiô I tổ chức một
cuộc rước long trọng sùng kính Mẹ lên trời.
Thế kỷ VIII lễ này lan sang Anh và Đức như Hội
đồng Giám mục Áo tại Salzburg xác nhận, và sang
Pháp do Hội đồng Giám mục Pháp tại Mayenne.
Dần dần lễ này được lan tới tất
cả các nước khắp thế giới.
Đức Lêô IV qui định lễ Mẹ lên
trời có tuần tám ngày, và Đức Nicolas I cho biết
từ lâu lễ Mẹ lên trời có lễ Vọng ngày áp.
Thế kỷ thứ XIII lễ Mẹ lên trời còn
có ngày chay trước lễ và là lễ long trọng
nhất các lễ Đức Mẹ. Thế kỷ XVI theo
nhà thần học Suarez, lễ này đặc biệt
hơn mọi lễ Đức Mẹ, vì bày tỏ cho chúng
ta thấy vinh quang, phần thưởng và sự khải
hoàn của Rất Thánh Trinh Nữ.
Thời Trung cổ, lễ Mẹ lên trời là ngày làm
phép mùa màng và các hoa trái đầu mùa. Năm 1950, lễ
Mẹ lên trời có tầm quan trọng trong khắp Giáo
hội do Đức Piô XII định tín "Mẹ Maria
lên trời cả hồn và xác" và qui định thành
Lễ Trọng đặc biệt trong khắp Giáo hội
với luật buộc mọi người tham dự Thánh
lễ. Năm 1970, Phụng vụ qui định lễ
Mẹ lên trời là một lễ Đức Mẹ duy
nhất có lễ Vọng vào chiều ngày 14 trước
chính ngày lễ 15 tháng 8.
III. Ý NGHĨA PHỤNG
VỤ
1. Mẹ Maria hồn xác lên trời là biến cố
sau cùng trong mầu nhiệm đời sống Đồng
công Cứu chuộc của Mẹ đặc biệt liên
đới với mầu nhiệm Nhập Thể Cứu
thế của Chúa Giêsu, Con Mẹ.
2. Vì Mẹ đã chịu thai và hạ sinh Chúa Giêsu, thì
sau khi về trời vinh quang, Chúa Giêsu cũng đưa
Mẹ vào phúc vinh quang cùng với Người.
3. Mẹ đã cho thân xác Chúa sự sống nhân
loại, thì đáp lại, Chúa cũng cho thân xác Mẹ sự
sống trường sinh vinh quang.
4. Do đặc ân Vô nhiễm Nguyên tội, thân xác trinh
trong của Mẹ được thoát án lệ của
tội Nguyên tổ mà được sống lại và lên
trời cùng với linh hồn trong sáng của Mẹ.
5. Biến cố Mẹ lên trời hồn xác hoàn thành
sự thánh thiện và huân nghiệp của Mẹ, là
niềm ủi an và hy vọng tràn trề của chúng ta, là
khởi đầu và là hình ảnh Hội thánh sẽ
được thành toàn trên Nước Trời.
6. Hồn xác Mẹ lên trời vinh quang được
Chúa Ba Ngôi tôn phong làm Nữ Vương trời đất
và làm Đấng Trung gian ban phát mọi ơn lành cho chúng ta.
7. Đặc ân Mẹ lên trời vinh quang chung qui
mọi đặc ân của Mẹ và là cùng đích trót
cuộc sống, sứ mạng và huân công của Mẹ.
Lễ Mẹ lên trời vinh quang chung kết mọi lễ
tôn vinh Mẹ, nên là một lễ trọng thể và là
lễ luật buộc. Đặc ân Mẹ lên trời
gồm nhiều điều kỳ diệu:
- Mẹ chết êm ái không chút đớn đau,
- Mẹ phục sinh không bị hư thối,
- Mẹ lên trời hiển vinh.
IV. Ý NGHĨA LỜI CHÚA
TRONG THÁNH LỄ
Bài đọc I: Khải huyền 11:19; 12:1-6, 10
Tác giả sách Khải huyền mô tả cuộc tranh
hùng giữa thiện và ác, giữa dòng dõi con Rồng hoả
ngục và dòng dõi người nữ là Mẹ Maria. Mẹ
được hình dung là một mỹ nữ mặc áo
mặt trời như kiểu Thiên Chúa thường cho
người phụ nữ ăn mặc (xem Kn 3:21; Mt 6:30)
nghĩa là Thiên Chúa cho Mẹ mặc áo vinh quang tức là ánh
sáng rực rỡ nhất là mặt trời. Mẹ chân
đạp mặt trăng. Mặt trăng khi tròn khi
khuyết tượng trưng sự đổi thay mà
Mẹ không bị biến đổi theo thời gian, theo
tứ thời bát tiết vì Mẹ làm chủ như
đạp trên tất cả. Đầu Mẹ đội
một triều thiên mười hai ngôi sao. Các ngôi sao ở
trên trời cao (xem G 22:12) tức là Mẹ làm Nữ
Vương số đông dân chúng đầy đủ
như mười hai chi tộc Israel. Triều thiên
tượng trưng sự vinh thắng của Mẹ.
Tất cả điều lạ là hình ảnh Khám giao
ước mà Thiên Chúa dùng để ở cùng dân
Người, và Người ở trong đó như ở
trong Đức Trinh Nữ Maria. Mỹ nữ đang mang
thai và đã sinh một con trai. Con trai đây là Đức
Kitô, là Đấng Thiên Sai mà Thánh vương Đavid đã
tiên báo trong Thánh vịnh 2 và 110. Con Rồng lớn màu
đỏ là sức mạnh của thần dữ không
thể tiêu diệt Con Trai đó. Giáo hội đã trải
qua biết bao thời kỳ đẫm máu, nhưng quỉ
hỏa ngục cũng không phá nổi (Mt 16:18). Thiên Chúa
sắp sẵn cho mỹ nữ một nơi trong sa
mạc, nghĩa là Chúa đưa Giáo hội vào nơi gian
nan thử thách (xem Đnl 8:2). Giáo hội gặp nhiều
thử thách, nhưng Giáo hội vẫn đứng
vững. Con trẻ được cất bổng lên ngai
Thiên Chúa nghĩa là Chúa Kitô sẽ được phục
sinh. Sau hết là bài ca chiến thắng: ơn Cứu
độ, quyền năng và vương tước
của Thiên Chúa đã toàn thắng và mọi uy quyền
đều thuộc về Chúa Kitô.
Bài đọc II: 1 Côrintô 15:20-26
Cuộc chiến thắng thần dữ trong bài
đọc này trở thành một chiến thắng thần
chết. Sự sống lại của Chúa Kitô là mầm
mống sự sống lại của chúng ta và là chân lý
căn bản. Thiếu chân lý này, đức tin của chúng
ta sẽ trở nên hão huyền (16-19). Chúa Kitô là hoa quả
đầu mùa của mọi người đều
phải chết. Hoa trái đầu mùa hiến dâng Thiên Chúa
tượng trưng sự hiến thánh mùa màng cho Người
(xem Đnl 26:1-11). Hoa trái đầu mùa còn là dấu hiệu
bảo đảm mùa màng đầy đủ tức là
sự phục sinh của chúng ta trong vinh quang. Sức
mạnh thần dữ trong thế giới sẽ bị
bại hoại và địch thù cuối cùng bị hủy
diệt là thần chết. Cuộc chiến thắng thần
chết chính là sự chiến thắng của Chúa Kitô
phục sinh mà chúng ta sẽ được sống lại
để cùng với Mẹ chia sẻ sự phục sinh
của Người.
Phúc âm: Luca 1:39-56
Thánh truyện Mẹ Maria thăm viếng bà Elizabeth có
nhiều điểm rất ý nghĩa cho lễ Đức
Mẹ lên trời. Bà Elizabeth ca ngợi Mẹ Maria là
diễm phúc hơn hết mọi phụ nữ, là vì bà
nhận biết Mẹ là kẻ đã tin mọi
điều Chúa truyền phán cho Mẹ sẽ thành hiện.
Lời ca ngợi của bà Elizabeth cũng giống như
lời ca khen của một phụ nữ: "Phúc cho lòng
dạ cưu mang Ngài và vú Ngài đã bú" (Lc 11:27-28) mà Giáo
hội trích đọc trong lễ vọng Mẹ lên
trời.
Đáp lại lời ngợi khen, chúc phúc của bà
Elizabeth, Mẹ Maria tuyên tụng Chúa Toàn Năng đã làm cho
Mẹ những điều cao cả, là vì Chúa đoái nhìn
đến phận hèn của nữ tỳ của
Người. Do đó, Mẹ nhận biết từ đây
mọi thế hệ sẽ khen Mẹ có phúc. Những
điều cao cả nhất Chúa đã làm cho Mẹ là
một điều chứng tỏ sự quan phòng của
Người:
- Hiền ái đối với những kẻ kính
sợ Người,
- Cho no phỉ những người nghèo đói,
- Làm tang tóc bè lũ trí lòng kiêu căng,
- Trung thành lời hứa với các tổ phụ.
Trong dịp thăm viếng bà Elizabeth, Đấng toàn
năng đã làm nhiều điều trọng đại
cho Mẹ.
L.m. Phêrô, CMC