Các chuyên viên dịch tễ đã tiên đoán từ lâu là một cơn đại dịch chắc chắn sẽ xảy ra, nhất là khi có dấu hiệu xuất hiện của siêu vi trùng cúm gà H5N1 tại các nước Á Châu nhưng cho đến nay thì vẫn yên tĩnh cho đến khi xảy ra nạn.. cúm heo tiạ Mexico. Siêu vi cúm gà H5N1 chưa có dấu hiệu thay đổi để có thể trở thành một đại dịch.

 Hiện nay tình hình vẫn còn đang diễn tiến mau lẹ nên chính phủ Mỹ chưa biết rõ là liệu dịch cúm heo này có biến thành một cơn đại dịch hay không và trong khi chờ đợi thì chỉ ban hành lệnh y tế công cộng khẩn cấp ( public health emergency ) mà thôi và nâng tình trạng từ cấp 3 lên cấp 4. Một cơn đại dịch pandemic được sắp hạng là cấp 6, nghĩa là mọi hoạt động công cộng đều tạm ngưng như đóng cửa trường học, công tư sở..

Cúm heo là gì ?

Siếu vi trùng gây ra cúm heo tương tự như các giống siêu vi gây ra cúm gà và cúm người gọi là influenza virus A nhưng ít khi truyền sang người và nhất là không truyền trực tiếp từ người sang người ( human to human transmission).

 Giống siêu vi cúm heo hiện nay thuộc loại H1N1 và điều nguy hiểm là hiện nay giống siêu vi mới này có khả năng lan truyền trực tiếp từ người sang người. Các chuyên viên đã tìm ra được cấu trúc di truyền của loại siêu vi cúm heo mới này và thấy rằng mã số di truyền gồm có những genes của cúm heo, cúm gà và cả cúm người. Nghĩa là một giống siêu vi cúm heo mới, lai giống với siêu vi cúm gà và cúm người. Vì thế nên bệnh cúm heo mới có thể lan truyền trực tiếp từ người sang người khiến trên lý thuyết có thể tạo nên một cơn đại dịch vì bệnh cúm lan truyền mau lẹ qua đường hô hấp nên hết sức khó phòng ngừa !

Tuy vậy còn tùy theo mức độ ác tính của giống siêu vi mới này vì nếu mức độ lây lan không mạnh như dự đoán thì đại dịch sẽ không xảy ra và dịch sẽ tàn lụi lần lần sau khi các biện pháp ngăn ngừa được thi hành hoặc chế tạo kịp thời ra thuốc chủng ngừa mới chống lại siêu vi cúm heo. Nhưng sie7u vi này có nhiều ác tính thì sẽ tạo nên một cơn đại dịch hết sức nguy hiểm và con số tử vong sẽ lên đến hàng chục triệu người..

Đại dịch là gì ?

Theo định nghĩa thì một cơn đại dịch ( pandemic ) khi một loại siêu vi cúm hoàn toàn mới xuất hiện sau khi mã số di truyền biến thể ( mutation ), thường là một giống siêu vi cúm gà rồi từ đó truyền sang loài người như cơn đại dịch năm 1918 và những năm sau 1957, 1968.. Giống siêu vi mới lan truyền rất mau lẹ vì hệ thống miễn dịch ( immune system ) trong cơ thể con người không có khả năng chống lại giống siêu vi mới này. Tỷ lệ tử vong có thề rất cao như vụ năm 1918 làm chết 40 triệu người trên thế giới nhưng cũng không cao lắm như những cơn đại dịch 1957 làm chết 2 triệu trên thế giới và 1 triệu năm 1968. Bình thường những trường hợp tử vong xảy ra ở những người cao niên hoặc trẻ em hoặc ở những người có bệnh mãn tình. Nhưng trong những cơn đại dịch thì phần lớn tử vong xảy ra ở người trẻ khoẻ mạnh, nguyên do là vì phản ứng quá mạnh của hệ thống miễn dịch qua các cytokines làm cho hệ thống tim mạch bị tràn ngập.

Hiện nay đã có gần 100 trường hợp tử vong ở Mexico nhưng chưa có tử vong xảy ra ở Mỹ tuy rằng các cuộc khảo sát xác nhận là những trường hợp cúm heo ở Mexico và Mỹ cùng do một giống siêu vi mới gây ra và sự khác biệt có thể được giải thích vì chế độ Y tế hai nước khác nhau.

Dịch cúm heo lan truyền cũng giống như các trường hợp cúm trước đây, nghĩa là qua đường hô hấp ( air borne transmission ) qua những sự đụng chạm trực tiếp giữa người mang bệnh và người bình thường như ho, hắt hơi, sổ mũi và nhất là qua trung gian bàn tay bị nhiễm hoặc vật dụng hàng ngày. Tuy mang tên là cúm heo nhưng không thể mắc bệnh qua việc ăn thịt heo.

Chỉ những người chăm sóc heo, nuôi heo mới có thể bị lây bệnh từ heo sang. Nhưng với giống siêu vi cúm mới lai giữa heo và người thì bệnh cúm có thể lan truyền từ người sang người rất dễ dàng.

Hiện nay việc điều trị bằng hai loại trụ sinh Tamiflu và Relenza vẫn còn công hiệu nếu được dùng thật sớm khi mới bắt đầu có triệu chứng bị cúm như nóng sốt, ho nhức đầu, sổ mũi, mệt mỏi.. nhất là sau khi tiếp xúc mới người bệnh. Chính phủ Mỹ có một số thuốc Tamiflu tồn kho đủ dùng nếu chẳng may xảy ra một cơn đại dịch.

Việc phòng ngừa chủ yếu là che mũi và miệng mỗi khi ho hay hắt hơi và liệng bỏ giấy lau mũi. Tránh không dùng khăn lau tay.

Rửa tay thật sạch bằng xà bong sau khi tiếp xúc với người lạ hay vật lạ. Trước đây khi có dịch SARS thì tại nhiều nơi chính phủ khuyến cáo nên tránh bắt tay mà chỉ nên gật đầu chào mà thôi và dùng khẩu trang. Phần lớn các trường hợp lây lan là qua trung gian hai bàn tay. Có thể chào kính theo l1ôi Ấn Độ là chắp gay tay và nói “ Namaste “ !

 Dĩ nhiên không nên chào kính nhau theo kiểu “ Cộng sản chủ nghĩa “ trước đây ôm nhau hôn hít bừa bãi một cách lố bịch của các vị đảng viên cao cấp gặp nhau tại phi trường !

Nếu chẳng may có dấu hiệu bị cúm thì nên ở nhà dưỡng bệnh, tránh tiếp xúc với bạn bè, thân nhân.

Những triệu chứng của cơn cúm heo swine flu cũng không khác gì những dịch cúm trước đây như nhức đầu, sổ mũi, ho khan, đau cổ, mệt mỏi rã rời chân tay và có khi tiêu chảy, ói mửa. Định bệnh chắc chắn chỉ có thể bằng thử nghiệm máu tìm các kháng thể của siêu vi trùng. Hiện nay vẫn chưa có thuốc chủng ngừa mới chống lại cơn dịch mới này và những người tuy đã được chủng ngừa vẫn có thể bị lây bệnh.

 Các công ty dược phẩm đang gấp rút chế tạo thuốc chủng mới chống lại siêu vi mới tìm ra nhưng phải mất một thời gian từ 3 đến 4 tháng mới hoàn tất và có đủ số lượng cần thiết.

Tuy vậy hiện nay đang ở vào cuối mùa dịch cúm tại Bắc Bán cầu vì đang bước vào mùa Hè , mọi người không có dịp tụ tập để rồi truyền bệnh cúm cho nhau nhưng còn đối với các nước thuộc Nam Bán Cầu như Úc, Tân Tây Lan, Nam Phi, Nam Mỹ thì lại đang bước vào mùa Thu, Đông nên có lẽ sẽ bị đe dọa nặng hơn. Tình hình vẫn còn quá mới và đang có nhiều thay đổi từng giờ từng phút và trong vài ngày tới thì sẽ biết là lần nay có phải là một cơn đại dịch, pandemic, hay không và các chuyên viên kinh tế đã ước đoán là một cơn đại dịch sẽ gây ra tổn thất lến tới khoảng 500 tỷ USD cho cả thế giới hiện nay vẫn còn đang lao đao vì cơn khủng hoảng ngân hàng, địa ốc..