TRÀNG CHUỖI MÂN CÔI: MỘT TRONG NHỮNG DẤU HIỆU CỦA NGƯỜI CÔNG GIÁO ĐẠO DÒNG

Vào thập niên 60 của thế kỷ trước, có hai người Công giáo đạo dòng đang nắm chính quyền ở Việt Nam và Hoa Kỳ: Ngô Đình Diệm và John Kennedy. Diễn biến phức tạp của toàn cầu đã khiến hai dòng họ Ngô Đình và Kennedy trở thành đối địch với nhau, nhưng lịch sử giai thoại, hay tiểu sử (petite histoire), cho biết rất nhiều mẩu chuyện làm lộ rõ nét “đạo dòng” trong lối ứng xử của các thành viên thuộc hai gia đình đó.

Trước hết là tràng chuỗi Mân Côi: lần hạt thường xuyên, và vì vậy luôn giữ tràng chuỗi trong mình, để khi ngặt nghèo dễ dàng có trong tầm tay ngay lập tức.

Mùa hè năm 1964, Đức Tổng Giám mục Ngô Đình Thục (anh ruột của tổng thống Diệm) đang sống lưu vong ở Rôma kể từ khi cuộc đảo chánh 01/11/1963 lật đổ và giết chết hai em ngài Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu (như vậy là ba người chết thảm kể cả ông Ngô Đình Khôi, bị hạ sát trong Cách mạng tháng 8).

Đức Cha Thục đang trải qua những ngày khắc khoải và phiền muộn, khiến ngài mất ngủ mấy tuần liền. Ngài trọ trong trường Truyền giáo (Collegio Urbaniano) trong lúc ở Sài gòn đang diễn ra các phiên tòa xử ông Ngô Đình Cẩn, em út trong gia đình. Không phiền muộn sao được, sau khi hai ông Diệm và Nhu có thể coi là những vị anh hùng ngã gục vì bảo vệ chủ quyền quốc gia, thì nay ông Cẩn bị đưa ra tòa đàng hoàng và chắc sẽ bị lên án tử như một tên tội phạm? Đức Cha lo cho đến nỗi phải đè nén tự ái và nài xin phủ Quốc vụ khanh Tòa Thánh can thiệp để nhờ Mỹ tác động trên chính quyền của Hội đồng Quân nhân Sài gòn hòng tránh được án tử cho ông Cẩn! Nhưng thật là vô vọng, chính Cha (sau nầy là Đức Cha) Nguyễn Văn Thuận cũng nghĩ như vậy: người Mỹ phải cho thế giới thấy rằng, nếu có thể đổ cái chết của hai ông Diệm và Nhu là do mật lệnh của Mỹ (đại sứ Cabot Lodge) thì phiên tòa lên án tử hình cho ông Cẩn hiển nhiên là do dân chúng Việt Nam quá oán ghét chế độ “gia đình trị” ác ôn v.v....

Đức Cha theo dõi tin tức các phiên tòa ở Sài gòn. Ngài không dùng radio, mà nhờ một linh mục Việt Nam đang chuẩn bị thi ra trường (các cha cựu sinh viên Giáo hoàng Học viện Đà lạt còn nhớ: thi “De Universa”). Cha nầy thật có công nghiệp, tất cả các bộ môn đã học trong 4 năm ở ban Thần học đều phải ôn lại hết, nhưng Cha cũng bòn mót thì giờ mỗi ngày mười mấy phút áp tai vào máy, để sau đó sang tận phòng Đức Cha mà báo cáo đầy đủ chi tiết. ... Thế rồi ngày định mệnh đã đến, Cha rất ngại đối diện với Đức Cha trong giây phút sự thật. Nhưng không làm sao tránh được, Cha hồi hộp gõ cửa phòng Đức Cha rồi xô cửa bước vào.

- Sao? Đức Cha hỏi ngay. Có tin tức gì không?

- Ờ. .. thế Đức Cha chưa biết à?

- Cái gì?

- Họ giết ông ấy rồi!

Đức Cha lẳng lặng cho tay vào túi áo dòng, bước đến ngồi xuống chiếc giường con.

- Cám ơn Cha. .. bây giờ xin Cha để tôi một mình. ...

Cha vội đi ra. Khi khép cửa lại sau lưng, Cha còn kịp thấy Đức Cha rút trong áo ra tràng chuỗi và bắt đầu lần hạt: ngài cầu nguyện cho người em mới qua đời!

Bốn năm sau, 1968, một thành viên của gia đình Kennedy, bộ trưởng Robert Kennedy, gục ngã dưới lằn đạn của Girhan- Girhan, một người Jordan căm giận vì R.Kennedy bênh vực Do thái. Khi đặt tử thi lên cáng để đem đi, có ai đó thò tay vào túi áo người chết và lấy ra cỗ tràng hạt, quấn vào hai bàn tay chắp lại, như thói quen người Công giáo vẫn làm khi liệm xác (thường có thêm ảnh Chuộc tội được hai bàn tay ôm lấy: chết trong tay Chúa và Mẹ). Điều đáng nói ở đây là R.Kennedy, không những mang tràng hạt trong mình, mà đã từng để cho người khác biết việc đó.

Nhiều người tín hữu, tuy sùng kính Đức Mẹ và siêng năng lần hạt, cũng ngại cho người khác biết mình mang tràng chuỗi trên người: cái đó kêu bằng “cả nể” (“respect humain”), sợ bị coi là cổ hủ lỗi thời, quên rằng: “Ai hổ thẹn vì Ta, Ta sẽ hổ thẹn nó trước mặt Cha Ta trên trời. ..” (Lc 9,26).

Trên đây nói đến “một trong những dấu hiệu. ..”, vậy thì còn những dấu hiệu nào khác nữa? Sau đây xin kể lại hai, với hoàn cảnh rất hi hữu là chính những thành viên của hai gia đình đạo dòng đó nhìn nhận cho nhau tính cách đạo dòng.

Ngày 02/11/1963, hai ông Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu bị hạ sát trong xe bọc thép sau khi dự lễ Các Đẳng ở Nhà thờ “Cha Tam” (Chợ Lớn). Đài phát thanh Sài gòn phát ra một tin khiến cho mọi người Công giáo đều rởn gáy: “ông Diệm và ông Nhu đã tự vẫn”! Người viết bài này lúc ấy đang phục vụ ở một giáo xứ nông thôn, rất lúng túng không biết phải trả lời cho giáo dân - và cả nữ tu- đến hỏi tới tấp:

- Như vậy là mất linh hồn sa hỏa ngục rồi, phải không Cha?

Cần biết rằng: Bộ Giáo luật thời đó (gọi là BGL 1917, do Đức Bênêđitô XV ban hành), điều 1240.§.1, vẫn kể là vạ tuyệt thông tiền kết, và không được an táng theo nghi thức Hội Thánh, những người phạm tội trọng điều răn thứ 5: người chết khi đấu tay đôi (duel) và người tự tử.

Chính giờ đó, Pierre Salinger, đặc trách phòng báo chí của Tòa Bạch Ốc (Nhà Trắng), bước vào văn phòng của Tổng thống Kennedy và cho Tổng thống hay tin: Hội đồng Đảo chánh Sài gòn đưa tin hai ông Diệm và Nhu đã tự sát. Tổng thống Kennedy nói ngay:

- Tin láo đó! Tôi là người Công giáo đạo dòng, biết chắc điều nầy: một người đạo dòng như ông Diệm, không thể chết bằng tự tử! (Theo Arthur Schlesinger, A Thousand Days; bản Pháp ngữ: Les Mille Jours du Président Kennedy.)

Đó là một người trong gia đình Kennedy chứng nhận cho tư cách “đạo dòng” của người trong họ Ngô Đình. Thế có trường hợp ngược lại không? Xin đọc tiếp.

Một lần thời Tổng thống Diệm còn tại chức, Đức Cha Ngô Đình Thục đi thăm các bạn trong hàng giáo phẩm ở Hoa Kỳ. Luôn tiện ngài đến gặp bộ trưởng Robert Kennedy (có lẽ chính phủ Việt Nam nhờ ngài bàn thảo chuyện gì đó).

Ngồi ghế xa-lông nói chuyện một hồi, ông bộ trưởng muốn suy nghĩ về vấn đề đang bàn thảo: ông thản nhiên gác hai chân lên chiếc bàn con kê giữa hai người, ngã đầu lên lưng ghế nhìn trần nhà hút thuốc. Đức Cha nghĩ bụng: có lẽ ông ta tõ ý khinh miệt chăng? Thế là ngài cũng bắt chéo hai chân gác lên bàn, và nhìn trần, nhả khói. ...

Vài năm sau biến cố 1963, Cha Fx. Nguyễn Văn Thuận nghe kể về cuộc hội kiến nói trên. Ngài là con cháu ngoại của dòng họ Ngô Đình (qua thân mẫu là bà Ngô Đình Thị Hiệp, em gái tổng thống), nhưng đặc biệt ngài rất xót xa về tai họa gây ra cho họ ngoại, mà nhiều người quy trách nhiệm cho anh em Kennedy (tổng thống John, bộ trưởng Robert và thượng nghị sĩ Edward). Chính ngài đã từng thú nhận ngài thua kém mẹ ngài một điểm, là không tha thứ được cho những kẻ đã gây ra cái chết thảm khốc của các cậu. Thế nhưng khi nghe kể về việc Đức Cha Thục ngờ rằng Robert Kennedy gác chân lên bàn là tỏ ý xấc xược, thì ngài nói ngay:

- Không phải đâu, anh em Kennedy là dân đạo dòng gốc Ái Nhĩ Lan (Ai-len), được giáo dục theo truyền thống tôn trọng hàng giáo sĩ, huống chi đây là giám mục!. ...

Lần hạt Mân Côi, chết trong tình hiệp thông của Hội Thánh, và tôn trọng hàng giáo sĩ - chắc còn nhiều dấu hiệu khác của người đạo dòng - nhưng qua đó, và vượt lên trên xung khắc trần thế, những người của họ Ngô Đình và Kennedy, đã gặp nhau trong tình yêu Thiên Chúa.

Linh mục Augustinô Hồ Văn Quý

Hạt Quảng Trị