CẤP
SỐ THƯƠNG
XÓT
Trong
toán học, người ta quy ước có
hai dạng cấp số: [1] Cấp số cộng
(arithmetic progression hoặc arithmetic sequence), [2] Cấp
số nhân (geometric progression, geometric sequence hoặc
geometric series).
Cấp
số cộng là một dãy số thoả
mãn điều kiện về hai phần tử
liên tiếp nhau sai khác nhau một hằng
số. Chẳng hạn, dãy số 3, 5, 7, 9,
11,... là một cấp số cộng với
các phân tử liên tiếp sai khác
nhau hằng số 2, hằng số này được
gọi là công sai. Cấp số nhân
là một dãy số thoả mãn điều
kiện về tỷ số của hai phần tử
liên tiếp là một hằng số, tỷ
số này được gọi là công
bội. Các phần tử của cấp số
cộng và cấp số nhân đều
được gọi là các số hạng.
Tình
yêu thương cũng có dạng cấp
số đặc trưng của nó, không
chỉ là cấp số cộng và cấp
số nhân, mà là cấp số vô
cực hoặc vô hạn, không thể định
mức, bởi vì “mức độ yêu
là yêu vô hạn”. Yêu thương
là điều quan trọng nhất vì yêu
thương chính là đức mến hoặc
đức ái, cần thiết và tồn
tại cả ở đời này và đời
sau: “Đức
mến không bao giờ mất được.
Hiện nay đức tin, đức cậy, đức
mến, cả ba đều tồn tại, nhưng
cao trọng hơn cả là đức mến”
(1 Cr 13:8 và 13). Yêu thương là điều
có thể cảm nhận nhưng không thể
chạm vào, nó vô hình chứ không
phải là không có thật. Chúng
ta không nhìn thấy điện nhưng ai
dám bảo nó không tồn tại? Kết
quả của yêu thương là sự tha
thứ. Ngược lại, hậu quả của
tình trạng không yêu thương là
sự thù hận.
Yêu
thương đối lập với thù hận,
nhưng chúng có mối liên quan riêng.
THÙ HẬN liên quan TỘI LỖI, THƯƠNG
YÊU liên quan THA THỨ. Những mẫu tự
T luôn có cái gì đó kỳ
diệu, như một sự an bài của Thiên
Chúa vậy. Lòng thù hận rất
nguy hiểm và đáng sợ, vì nó
tàn phá mọi thứ trong cuộc sống.
Sách Huấn Ca nói: “Oán
hờn và giận dữ là những điều
ghê tởm, về chuyện đó, kẻ
tội lỗi có biệt tài”
(Hc 27:30). Oán hờn và giận dữ cho
biết chúng xuất phát từ một con
người tội lỗi. Tài gì chứ
“tài phạm tội” thì đáng
sợ lắm!
Thiên
Chúa là tình yêu (1 Ga 4:8 và 16),
thế nên Ngài luôn truyền dạy
phải yêu thương, không chấp nhận
lòng thù hận: “Kẻ
báo thù sẽ chuốc lấy báo thù
của Đức Chúa, tội lỗi nó,
Người xem xét từng ly”
(Hc 28:1).
Sách
Huấn Ca vừa khuyên nhủ vừa phân
tích và đặt vấn đề: “Hãy
bỏ qua điều sai trái cho kẻ khác
thì khi bạn cầu khẩn, tội lỗi
bạn sẽ được tha. Người với
người cứ nuôi lòng hờn giận,
thế mà lại xin Đức Chúa chữa
lành! Nó chẳng biết thương người
đồng loại, mà lại dám xin tha
tội cho mình! Nó chỉ là người
phàm mà để tâm thù hận
thì ai sẽ xin tha tội cho nó?”
(Hc 28:2-5). Có lẽ người ta không thích
nghe hoặc nhắc tới câu này vì ý
tưởng “chạm” vào điểm
nhạy cảm của mình. Thật vậy,
người ta là chiên khi ở trong nhà
thờ nhưng lại có thể hóa cọp
ngay khi bước ra khỏi nhà thờ. Khi cầu
nguyện, người ta có vẻ thành
kính lắm, nhìn rất hiền, thế
nhưng có khi người ta chỉ giả vờ
trước mặt người khác, tỏ ra
thành tâm trước mặt Chúa, và
khi gặp điều “phật ý” thì
họ nổi xung, không khác ảo thuật
gia David Coperfield làm biến mất cả toa xe
lửa hoặc đi xuyên qua Vạn Lý
Trường Thành. Họ cũng là các
“siêu nhân” đấy!
Về
việc canh tân đời sống, Thiên Chúa
luôn cảnh báo với cấp độ
cao, và Đức Mẹ cũng thường
nhắc nhở, đặc biệt là ở
Fátima, nhưng rồi chúng ta chỉ “lưu
ý” và “cố gắng” trong
những ngày mùa Vọng, mùa Chay, hoặc
tuần tĩnh tâm, xong rồi lại quên,
“cái tôi” lại mặc sức tung
hoành. Hôm nay, Thiên Chúa lại tiếp
tục cảnh báo: “Hãy
nhớ đến ngày tận số mà
chấm dứt hận thù, nhớ mình sẽ
phải hao mòn và phải chết mà
trung thành giữ các điều răn. Hãy
nhớ đến các điều răn mà
đừng oán hờn kẻ khác, nhớ
đến giao ước của Đấng Tối
Cao mà không chấp nhất điều lầm
lỗi”
(Hc 28:6-7). Mỗi khi nghe nói “tối ba ngày
ba đêm” thì người ta cuống
cuồng, lo mua nến và mì gói, xong
rồi lại đâu vào đấy. Lời
Chúa khuyến cáo dân Ít-ra-en xưa
vẫn còn “nóng hổi” và
luôn mang tính “thời sự” đối
với chúng ta ngày nay: “Các
ngươi chớ cứng lòng như tại
Mơ-ri-va, như ngày ở Ma-xa trong sa mạc,
nơi tổ phụ các ngươi đã
từng thách thức và dám thử
thách Ta, dù đã thấy những việc
Ta làm”
(Tv 95:8-9).
Ngày
xưa, vì biết mình yếu đuối
và hèn mọn, thế nên Thánh Vịnh
gia luôn tự nhủ: “Chúc
tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi, toàn
thân tôi, hãy chúc tụng Thánh
Danh! Chúc tụng Chúa đi, hồn tôi
hỡi, chớ khá quên mọi ân huệ
của Người. Chúa tha cho ngươi muôn
ngàn tội lỗi, thương chữa lành
các bệnh tật ngươi, cứu ngươi
khỏi chôn vùi đáy huyệt, bao bọc
ngươi bằng ân nghĩa với lượng
hải hà”
(Tv 103:1-4). Ước gì mỗi chúng ta cũng
biết tự nhủ như vậy!
Với
kinh nghiệm bản thân, ai cũng khả dĩ
nhận biết về ơn tha thứ mà bao
lần Thiên Chúa dành cho chúng ta,
Ngài không đòi điều kiện
gì. Kinh sách đọc nhiều, không
khéo thì cũng chỉ như “vẹt”
hoặc nhấn play một CD nào đó! Tự
nhủ như vậy để có thể tỉnh
thức và tự nhắc nhở về đức
ái, về lòng tha thứ mà Chúa
Giêsu vẫn thường xuyên khuyến cáo.
Phàm
nhân chẳng là gì, chỉ là tội
nhân thì chẳng có gì mà khoe
mẽ, nhưng vì đầu óc phàm
nhân vừa nhỏ xíu mà lại như
“bã đậu”, nghĩ không tới
ngọn cây, thế nên không thể nào
hiểu hết tình yêu kỳ diệu và
vô biên của Thiên Chúa: “Chúa
là Đấng từ bi nhân hậu, Người
chậm giận và giàu tình thương,
chẳng trách cứ luôn luôn, không
oán hờn mãi mãi. Người không
cứ tội ta mà xét xử, không trả
báo ta xứng với lỗi lầm. Như trời
xanh trổi cao hơn mặt đất, tình
Chúa thương kẻ thờ Người cũng
trổi cao. Như đông đoài cách
xa nhau ngàn dặm, tội ta đã phạm,
Chúa cũng ném thật xa ta” (Tv
103:8-12). Tình yêu thương đó vượt
ngoài tầm hiểu của chúng ta, lòng
thương xót của Thiên Chúa trên
cả tuyệt vời, nhiệm mầu quá đỗi!
Phàm nhân chúng ta chẳng là gì
thế mà vẫn “chảnh”, lúc
nào cũng muốn “vùng lên”,
chỉ chực nổi loạn mà thôi. Thật
là khốn nạn, càng khốn hơn vì
cứ tưởng mình “ngon”, thế
mới chết chứ!
Rất
cần phải tự nhận diện chính mình
để có thể cố gắng chấn
chỉnh cho phù hợp luật Chúa, đúng
ý Chúa. Nỗ lực này phải được
thực hiện không ngừng, chứ không
chỉ cố gắng theo cảm xúc hoặc
theo mùa phụng vụ. Thật là không
dễ chút nào, nhưng phải làm,
không thể không làm. Đó chính
là động thái “từ bỏ mình
mà vác thập giá theo Đức Kitô”
(Mt 10:37-39; Lc 14:26-27). Thánh Phaolô minh định:
“Thật
vậy, không ai trong chúng ta sống cho chính
mình, cũng như không ai chết cho chính
mình. Chúng ta có sống là sống
cho Chúa, mà có chết cũng là
chết cho Chúa. Vậy, dù sống, dù
chết, chúng ta vẫn thuộc về Chúa;
vì Đức Kitô đã chết và
sống lại chính là để làm
Chúa kẻ sống cũng như kẻ chết”
(Rm 14:7-9). Phó thác hoặc tín thác
như vậy thì chẳng còn lo chi, chẳng
cần biết chỗ này có “dấu
lạ” hoặc chỗ nọ có “sự
lạ”. Hai phép lạ lớn lao vẫn xảy
ra hằng ngày: Không khí và Thánh
Thể. Vậy thì còn tìm “sự
lạ” nào nữa?
Thánh
sử Mátthêu cho biết rằng, khi Chúa
Giêsu nói về việc sửa lỗi cho
nhau, ông Phêrô đến gần Đức
Giêsu và hỏi: “Thưa
Thầy, nếu anh em con cứ xúc phạm đến
con thì con phải tha đến mấy lần?
Có phải bảy lần không?”
(Mt 18:21). Đức Giêsu đáp: “Thầy
không bảo là đến bảy lần,
nhưng là đến bảy mươi lần
bảy”
(Mt 18:22). Không dễ, và khó lắm! Một
lần thì cũng có thể, hai lần là
máu bốc tới chỏm đầu rồi,
ba lần là “có chuyện” ngay, nói
chi đến 49 lần (7 x 7) hoặc 490 lần (70
x 7). Thế nhưng muốn là môn đệ
của Chúa và muốn làm công dân
Nước Trời thì phải vậy, không
chỉ tha thứ 490 lần mà phải tha thứ
mãi mãi, mọi nơi và mọi lúc,
tha thứ bất cứ ai, dù họ phạm
lỗi nhỏ hay to, và không tính số
lần tha thứ nữa.
Chúa
Giêsu rất thực tế, vì Ngài luôn
chứng minh cụ thể. Và để dẫn
chứng về sự tha thứ, Ngài kể
ngay dụ ngôn “tên mắc nợ không
biết thương xót” (Mt 18:23-35). Đây
là ký sự của Thánh Mátthêu:
Nước
Trời cũng giống như chuyện một ông
vua kia muốn đòi các đầy tớ
của mình thanh
toán sổ sách.
Khi nhà vua vừa bắt đầu thì
người ta dẫn đến một kẻ mắc
nợ vua mười
ngàn yến vàng.
Y không có gì để trả, nên
tôn chủ ra lệnh bán y cùng tất
cả vợ con, tài sản mà trả nợ.
Bấy giờ, tên đầy tớ ấy sấp
mình xuống bái lạy để xin rộng
lòng hoãn nợ và hứa sẽ lo trả
hết. Chủ nợ liền chạnh lòng
thương, cho
về
và tha
luôn món nợ. Nhưng vừa ra đến
ngoài, tên đầy tớ ấy gặp
một người đồng bạn, mắc nợ
y một
trăm quan tiền.
Y liền túm lấy, bóp cổ mà đòi
nợ. Bấy giờ, người đồng bạn
sấp mình xuống năn nỉ xin rộng
lòng hoãn nợ và hứa sẽ lo trả
hết. Nhưng y không chịu, cứ tống
anh ta vào ngục cho đến khi trả xong
nợ.
Thấy
sự việc xảy ra như vậy, các đồng
bạn của y buồn lắm, mới đi trình
bày với tôn chủ đầu đuôi
câu chuyện. Tôn chủ cho đòi y đến
và vặn hỏi: “Tên
đầy tớ độc ác kia, ta đã
tha hết số nợ ấy cho ngươi, vì
ngươi đã van xin ta thì đến
lượt ngươi, ngươi không phải
thương xót đồng bạn như chính
ta đã thương xót ngươi sao?”.
Rồi tôn chủ nổi cơn thịnh nộ,
trao y cho lính hành hạ, cho đến ngày
y trả hết nợ cho ông.
Câu
hỏi của tôn chủ khiến tên đầy
tớ phải “câm họng”. Số nợ
“mười ngàn yến bạc” và
số nợ “một trăm quan tiền”
chênh lệch nhau quá nhiều. Ác tâm
rõ ràng, không thể viện bất cứ
lý do gì. Hình phạt là hệ lụy
tất yếu đối với những ác
nhân – theo dạng “luật nhân quả”.
Dụ ngôn này cho thấy tương tự
cách “biến hóa” thường
xuyên của chúng ta: HIỀN như CHIÊN
khi ở trong nhà thờ, DỮ như CỌP
khi ở ngoài nhà thờ. Có lẽ con
tắc kè đổi màu còn thua chúng
ta “biến sắc”. Chúng ta được
Thiên Chúa tha thứ tội lỗi quá
nhiều, thế mà lại không thể bỏ
qua cho người khác một lỗi nhỏ,
và rồi tự biện hộ đủ lý
lẽ. Chính “tên mắc nợ không
biết thương xót” kia cũng có
thể là chính chúng ta, nhưng chúng
ta vẫn ảo tưởng hoặc cố ý
không muốn nhận. Nếu nhận biết để
sửa sai thì tốt, cố chấp thì
chết chắc!
Vâng,
Chúa Giêsu đã kết luận rạch
ròi: “Cha
của Thầy ở trên trời cũng sẽ
đối xử với anh em như thế, nếu
mỗi người trong anh em KHÔNG hết lòng
tha thứ cho anh em mình”
(Mt 18:35). Tha thứ HẾT LÒNG chứ không
chỉ tha thứ cho có lệ. Mỗi người
đó chính là mỗi chúng ta, và
Chúa Giêsu nói thẳng với mỗi
chúng ta đó. Tương tự, trong Kinh
Lạy Cha (Mt 6:9-13; Lc 11:2-4) – lời cầu
nguyện được Chúa Giêsu truyền
dạy, cũng đề cập vấn đề
tha thứ: “Xin
tha nợ chúng con NHƯ chúng co n cũng
tha kẻ có nợ chúng con”.
Chữ “như” này có vẻ đơn
giản nhưng lại chứa đựng cả
vấn đề quan trọng và cấp bách.
Tại sao cấp bách? Vì chẳng ai biết
mình “ra đi” lúc nào. Lá
vàng hoặc xanh vẫn có thể lìa
cành bất cứ lúc nào. Đó
chính là “tận thế” riêng
của mọi người, dù già hay trẻ,
dù khỏe hay yếu.
Nói
chung, cuộc sống là chuỗi liên kết
của ba mẫu tự T là THƯƠNG –
THÙ – THA (tức là Thương yêu,
Thù hận và Tha thứ). Thương yêu
đối lập với Thù hận nên
luôn cần Tha thứ. Có Thương yêu
mới Tha thứ, và chính Tình Thương
mới khả dĩ hóa giải Thù hận,
nhờ vậy con người mới có thể
sống hòa bình với nhau.
Lạy
Thiên Chúa, xin giúp con biết tỉnh
thức mà sửa đổi cách sống
chứ không ảo tưởng. Xin giúp con
biết thương xót bằng cả con tim,
khối óc, đôi tay, ánh mắt, cử
chỉ, thái độ,... chứ không chỉ
bằng lời nói hoặc thụ động.
Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu
Kitô, Đấng cứu độ nhân loại.
Amen.
TRẦM
THIÊN THU
|