HẠT TÂM LINH

(Chúa Nhật XV TN, năm A)

Quả và Cây luôn có hệ lụy với nhau theo quy trình Gieo – Gặt. Muốn gieo thì phải có hạt. Chúa Giêsu đã xác định: “Xem quả thì biết cây” (Mt 12:33; Lc 6:44). Cây tốt không thể sinh trái xấu, cây sâu không thể sinh trái ngọt. Về tinh thần cũng cần có “hạt giống tâm hồn”. Tương tự, “khu vườn” tâm linh rất cần “hạt giống Lời Chúa”.

Nói và Nghe là hoạt động hằng ngày, vì Nói là Gieo, Nghe là Gặt. Tương tự, Lòng và Miệng cũng không thể tách rời: “Vì lòng có đầy, miệng mới nói ra” (Lc 6:45). Người Việt có câu: “Có đầy mới tràn”. Một hệ lụy tất yếu, Chúa Giêsu nói rõ: “Vì nhờ lời nói của anh mà anh sẽ được trắng án, và cũng tại lời nói của anh mà anh sẽ bị kết án” (Mt 12:37). Cuộc sống là một chuỗi gieo – gặt không ngừng, dù vô tình hay hữu ý. Đừng nghĩ rằng “lời nói theo gió bay” hoặc “vào tai này, ra tai kia”.

Samuel Smiles (1812–1904, Anh quốc) nhận định: “Gieo suy nghĩ, gặt hành động; gieo hành động, gặt thói quen; gieo thói quen, gặt tính cách; gieo tính cách, gặt số phận”. Hạt tốt mới nảy mầm thành cây tốt, từ đó mới có quả tốt. Lời khôn ngoan mới đủ sức lay động lòng người. Khổng Tử phân tích: “Người khôn ngoan hỏi nguyên do ở bản thân, kẻ dại khờ hỏi nguyên do ở người khác”.

Chắc chắn rằng muốn Gặt thì phải Gieo, trước khi Gieo thì phải có Hạt Giống. Hạt giống là thứ rất quan trọng trong nông nghiệp. Hạt giống phải là những hạt giống mẩy, chắc, có màu sáng. Hầu hết các loại hạt cây lương thực đều gồm ba phần là vỏ, phôi và phôi nhũ. Vỏ có nhiệm vụ bảo vệ an toàn cho hạt, không để phôi hạt bị hư hỏng, vì phôi là “sinh mệnh” của hạt, có nhiệm vụ nảy mầm để có thể trở thành cây con, còn phôi nhũ là phần chứa dưỡng chất của hạt, là phần nuôi cây con. Tương tự, hạt tâm linh cũng cần hạt tốt để có cây tốt và quả tốt. Chắc chắn rằng “hạt giống tốt” cho mảnh đất tâm linh không gì khác hơn là chính Hạt Giống Lời Chúa.

Ai đã từng làm nông nghiệp thì biết rằng từ khi gieo tới lúc gặt (thu hoạch) là một quá trình đầy gian khổ. Thật vậy, Thánh Vịnh gia nói: “Ai nghẹn ngào ra đi gieo giống, mùa gặt mai sau khấp khởi mừng. Họ ra đi, đi mà nức nở, mang hạt giống vãi gieo; lúc trở về, về reo hớn hở, vai nặng gánh lúa vàng” (Tv 126:5-6). Nỗi buồn và niềm vui, đau khổ và sung sướng, nụ cười và nước mắt,... đó là các cặp tương đồng về hai trạng thái trái ngược nhau, cũng như Gieo và Gặt. Gieo là lúc vất vả, gặt là lúc tận hưởng. Quả thật, không có niềm hạnh phúc nào mà không có ít nhiều nước mắt. Nước mắt càng nhiều và càng mặn thì hạnh phúc càng lớn và càng ngọt.

Vấn đề thời tiết cũng là điều quan yếu trong quá trình Gieo và Gặt. Không mưa thuận gió hòa thì con người cũng “bó tay”. Hoặc đến ngày thu hoạch, nhưng chỉ một cơn bão hoặc lũ lụt thì con người cũng đành chịu trắng tay. Điều đó cho thấy Đấng Vô Hình mới làm chủ mọi thứ, Đấng đó chính là Thiên Chúa. Vừa kinh ngạc vừa kinh sợ, đã có lần người ta phải nghi vấn về Đức Giêsu Kitô khi Ngài điều khiển cả thiên nhiên: “Ông này là người thế nào mà cả đến gió và biển cũng tuân lệnh?” (Mt 8:27; Mc 4:41; Lc 8:25).

Thuở xưa, qua miệng ngôn sứ Isaia, Đức Chúa đã tuyên phán: “Cũng như mưa với tuyết sa xuống từ trời không trở về trời nếu chưa thấm xuống đất, chưa làm cho đất phì nhiêu và đâm chồi nẩy lộc, cho kẻ gieo có hạt giống, cho người đói có bánh ăn, thì lời Ta cũng vậy, một khi xuất phát từ miệng Ta, sẽ không trở về với Ta nếu chưa đạt kết quả, chưa thực hiện ý muốn của Ta, chưa chu toàn sứ mạng Ta giao phó” (Is 55:10-11). Thiên Chúa dùng hình ảnh rất quen thuộc, rất thực tế trong đời thường. Lời Chúa rất kỳ diệu, rất quan trọng trong đời sống Kitô hữu: “Lời Chúa là ngọn đèn soi cho con bước, là ánh sáng chỉ đường con đi” (Tv 119:105). Không chỉ vậy, Lời Chúa còn có sức mạnh phi thường, không ai có thể cưỡng lại.

Thánh Vịnh gia chia sẻ về việc cảm nghiệm Lời Chúa: “Thăm trái đất, Ngài tuôn mưa móc, cho ngập tràn phú túc giàu sang, suối trời trữ nước mênh mang, dọn đất sẵn sàng đón lúa trổ bông. Tưới từng luống, san từng mô đất, khiến dầm mưa cho hạt nẩy mầm, bốn mùa Chúa đổ hồng ân, Ngài gieo mầu mỡ ngập tràn lối đi” (Tv 65:10-12). Hồng ân Thiên Chúa chan hòa như mưa móc, Lời Chúa là nguồn giải khát thiết yếu, ước gì chúng ta cũng có thể nói được như Thánh Vịnh gia: “Con há miệng và con hớp lấy, vì khát khao mệnh lệnh của Ngài” (Tv 119:131). Hằng ngày ai sống được vậy thì thật hạnh phúc biết bao! Đó là “khéo sống”, là sống khôn ngoan, mà đức khôn ngoan rất cao quý: “Được khôn ngoan tốt hơn được vàng, được hiểu biết quý hơn được bạc” (Cn 16:16).

Thuận thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong – Thuận với Trời thì còn, nghịch với Trời thì mất. Thiên nhiên chứng tỏ Thiên Chúa hiện hữu, khắp nơi tràn ngập hình ảnh chứng tỏ quyền năng của Thiên Chúa: “Vùng hoang địa xanh rì ngọn cỏ, cảnh núi đồi hớn hở tươi xinh, chiên cừu phủ trắng đồng xanh, lúa vàng dưới lũng rung rinh dạt dào, câu hò tiếng hát trổi cao” (Tv 65:13-14). Càng nhìn ngắm thiên nhiên, người ta càng khả dĩ nhận biết Thiên Chúa hiện hữu. Ngay cả những người theo chủ nghĩa vô thần cũng không thể chối bỏ Ông Trời, bởi vì họ vẫn thắp nhang cho người quá cố, mặc dù họ không muốn công khai xác nhận, nghĩa là họ tự mâu thuẫn, và chắc chắn rằng họ không thể nào “vắt đất ra nước, thay trời làm mưa” như họ muốn.

Trong cuộc sống thường nhật, bằng cách này hoặc cách nọ, chúng ta cũng “gieo” nhiều thứ qua ánh mắt, thái độ, cử chỉ, lời nói, hành động,... Có những thứ chúng ta có thể “gặt” ngay lúc đó, nhưng cũng có những thứ cần có thời gian. Dù lâu hay mau, trong khoảng “gieo – gặt” vẫn có một khoảng chờ đợi. Thánh Phaolô nhận xét: “Tôi nghĩ rằng: những đau khổ chúng ta chịu bây giờ sánh sao được với vinh quang mà Thiên Chúa sẽ mặc khải nơi chúng ta. Muôn loài thọ tạo những ngong ngóng đợi chờ ngày Thiên Chúa mặc khải vinh quang của con cái Người” (Rm 8:18-19). Đó là khoảng chờ đợi, khoảng hy vọng, luôn rất cần có sự kiên trì, tính kiên nhẫn. Thánh Phaolô giải thích: “Quả thế, muôn loài đã lâm vào cảnh hư ảo, không phải vì chúng muốn, nhưng là vì Thiên Chúa bắt chịu vậy; tuy nhiên, vẫn còn niềm trông cậy là có ngày cũng sẽ được giải thoát, không phải lệ thuộc vào cảnh hư nát, mà được cùng với con cái Thiên Chúa chung hưởng tự do và vinh quang” (Rm 8:20-21).

Có tự do là có hạnh phúc, khi được giải thoát là được sống tự do. Thánh Phaolô cho biết thêm: “Cho đến bây giờ, muôn loài thọ tạo cùng rên siết và quằn quại như sắp sinh nở. Không phải muôn loài mà thôi, cả chúng ta cũng rên siết trong lòng: chúng ta đã lãnh nhận Thần Khí như ân huệ mở đầu, nhưng còn trông đợi Thiên Chúa ban cho trọn quyền làm con, nghĩa là cứu chuộc thân xác chúng ta nữa” (Rm 8:22-23). Quả thật, đó là lúc thực sự được giải thoát, được thu hoạch chính những gì chúng ta đã “gieo” trong suốt cuộc đời. Ai gieo giống tốt thì bội thu, ai gieo giống xấu cũng có thu hoạch, nhưng là thu hoạch những cái xấu xa và nguy hại.

Kinh Thánh cho biết: Một hôm, thấy Đức Giêsu ra Biển Hồ, đông đảo dân chúng kéo đến tụ họp bên Ngài, thế nên Ngài phải xuống thuyền mà ngồi, còn tất cả dân chúng đứng trên bờ. Khi đó, Ngài dùng dụ ngôn mà nói với họ nhiều điều, một trong các dụ ngôn đó là “Dụ Ngôn Người Gieo Giống” (Mt 13:1-23; Mc 4:1-20; Lc 8:4-15).

Trong dụ ngôn này, Chúa Giêsu đề cập bốn loại hạt: (1) Loại hạt rơi xuống vệ đường, bị chim chóc ăn mất; (2) Loại hạt rơi trên nơi sỏi đá, đất không nhiều, nó mọc ngay nhưng bị cháy khô khi nắng lên; (3) Loại hạt rơi vào bụi gai, bị chết nghẹt vì gai mọc đè lên; (4) Loại hạt rơi vào đất tốt nên sinh hoa kết quả: hạt được gấp trăm, hạt được sáu chục, hạt được ba chục.

Kết thúc dụ ngôn, Chúa Giêsu nói: “Ai có tai thì nghe” (Mt 13:9). Đây là cách nói khiến chúng ta phài suy nghĩ nhiều. Tại sao Đức Giêsu dùng dụ ngôn mà nói? Chúa Giêsu giải thích: “Bởi vì anh em thì được ơn hiểu biết các mầu nhiệm Nước Trời, còn họ thì không. Ai đã có thì được cho thêm, và sẽ có dư thừa; còn ai không có, thì ngay cái đang có cũng sẽ bị lấy mất. Bởi thế, nếu Thầy dùng dụ ngôn mà nói với họ, là vì họ nhìn mà không nhìn, nghe mà không nghe không hiểu. Thế là đối với họ đã ứng nghiệm lời sấm của ngôn sứ Isaia: Các ngươi có lắng tai nghe cũng chẳng hiểu, có trố mắt nhìn cũng chẳng thấy; vì lòng dân này đã ra chai đá: chúng đã bịt tai nhắm mắt, kẻo mắt chúng thấy, tai chúng nghe, và lòng hiểu được mà hoán cải, và rồi Ta sẽ chữa chúng cho lành” (Mt 13:11-15). Ung thư là dạng xơ cứng cơ phận nào đó, rất đáng sợ; “chai sạn” là dạng xơ cứng tâm hồn, chứng ung thư linh hồn, đáng sợ h7n nhiều. Cứng lòng cũng là tội xúc phạm tới Chúa Thánh Thần, một dạng “ung thư tâm linh”, bất trị, thế nên không được tha cả ở đời này lẫn đời sau (x. Mc 3:29; Lc 12:10).

Đối với những người thành tâm, tâm hồn mềm chứ không cứng, Chúa Giêsu đã lên tiếng chúc mừng: “Còn anh em, mắt anh em thật có phúc vì được thấy, tai anh em thật có phúc vì được nghe. Quả thế, Thầy bảo thật anh em, nhiều ngôn sứ và nhiều người công chính đã mong mỏi thấy điều anh em đang thấy, mà không được thấy, nghe điều anh em đang nghe, mà không được nghe” (Mt 13:16-17). Chúng ta không diễm phúc trực diện với Chúa Giêsu như các tông đồ xưa, nhưng chúng ta lại “gặp gỡ” Ngài bằng con mắt đức tin, và được một mối phúc khác: “Phúc thay những người không thấy mà tin!” (Ga 20:29). Thấy hay không thấy trực tiếp, điều đó không thành vấn đề, mà vấn đề là TIN hay KHÔNG TIN.

Đề cập đức tin và để củng cố đức tin, hãy nghe giáo sư Robert Andrews Millikan Millikan (1868–1953, nhà vật lý danh tiếng người Mỹ, đạt giải nobel vật lý năm 1923) nhận định: “Tôi có thể khẳng định chắc chắn rằng sự vô tín không có nền tảng khoa học. Tôi thấy giữa đức tin và khoa học không có gì mâu thuẫn với nhau cả”.

Trong tất cả các dụ ngôn, có lẽ dụ ngôn Người Gieo Giống khó hiểu nhất đối với phàm nhân. Vì thế, Chúa Giêsu đã phải giải thích chi tiết: “Hễ ai nghe lời rao giảng Nước Trời mà không hiểu, quỷ dữ đến cướp đi điều đã gieo trong lòng người ấy: đó là kẻ đã được gieo bên vệ đường. Còn kẻ được gieo trên nơi sỏi đá, đó là kẻ nghe Lời và liền vui vẻ đón nhận. Nhưng nó không đâm rễ mà là kẻ nhất thời: khi gặp gian nan hay bị ngược đãi vì Lời, nó vấp ngã ngay. Còn kẻ được gieo vào bụi gai, đó là kẻ nghe Lời, nhưng nỗi lo lắng sự đời, và bả vinh hoa phú quý bóp nghẹt, khiến Lời không sinh hoa kết quả gì. Còn kẻ được gieo trên đất tốt, đó là kẻ nghe Lời và hiểu, tất nhiên sinh hoa kết quả và làm ra, kẻ được gấp trăm, kẻ được sáu chục, kẻ được ba chục” (Mt 13:19-23). Lời giải thích của Chúa Giêsu chính xác và mạch lạc, chẳng cần lời giải thích nào nữa!

Thiết tưởng, có thể chúng ta chưa đến nỗi là “hạt gieo bên vệ đường”, nhưng rất có thể là “hạt gieo nơi đá sỏi” và “hạt gieo vào bụi gai”, bởi vì chúng ta có nhiều những nỗi sợ hãi và nỗi lo lắng – đôi khi vô cớ và vô lý. Vả lại, đôi khi chúng ta còn ảo tưởng, bởi vì chúng ta có vẻ rất “ngoan ngoãn và hiền lành như chiên” khi ở trong khuôn viên nhà thờ, nhưng khi ra ngoài nhà thờ thì... “khác hẳn”, y như các ảo thuật gia có thể biến Chiên thành Cọp, David Copperfield còn “thua xa”, và chắc hẳn mỗi chúng ta cũng nên “tự xem lại” chính mình lắm. Sự thật thì vẫn hay phũ phàng thế đấy, nhưng chỉ có thuốc đắng mới “đã” tật mà thôi, không thể khác được!

Cuộc sống cho biết rằng công thức là điều cần thiết, bởi vì cái gì cũng cần có “luật” nhất định, và nghi thức hoặc nghi lễ cũng vậy, nhưng đừng quá câu nệ vào hình thức, đừng coi trọng số lượng mà coi thường chất lượng!

Hạt giống là hạt đời, có nhiều dạng hạt lép và cũng có nhiều dạng hạt mẩy. Tính từ “mẩy” hoặc “lép” đôi khi còn do chính chúng ta gán ghép cho người khác, chứ không phải tại hạt. Chí Phèo cũng muốn sống tốt mà tại thành kiến của người đời khiến anh ta không thể “ngóc đầu” lên được, anh ta muốn hoàn lương mà người ta cứ “đè” anh ta xuống. Hạt Chí Phèo muốn “mẩy” mà bị người đời làm cho “lép”. Vì thế mà có những dạng “cùi không sợ lở”. Lỗi tại ai? Lỗi tại tôi ba lần đủ chưa? Và chúng ta có thật lòng “đấm ngực” không? Ai thực sự can đảm mới có thể trả lời!

Hệ lụy Gieo – Gặt mang tính liên đới. Thánh Phaolô nói: “Ai gieo giống nào thì sẽ gặt giống ấy. Ai theo tính xác thịt mà gieo điều xấu thì sẽ gặt được hậu quả của tính xác thịt là sự hư nát. Còn ai theo Thần Khí mà gieo điều tốt thì sẽ gặt được kết quả của Thần Khí là sự sống đời đời. Khi làm điều thiện, chúng ta đừng nản chí, vì đến mùa chúng ta sẽ được gặt, nếu không sờn lòng” (Gl 6:7-9). Ước gì mỗi chúng ta đều là “hạt gieo vào đất tốt” và sinh lời, nhiều hay ít cũng được, miễn sao là có sinh lời – cho chính mình và cho tha nhân.

Hãy lưu ý lời cảnh báo của Thánh Gioan Climacus: “Ma quỷ thường hại linh hồn của con người bằng cách lấy đức hạnh và việc thiện tu đức của con người bày ra trước mắt để dẫn con người tới kiêu ngạo”. Kiêu ngạo là “cái tôi” quá lớn, và là đầu mối tội lỗi, đối lập với đức khiêm nhường – nền tảng nhân đức.

Lạy Thiên Chúa hằng sinh, xin giúp con biết gieo những hạt giống tốt và cố gắng hút mầu mỡ tâm linh để phát triển thành cây tốt và sinh trái lành, xin ban cho con được vui hưởng lòng nhân hậu của Ngài và xin củng cố những gì con có thể làm được theo khả năng Ngài trao. Con chân thành cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng cứu độ nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU