LỄ HỘI HANUKKAH

[đăng báo Thanh Niên – Tuổi Trẻ Hạnh Phúc, số 46, ngày 16-12-2016]

Lễ hội Hanukkah (tiếng Do Thái: חנוכה) còn gọi là Chanukkah hoặc “Lễ Hội Ánh Sáng”. Hanukkah nghĩa là “dâng tặng”, là lễ hội của người Do Thái kỷ niệm chiến thắng của quân Maccabees đối với quân Hy Lạp – Syria. Lễ hội Hanukkah cũng tưởng nhớ việc tái dâng kính của Đền Thánh tại Giêrusalem vào khoảng năm 165 trước công nguyên.

Lễ hội Hanukkah kéo dài 8 ngày, bắt đầu ngày 25 của tháng Kislev – có thể rơi vào bất kỳ lúc nào trong khoảng thời gian từ giữa tháng 11 đến cuối tháng 12 dương lịch. Mỗi ngày có một Menorah, tức là “chúc đài” (cột nến lớn), được thắp sáng suốt ngày đêm. Ngày thứ 8 có 8 cột đèn lớn được thắp sáng. Khi các cây nến được thắp sáng, người ta ca hát và cầu nguyện. Sau đó, các gia đình có thể ăn uống, vui chơi hoặc tặng quà cho nhau. Vào ngày cuối cùng của lễ hội Hanukkah, các cây nến vẫn được thắp sáng.

Bài Hanerot Hallalu là một bài ca cổ được ngâm hoặc hát trong khi thắp sáng những cây nến. Bài Maoz Tzur được hát sau khi thắp nến xong. Bài này còn có tên là “Đá Thời Đại” và được sáng tác tại Âu châu từ hằng trăm năm trước.

Cũng như nhiều lễ hội khác của Do Thái, lễ hội Hanukkah cũng có truyền thống ăn uống sau đó. Các món như bánh khoai chiên (1) và bánh rán (2) là những món đặc biệt, kể cả các món làm từ sữa. Một số cộng đồng Ashkenazi gọi bánh khoai chiên là fasputsh hoặc pontshk.

Mãi tới thời Trung Cổ, các món sữa mới phổ biến tại lễ hội Hanukkah. Thói quen ăn các món phô-mai, bánh phô-mai và bánh rán nổi bật trong truyện của Judith (Nữ anh hùng Do Thái). Theo truyền thuyết, Judith là một mỹ nhân đã cứu dân làng thoát khỏi tay người Babylon. Quân đội Babylonian đã chiếm giữ ngôi làng này, khi Judith vào doanh trại của kẻ thù với một rổ bánh phô-mai và rượu, rồi đưa cho tướng quân Holofernes của kẻ thù. Vị tướng này đã uống rượu với phô-mai.

Loại phô-mai đó rất mặn, thế nên tướng Holoferenes khát nước dữ dội. Khi tướng Holofernes đi uống nước và đi vệ sinh, bà Judith đã dùng gươm chém đầu vị tướng này và đem về làng. Khi quân Babylon phát hiện tướng quân đã chết, họ đào ngũ hết. Bà Judith đã cứu thoát dân chúng. Từ đó, người ta có tục lệ ăn thực phẩm làm từ sữa để tưởng nhớ bà Judith can đảm.

Một truyền thống mới tại Hoa Kỳ là nướng bánh bơ hoặc bánh qui xoắn theo biểu tượng của lễ hội Hanukkah. Trẻ em vui mừng giúp đỡ người khác và học cách sáng tạo trong dịp lễ hội Hanukkah.

Không khí của Hanukkah cũng thiêng liêng như lễ Giáng Sinh với những lễ vật cổ truyền, những món ăn truyền thống, và tặng quà hoặc thiệp cho nhau trong thời gian lễ hội.

KHA ĐÔNG ANH (Chuyển ngữ từ Musiced.about.com)

(1) Tiếng Do Thái là livivot, tiếng Yiddish là latkas. Yiddish là tiếng Đức cổ của người Do Thái ở Trung Âu và Đông Âu.

(2) Tiếng Do Thái là soofganiyot hoặc sufganiyot.