VỀ danh dỰ

Trích sách 1 Ma-ca-bê, ch.1-2

Ở đất Israen, khoảng hai thế kỷ trước Chúa giáng sinh, là một thời tao loạn, vô đạo và tàn ác. Đế quốc Hi lạp xâm lăng và đô hộ đất Israen, họ đem các việc thờ bái ngoại đạo và lối sống vô đạo du nhập vào đất thánh của Thiên Chúa, hơn nữa, họ bãi bỏ các luật thánh, tàn phá Đền Thờ và cướp các đồ thờ bằng vàng và ngọc quí... Khắp nơi đều vang tiếng rên la, than khóc... Đáng buồn nhất là có nhiều người Israen đã đâm hư đốn, chối bỏ lương tâm và danh dự của người dân thánh vì sợ hãi, sợ mất mạng, mất của cải... ; họ đã chối bỏ đạo, hùa theo làm nhiều sự dữ. Cũng may, còn có lắm người tỏ ra biết tự trọng, ở mạnh mẽ, can đảm, nhất định thà chết chứ không vi phạm Giao ước thánh với Thiên Chúa.

Trong số đó, có ông Mat-ta-thy-a cùng với 5 con trai can đảm đứng lên chống lại. Ông tuyên bố :

-    Cho đi tất cả các dân tộc trong Đế quốc của Hoàng Đế đều tuân lệnh ông ấy, mà chối bỏ việc thờ bái của tổ tiên mình, tôi và con cái tôi, anh em tôi đây, cứ bước đi trong Giao ước của tổ tiên chúng tôi đã thề nguyền với Thiên Chúa.

Vừa nói các lời ấy xong, thì ông thấy một người Do thái tiến lên bái thờ tà thần trước mặt mọi người. Mat-ta-thy-a thấy thế, thì bừng bừng cơn nghĩa nộ, vì nhiệt thành với Thiên Chúa, ông lao mình tới mà hạ sát tên ấy ngay tại chân bàn thờ... Rồi ông lật đổ bàn thờ và hô lớn :

-    Phàm ai nhiệt thành bảo vệ Lề luật thánh và Giao ước, thì hãy ra đi theo tôi !

Ông và các con ông đã chạy trốn lên núi lập chiến khu và bỏ lại mọi sự họ có trong thành...

...Bấy giờ, có nhiều nhóm người tận tình với đạo thánh và tất cả những ai trốn lánh tai họa cũng tìm đến gia nhập với họ...

...Từ đó, họ phát động những cuộc du kích chiến đánh phá quân hi lạp vô đạo..., cho đến ngày toàn thắng, đuổi được quân xâm lược, dành độc lập và tự do tôn giáo cho dân tộc họ.

*   Đó là Lời Chúa ! - Tạ ơn Chúa !

Suy niệm Lời Chúa

Ông Mat-ta-thy-a thật là một người đáng mọi người tôn trọng, kính vì ! Cũng như Trần Bình Trọng nước Nam ta, lúc ông khẳng khái bác bỏ lời dụ dỗ của kẻ nghịch :

“Thà làm quỉ nước Nam,

  Còn hơn làm Vua đất Bắc !”

hoặc lời chí khí này của Trần Quốc Tuấn lúc thế giặc cực kỳ quẫn bách :

“Nếu Bệ hạ muốn đầu hàng,

  hãy chặt đầu tôi trước đã !”

Những người ấy là những người trọng danh dự của mình, mà không hề tỏ ra kiêu ngạo hay tự ái rởm ! Họ trung thành với Chúa, với tổ quốc quê hương, không tham sinh úy tử, bán đạo, bán nước cầu vinh... Họ không ngần ngại liều mạng sống bênh vực đạo, bênh vực công lý...

Đó là bài học về danh dự, về danh thơm, về tiếng tốt! Trong xã hội nhiễu nhương ta đang sống ngày nay, hình như người ta đã bán rẻ danh dự từ lâu rồi, chỉ vì nhu cầu sinh sống thúc bách... Báo đài nêu ra nhiều trường hợp rồi, đây chỉ lấy một ví dụ : vì muốn có rủng rẻng tiền tiêu xài, may sắm… mà nhiều cô gái đánh mất phẩm giá của người phụ nữ, bán thân làm gái làng chơi… Luân lý và đạo đức đã tuột dốc trầm trọng. Đây chính là lúc Kitô hữu chúng ta nên dừng lại suy nghĩ về danh dự, là nền móng của cuộc sống trong xã hội, không có nó, xã hội sẽ suy sụp.

Mà danh dự lại là một ân huệ của Thiên Chúa. Bạn có biết điều ấy không ? Quả thật, có những ân huệ của Thiên Chúa mà chúng ta thường ít khi nghĩ đến, chẳng hạn sức khoẻ. Có sức khoẻ là ta có thể đi đây đi đó, đi chợ, đi chơi phố, đi nhà thờ..., thấy được bao cái hay, cái đẹp, cái lạ ; có sức khoẻ, ta làm được bao việc tốt, ích lợi cho gia đình, cho đồng loại... Chẳng may, ngày nào tai nạn đến làm ta bị bệnh hoạn, tật nguyền ghì chặt ta trên giường hết năm này đến năm khác ; lúc ấy, ta mới thấy Đức Mẹ nói đúng : “Không có Thiên Chúa, các con không thể nhấc chân lên mà đi một bước!”

Vậy, ta hãy bàn về DANH DỰ là ân huệ Thiên Chúa ban, mà rất nhiều người trong chúng ta chỉ nhớ đến khi đã đánh mất!

1/  Danh dự là gì ? Ta sẽ hiểu là gì khi thấy một anh thanh niên trong khu xóm được chính quyền khen thưởng huy chương lao động, hoặc thấy đội banh quốc gia đoạt cúp vô địch tại Thế Vận Hội, hoặc bố ta được đắc cử vào Quốc Hội... Ta sẽ hiểu rằng : chiếc huy chương, chiếc cúp, hay chức dân biểu là những dấu hiệu bên ngoài nói lên cái lòng người ta nhìn nhận giá trị hoặc đức độ bên trong của đương sự. Chẳng hạn trường hợp anh thanh niên nói trên : Người ta nhìn nhận bao công khó của anh : nào anh đã hết sức lao động, đã xông pha đến những chỗ nào khó khăn, nặng nhọc nhất, anh đi làm đúng giờ, anh có sáng kiến cải tiến kỹ thuật cho công trình được xúc tiến mau lẹ..., có lần anh đã liều mạng sống để giữ vững cái đập đang sắp bị nước lũ cuốn phăng đi... Ai nghe nói về anh cũng đồng thanh: “Thanh niên như anh, khó tìm được người thứ hai!”. Biết bao cô gái ước mơ được anh làm chồng mình. Những người như thế, ta bảo họ được mọi người ngưỡng mộ, yêu mến, trọng nể : người ấy có danh thơm, tiếng tốt, có danh dự.

2/ Nền tảng của danh dự : Thoạt tiên, ta nghĩ danh dự của một người nào là cái giá trị, cái đức độ của riêng người đó, đã do cung cách sống của họ tạo nên. Đúng ! Song người Kitô hữu còn nhìn xa hơn : danh dự của con người, trước hết là ân huệ của Thiên Chúa. Thật thế ! Thiên Chúa, Đấng chói lòa thánh thiện và vinh hiển, đã dựng nên loài người - một vật yếu ớt giữa bao mãnh thú, nhỏ bé giữa vũ trụ mênh mông - nhưng đã tạo dựng họ theo hình ảnh của Ngài : Kinh Thánh ca ngợi :

“Lạy Yavê, Chúa chúng tôi !

  Danh Người uy linh dường bao trên khắp cõi trần !

  Khi tôi trông lên trời, do ngón tay Người làm ra,

          trăng sao vằng vặc Người đã định chỗ”.

So sánh như vậy thì :

“Phàm nhân là gì để Người nhớ đến ?

  Con người là chi để Người phải bận tâm ?”

Quả thực, con người thật nhỏ bé và yếu ớt trước tất cả vũ trụ, thế mà :

“So với thần linh, Người đã dựng nên họ không thua mấy tí, Vinh dự huy hoàng là triều thiên Người ban tặng cho họ” (Tv 8.2-6).

Được đặt lên địa vị vinh dự cao sang như thế, nhưng con người sa ngã phản nghịch đánh mất vinh dự huy hoàng của mình rồi ! Song Thiên Chúa không bỏ con người tàn tạ trong hư hỏng và nhục nhã. Một lần nữa, Thiên Chúa lại đến nâng con người lên : Người sai Con Một là Chúa Giêsu xuống tái tạo danh dự và vinh quang cho con người, lần này một cách hiển hách hơn trước. Công trình này không phải là việc chắp vá một cái bình đổ vỡ, mà là một phép mầu, tái tạo cho tốt đẹp, kỳ diệu hơn. Chẳng thế mà Hội Thánh ca ngợi Thiên Chúa rằng: “Lạy Thiên Chúa là Đấng tạo dựng con người cách lạ lùng, nhưng còn tái tạo họ cách kỳ diệu hơn nữa”.

Trước kia, được tạo dựng nên hình ảnh Thiên Chúa, nay thì nhờ Chúa Kitô, còn được làm con của Thiên Chúa, thông chia mọi vinh hiển, danh dự, quyền năng của chính Con Một hằng sống của Thiên Chúa là Chúa Giêsu phục sinh.

Như vậy, nếu con người nói chung - tự bẩm chất do Thiên Chúa dựng nên giống hình ảnh Người - đã đáng trọng kính, thì nay được làm con Thiên Chúa, lại càng đáng trọng, đáng kính, đáng vinh quang, vinh dự hơn nữa, khi người đó sống trong ân nghĩa, tự do và yêu thương. Do sự đó, nên Kitô hữu đáng kính trọng, cho dù họ là một người nghèo, một người thất học… Vậy giữa Kitô hữu với nhau, chúng ta càng phải kính trọng nhau mới phải. Chính Thiên Chúa Cha cũng tôn trọng người tin theo Đức Giêsu : “Ai phục vụ Thầy, Cha Thầy sẽ tôn trọng người ấy.” (Ga 12.26).

Thế mà trong cuộc sống hầu như chúng ta quên mất điều này, vì thế, trong gia đình, trong giáo xứ, trong cộng đoàn…, chúng ta coi thường nhau, nói hành nói xấu, chưa kể còn ghét nhau, hành hạ nhau… Chắc ai cũng còn nhớ : cha của ông Ôrigênê, một nhà thần học lỗi lạc thế kỷ thứ 3, mỗi  khi lại gần nôi con, ông quì xuống vái lạy và hôn ngực con. Với ai bỡ ngỡ, ông nói : “Con tôi, đã được chịu phép Thanh tẩy, bây giờ nó là con Thiên Chúa, Chúa Ba Ngôi ngự trong nó, sao tôi lại không bái lạy ?”.

 3/ Danh dự cần cho đời sống nhân loại : Tự nhiên, ai cũng mong muốn được kính trọng, đánh giá tốt bởi đồng loại. Không ai muốn bị người khác khinh thường, phỉ nhổ, chê bai. Người nào luôn sống trong mặc cảm bị khinh chê, ghét bỏ, không thể sống được, như thế kể như họ đã chết ! Có anh thanh niên kia, mắc tật đồng tính bẩm sinh, nên bị cha mẹ, họ hàng, bạn bè khinh chê, rẻ rúng, tránh xa, ghét bỏ…Anh đến gặp linh mục và hỏi tại sao Thiên Chúa lại sinh anh ra như thế, khiến anh đau khổ và chỉ muốn tự tử cho thoát nợ. Qua chuyện đó, ta mới thấy danh dự là điều kiện cần thiết của đời sống nhân loại. Kìa, ta nhớ lại cha ông tổ tiên chúng ta, lúc đạo Nho còn thịnh hành, Đức Khổng đã dạy cho biết sống sao cho thành Trượng Phu, Quân Tử, tức là sống xứng với địa vị mình : quân quân, thần thần, phụ…, tử… : Vua sống cho ra vua, bầy tôi cho ra bầy tôi, cha cho đáng mặt cha, con cho đúng đạo làm con, dù cho có chết đi, danh thơm còn để lại muôn đời trong sử xanh ! “Thà chết vinh, còn hơn sống nhục !” Thánh Phaolô cũng nói : “Vinh quang, danh dự và bình an, cho người nào làm sự lành!” (Rm 2.10). Chỉ cần nêu một ví dụ : Nhị thập tứ hiếu : 24 người con có hiếu được sử sách ghi lại để ca tụng và làm gương cho người đời sau.

Biết bao người chỉ nghĩ đến danh dự mà thấy có sức thúc đẩy để thực hiện những việc anh hùng, vĩ đại. Ngược lại, cũng có khối kẻ chỉ nhờ nghĩ đến sự mất danh dự, đã dừng lại trên con đường tội ác.

Một xã hội chỉ lành mạnh và văn minh, một cuộc sống chỉ thật có tính người, khi đàn ông tôn trọng đàn bà, cha mẹ tôn trọng con cái, người trên trọng kẻ dưới, người giàu không khinh khi người nghèo khổ... ; nói tóm : người này tôn trọng người kia, đồng loại mình, hình ảnh Thiên Chúa, dù đã là con Thiên Chúa hay chưa.

Gia đình chúng ta đồng tâm nhất trí nhớ và nhắc nhở nhau nhớ đến vinh dự Thiên Chúa đã ban cho mỗi người chúng ta, và quyết chí không bao giờ chà đạp nhau bởi những hành vi đê hèn, nhuốc nha. Quyết chí chưa đủ, ta hãy tha thiết cầu xin Thiên Chúa, Đấng đã ban cho ta danh dự huy hoàng, chỉ thua kém thần linh một tí, cũng ban thêm ơn cho ta gìn giữ nó.

Tích truyện

Trên đường chạy loạn, Hoa Hâm cùng đoàn tùy tùng gặp một người lạ cũng chạy loạn, năn nỉ xin nhập đoàn. Các tùy tùng đồng ý. Chỉ có Hoa Hâm nói :

-   Ta có mấy người, hiểm nguy, may mắn, sướng khổ đùm bọc lấy nhau. Bây giờ thêm một người nữa, liệu khi hữu sự có lo cho người ta chu đáo không ?

Các tùy tùng năn nỉ xin cho người lạ. Sau cùng Hoa Hâm cũng thuận. Cả đoàn tiếp tục đi. Đi được quãng xa, người lạ bỗng xảy chân rơi xuống giếng. Đoàn tùy tùng sợ khó nhọc và trách nhiệm phiền phức, nên bỏ mặc. Hoa Hâm bất mãn nói :

-   Đã nhận người ta cùng đi, lúc người ta lâm nạn, bỏ người ta sao đành ?

Ông liền ra lệnh cho tùy viên vớt lên, tìm cách cứu chữa cho lành. Nhưng rủi, người ấy ngộp nước và tắt thở. Hoa Hâm tận tụy cho mai táng chu tất với lòng tiếc thương.

Hoa Hâm là người trọng danh dự : lúc đầu ông không không muốn nhận cho người lạ nhập bọn, vì sợ trong hoàn cảnh khó khăn lúc đó, không lo cho người ta chu đáo. Đến khi nhập bọn, người ấy gập tai nạn, mọi người bỏ mặc, ông lại vì danh dự một khi đã nhận giúp người ta thì phải giúp cho trót.

RRR