THẬT THÀ không dỐi trá

Trích thư gửi tín hữu Êphêsô 4.23-29

²³Hãy để Thần khí canh tân đổi mới anh em thấu tận trí khôn. ²⁴Hãy mặc lấy người mới đã được dựng nên theo (hình ảnh) Thiên Chúa, trong công chính và thánh thiện bắt nguồn trong sự thật.

                        ^{25Bởi đó anh em hãy bỏ hẳn dối trá, anh em mỗi người hãy nói thật với người đồng loại, vì chúng ta đều là chi thể của nhau.}

             ²⁶Có nóng giận thì sao cho đừng mắc tội, chớ để mặt trời lặn, mà cơn giận lại chưa tan. ²⁷Đừng để ma quỉ thừa cơ!

            ²⁸Người trộm cắp, đừng trộm cắp nữa! Phải hơn, hãy biết chịu khó tự tay làm lành, để có gì chia sẻ với người túng thiếu.

             ²⁹Đừng có lời hư từ nào lọt khỏi miệng anh em, nhưng lời lẽ phải lương thiện, có phương tài bồi, nếu gặp dịp cần, hầu sinh ơn ích cho những ai nghe!

·       Đó là lời Chúa !  -  Tạ ơn Chúa !

Suy niệm lời Chúa

Bản chất của ma quỉ là dối trá lường gạt, như lời Kinh Thánh xác nhận : “Từ khởi thủy, … nó đã không đứng vững trong sự thật; khi nó nói dối là nó nói theo bản chất của nó, vì nó là đồ điêu ngoa, và là cha sự láo khoét.” (Ga 8.44). Nhưng nay, chúng ta đã từ bỏ ma quỉ, không còn làm nô lệ nó nữa : anh chị em hẳn còn nhớ lúc lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy, anh chị em đã tuyên thệ như vậy ; cũng như mỗi năm, ở đêm Canh thức Phục sinh, anh chị em đã tuyên thệ lại : Chúng con xin từ bỏ ma quỉ và tất cả những quyến rũ của nó ; rồi anh chị em chọn Chúa Giêsu làm Thầy, đi theo Chúa là Sự thật, bởi vậy nhất thiết chúng ta phải đổi cách ăn ở không thành thật mà có lẽ chúng ta đã từng sống bấy lâu nay, theo lời Thánh thư Êphêsô trên đây kêu mời :

²³Hãy để Thần khí canh tân đổi mới anh em thấu tận trí khôn.  ²⁴Hãy mặc lấy người mới đã được dựng nên tạo theo Thiên Chúa, trong công chính và thánh thiện bắt nguồn trong sự thật. ²⁵Bởi đó anh em hãy bỏ hẳn dối trá, anh em mỗi người hãy nói thật với người đồng loại, vì chúng ta đều là chi thể của nhau.” (Ep 4.23-25).

Việc đổi mới ấy nói thì dễ, thực hành mới khó, vì tự sức riêng mình, chúng ta không thể làm được, bởi thế, Thánh Phaolô phải nói : “Hãy nhờ Thần khí canh tân”, vì chính Thiên Chúa đã hứa ban Thần khí của Ngài cho chúng ta, để giúp chúng ta: “Chính Thần khí của Ta, Ta sẽ đặt vào lòng các ngươi, Ta sẽ làm cho các ngươi đi theo thánh chỉ, tuân giữ các phán quyết của Ta và đem ra thi hành.” (Ed 36.27) . Lúc ấy chúng ta sẽ được “mặc lấy người mới đã được dựng nên theo hình ảnh Thiên Chúa, trong công chính và thánh thiện bắt nguồn trong sự thật” như đoạn Kinh Thánh trên đầu nói. Ôi ! Tuyệt vời biết bao ! Chớ gì chúng ta được ơn trở nên như vậy. thật hạnh phúc biết chừng nào !

Để góp phần vào việc này, xin đưa vài suy nghĩ và thực hành :

a/  Chức vụ của lời nói là phụng sự chân lý : lời nói chỉ đạt tới tất cả vẻ cao đẹp của chức năng nó - như ý Chúa muốn - khi nó cống hiến đúng như sự thật. Cũng như chiếc đồng hồ mà không chạy đúng giờ, lúc nhanh, lúc chậm, lúc chết... Ra ngoài phố, người ta hỏi : mấy giờ rồi, ta nhìn vào đồng hồ, nó chết queo rồi ! Ôi quê quá ! Nếu sửa mãi không được, thì ta chỉ còn đem bán lạc xoong..., hay vứt vào thùng rác. Cũng vậy, khi lời nói và cung cách cư xử của ta không đi đúng sự thật, nghĩa là đúng như ta nghĩ trong lòng, và đúng như chân lý của Chúa, thì lúc ấy, ta đã làm hỏng dụng cụ Chúa ban là lời nói, ta đã phản bội chức vụ của lời nói, và hậu quả là người đời phỉ nhổ, người thân lánh xa... Không ai muốn chơi hay làm ăn với hạng người như thế ! Bởi vậy Chúa Giêsu đã dạy : “Lời nói của anh em hễ là có thì phải nói có, không thì nói không, còn ngoài ra là do từ Ác thần mà ra” (Mt 5.37). Lại có lời khác rằng : “Ta bảo các ngươi : mọi lời hư từ người ta nói ra, người ta sẽ phải trả lẽ ngày phán xét. Vì bởi lời ngươi nói, ngươi sẽ được trắng án, và bởi lời ngươi nói, ngươi sẽ bị kết án” (Mt 12.36-37).

Mặc dầu xã hội bên ngoài có điêu ngoa, điên đảo đến đâu, người Kitô hữu và gia đình Kitô hữu cứ đi cho đúng đường Chúa dạy.

b/  Chính bản thân mình tập sống theo lời Chúa rồi, chúng ta còn phải dạy cho con cái để cả gia đình ta xứng danh là con cái Chúa, Đấng đã phán : Thầy là Đường, là Sự Thật và Sự Sống !” Việc huấn luyện này cho con em ta phải làm ngay từ nhỏ : “Bé không vin, cả gẫy cành”, tục ngữ đã nói thế. Trẻ con tự bẩm chất rất hồn nhiên và ngay thẳng, có thế nào nó tỏ ra thể ấy. Vì thế, đi hỏi già, về nhà hỏi trẻ ! Lúc còn nhỏ, trí óc trẻ con chưa học ở người lớn cách lừa lọc, dối gạt, bóp méo... Nó như chiếc ống kính thu hình, có sao, in vào như vậy ; hay như tờ giấy trắng, ta viết sao nó được như vậy. Do đó, ngay từ nhỏ, giúp cho con em in vào trí óc cái tập quán ngay thật.

Nhưng có một nhận xét tâm lý đáng lưu ý ở đây: chính vì khả năng trí óc trẻ con còn hạn hẹp, nên nó thường chưa có thể nhìn đúng những sự việc xảy ra, lại chưa có đủ trí nhớ chính xác để nói lại cho đúng, và khi nói ra, chưa đủ lời đủ cách để diễn tả cho đúng, nhất là vì tưởng tượng của trẻ vô cùng phong phú và sống động (nó có thể thưởng tượng cái ghế nó đang ngồi rung rinh là con ngựa đang phi...), thế là điều nó nói ra có khi không hoàn toàn đúng, ta có cảm tưởng nó nói dối, nói sai sự thật và trừng phạt. Và khi ấy, những phụ huynh thiếu hiểu biết về tâm lý nhi đồng, sẽ gây ra hậu quả tai hại là làm mất sự tin cậy, cởi mở của con em..., chúng cảm thấy lạc hướng, mất an toàn, vì thấy tại sao mình nói như mình hiểu, lại bị trừng phạt, đánh mắng... Và rồi, vì cảm thấy nói như lòng cảm nghĩ, thì bị phụ huynh đánh mắng, nó sẽ học cách nói dối, nói khác cái nó nghĩ để chiều lòng người lớn, thế là nó đâm mất ngay thẳng và thật thà. Học sinh cũng vậy, chúng nói dối thường là vì lo âu sợ hình phạt, hoặc vì thấy thầy, cô không tin cậy vào chúng...

Bởi vậy, ở điểm này, phụ huynh phải kiên nhẫn và biết thông cảm với những khuyết điểm tâm lý non yếu của chúng, và hướng dẫn từ từ : với tuổi lớn dần, khả năng trí óc phát triển của chúng sẽ biết gạn lọc đâu là sự thật, đâu là sự tưởng tượng. Khi khả năng diễn tả, ngôn từ giàu có hơn, chúng sẽ nói trúng hơn. Vậy, điều cần nhất là phụ huynh đừng vội gán tội nói dối, điêu ngoa cho chúng, mà hãy biết tinh tường nhận xét, rồi thông cảm và uốn nắn từ từ, chỉ cho chúng thấy phải nói thế nào cho chỉnh... Làm như vậy, con em sẽ biết ơn cha mẹ, cha mẹ sẽ sung sướng vì được con cái tin cậy, cởi mở với mình. Mà chỉ giáo dục được, khi con cái tin cậy và cởi mở. Lòng chúng mà một lần khép kín hẳn lại, thì ta giáo dục mấy, dạy dỗ mấy cũng vô ích, chỉ trợt ra ngoài, hay đụng vào một cánh cửa đóng kín.

c/  Một điều cũng rất quan hệ là tránh gương xấu. Ai cũng biết : con em coi người lớn, cách riêng cha mẹ, là gương mẫu, nó nhìn theo mà bắt chước, mà học cách sống làm người. Tục ngữ có câu : Cha nào con nấy, Hổ phụ sinh hổ tử. Nó như tờ giấy trắng, như ống kính thu hình, có sao ghi vậy và làm theo. Nhưng có điều quái gở - đây là một sự yếu đuối do nguyên tội truyền lại - là học cái tốt thì ít, học cái xấu, cái dở thì nhiều và rất mau. Xem thế, gương xấu của cha mẹ, anh chị lớn cứ hàng ngày treo trước mắt nó thật nguy hại biết chừng nào ! Nói chung như vậy cũng đủ, chẳng cần phải vạch ra từng điều, vì ai ai cũng biết. Do đó, nhiều bậc cha mẹ đã không ngờ đã chỉ đường sống bất chính, sai trái, giả dối… cho con em mình ! Chắc nhiều bậc phụ huynh quên trách nhiệm của mình về các gương xấu trước tòa phán xét của Chúa. Chúa đã cảnh cáo mạnh mẽ: “Kẻ nào làm cớ vấp phạm cho một trong các kẻ nhỏ này, thì thà nó bị khoanh cối đá vào cổ rồi nhận chìm đáy biển còn hơn. Khốn cho thế gian vì những cớ vấp phạm. Tất nhiên không thể tránh việc có gương xấu, song khốn cho kẻ làm dịp gây gương xấu và vấp phạm...” (Mt 18.6-7).

Ngược lại, chúng ta xác tín rằng : dù ngoài xã hội có đầy dẫy gương xấu về gian dối, nếu trong gia đình, cha mẹ đã nhờ ơn Chúa và biết lấy lời Chúa mà uốn nắn con cách khéo léo, để tâm hồn nó nhiễm tính ngay thẳng, thật thà, thì ảnh hưởng xã hội không thể lung lay tâm hồn nó được, hay nếu có, cũng chỉ phần nào thôi ! Phải công nhận, chu toàn bổn phận này, là công việc rất cực nhọc, đòi hỏi cha mẹ, phụ huynh nhiều công phu và kiên nhẫn…Chỉ cha mẹ, phụ huynh nào có tình thương con rất nhiều mới sẽ làm được. Tiếc thay, thời nay do hoàn cảnh xã hội nhiều cạnh tranh gay gắt, do công việc nhiều và căng thẳng, cha mẹ không có đủ sức, không đủ thời giờ chăm sóc con cái cho đủ…

đ/  Trong số những ảnh hưởng xấu bên ngoài, phải kể đến các phương tiện truyền thông đại chúng như các mạng, phim ảnh, báo chí, truyền hình, sách truyện... Vì trục lợi vô lương tâm, người ta đã cho ra đời những văn hóa phẩm, trong đó trình bày sự gian xảo, dối trá, lường gạt, căm thù, tranh cãi như những phương thế hữu hiệu và rất tự nhiên để dành quyền lợi, để mưu sinh, để có tiền tiêu xài, để làm giàu... Cha mẹ có lòng muốn con em mình nên người thật thà, thì sẽ lưu tâm chỉnh đốn cách khéo léo những sự trình bày sai lệch đó. Cấm con em đọc mọi sách báo, xem mọi phim ảnh là điều không thể làm được... Vậy, tốt hơn cả là hướng dẫn chúng xem và đọc sao cho khỏi bị tổn hại. Hẳn ta còn nhớ ví dụ : cá vàng sống trong bồn nước hư thối, cứ sống mãi trong đó, tất nó sẽ nhiễm bệnh. Vậy phải thanh lọc, giải độc bồn nước ấy đi, tức là hướng dẫn cho con em biết học cái tốt, trừ cái xấu trình bày trong các văn hóa phẩm nói trên, chúng sẽ lành mạnh.

Trong công cuộc trường kỳ giáo hóa, cha mẹ phải kiên nhẫn làm thường xuyên, chứ không chỉ lâu lâu mới la om sòm vài câu là đủ bổn phận. Chúng ta quá bận bịu trăm công ngàn việc, đúng vậy, song nếu ta thương con cái thật lòng và muốn nó hạnh phúc, ta phải cố gắng thôi. Trong cuộc giáo hóa, phụ huynh không những phải kiên nhẫn - điều rất cần ! - mà còn phải nhẹ nhàng, êm ái, có chừng mực, đầy thông cảm và yêu thương, gây nơi con tình cảm tin cậy, nhất là phải khuyến khích con làm điều thật thà, ngay thẳng, một thành công nhỏ của chúng, ta cũng nên khen thưởng, khích lệ. Chớ nóng nảy, đánh mắng làm chúng thấy nặng nề và đâm khiếp đảm, tuyệt vọng và chai lỳ. Chúng là cây non mà, sao lại đối xử với chúng ngang tầm với mình, đòi chúng phải có ngay những tâm tình mà chính mình phải mất cả đời mới tập được ! Kinh Thánh đã dạy : “Hỡi các người làm cha, đừng gắt gao làm phẫn chí uất hận con cái, kẻo chúng đâm tuyệt vọng” (Cl 3.21).

Trong giờ cầu nguyện và học Lời Chúa tại gia đình này, ta hãy cùng nhau xin Chúa chúc lành cho công cuộc giáo dục của ta, cũng xin Chúa ban ơn cho cả chúng ta - những phụ huynh và người trưởng thành - được biết dùng lời nói của mình cho đúng ý Chúa.

Tích truyện

Ông chủ kia một hôm sai đầy tớ ra chợ :

-   Hãy mua cái gì ngon nhất về cho ta uống rượu !

Người đầy tớ đi chợ, mua cái lưỡi heo, về xào lăn thật ngon đem lên. Ông chủ ăn khen ngon. Lần sau, ông lại sai đi chợ, nhưng mua món gì dở nhất. Người đầy tớ cũng lại mua lưỡi heo. Ông chủ ăn xong, ngạc nhiên hỏi :

-   Tại sao lần trước, ta sai ngươi mua đồ ăn ngon nhất, ngươi cũng mua cái lưỡi, lần này mua đồ dở nhất cũng là cái lưỡi ?

-   Thưa ông chủ, đúng thế, vì cái gì tốt lành cũng do cái lưỡi, mà cái gì xấu xa người ta nói ra cũng do cái lưỡi. n