KÍNH LÃO ĐẮC THỌ

Trích sách 2 Ma-ca-bê 6.18tt

Có ông già kia, tên là Ê-lê-da, thuộc hàng ký lục. Ông bị nhà cầm quyền ngoại đạo bắt ăn thịt heo (là điều luật Do thái cấm). Nhưng ông thà chết vinh hơn sống nhục. Những người chủ sự tiệc cúng tà thần, vì quen biết ông lâu năm, nên đã kéo ông ra chỗ riêng mà khuyên nhủ ông : cứ ăn thứ thịt họ đem tới mà ông có phép ăn, giả đò như thể ăn thịt lấy ở cuộc tế tà thần của họ. Giả đò như thế, ông sẽ thoát chết. Nhưng ông có một quyết định can đảm, xứng với tuổi già tóc bạc, với uy tín của đức hạnh sáng lạn từ thuở bé, và hơn hết, xứng với luật thánh Thiên Chúa thiết lập. Ông nói :

-    Vào tuổi chúng ta đây, giả đò là điều chẳng xứng, kẻo lắm thiếu niên nghĩ rằng : lão Ê-lê-da 90 tuổi đầu đã qui hàng ngoại đạo, và họ bị lầm lạc vì tôi, bởi nghĩ tôi tham chút đời tàn vắn vỏi mà giả đò ăn thịt luật Chúa cấm, để chuốc lấy cho tuổi già vết nhọ, vết hoen. Quả thế, cho dù lúc này tôi tránh được khổ hình do tay người phàm, thì dù sống hay chết, tôi cũng sẽ không thoát khỏi tay Đấng Toàn Năng. Bởi thế, can đảm thí mạng sống mình đi, tôi sẽ tỏ mình xứng đáng với tuổi già của tôi, và để lại cho hạng thiếu niên tấm gương cao quí, là chết cái chết tự nguyện và dũng cảm, để tuân giữ các luật thánh Thiên Chúa.

Nói xong, ông tiến lên chịu hình khổ. Những người điệu ông đi, đã đổi thiện cảm của họ với ông thành ác cảm, vì lời lẽ ông vừa nói họ nghĩ là lời điên khùng. Khi sắp chết dưới trận đòn, ông rên lên và nói:

-    Đối với Chúa, Chúa biết tôi có thể thoát chết đau đớn, tủi nhục như thế này, nhưng hồn tôi vui sướng khi chịu đòn vọt dữ dằn vì lòng kính mến Người.

Vậy ông đã qua khỏi đời này như thế. Trong cái chết, ông đã để lại, chẳng những cho các thanh niên, mà còn cho hầu hết tất cả dân tộc, một gương sáng anh dũng và một ký ức về lòng đạo đức.

*   Đó là Lời Chúa ! - Tạ ơn Chúa !

Suy niệm Lời Chúa

Một bậc già cả 90 tuổi đời như ông Ê-lê-da thật đáng kính trọng mọi bề : nào đạo đức, trung tín giữ luật thánh Chúa, nào can đảm, không sợ đòn đánh đến chết, nào khôn ngoan trong những lời lẽ chân thành và sáng suốt. So với ông già ấy, nhiều người trẻ phải thẹn thuồng...

Quả thật, mọi dân tộc đều kính nể tuổi tác và kinh nghiệm của người già. Suốt dòng lịch sử, ngay từ các bộ lạc thái cổ, các bậc lão thần vẫn làm Trưởng tộc, lãnh tụ, tù trưởng. Các dân bán khai cũng có hội đồng cố vấn, gồm các bô lão, hoặc cao niên.

Trong Kinh Thánh cũng vậy, từ Cựu Ước đến Tân Ước, các bậc kỳ mục, niên trưởng luôn đứng đầu các cộng đoàn, hoặc giữ chức cố vấn cho dân. Trong Kinh Thánh, rõ ràng Chúa dạy phải kính trọng bậc cao niên, vì tuổi già biểu tượng cho Thiên Chúa, Đấng Vĩnh Cửu, Đấng Hằng Sống đời đời. Trong sách Đa-ni-ên, Thiên Chúa hiện ra với tiên tri dưới hình dáng một “vị Cao Niên, đầu tóc Ngài trắng như len đã phiếu giặt” (Đn 7,9; Kh 1.14). Bởi đó, có lời Chúa dạy : “Trước mặt kỳ mục, ngươi sẽ đứng lên, ngươi sẽ kính nhan người già cả” (Lv 19.32). “Đừng ngược đãi người già, song hãy khuyên can như thể cha mình” (1Tm 5.1). Chúa còn dạy tôn trọng người già vì sự khôn ngoan của họ : “Đừng khinh bỏ lời dạy dỗ của người già, vì chính họ đã thụ giáo với tiền nhân ; nhờ đó, con sẽ hấp thụ tinh khôn, để khi cần đến có phương ứng đáp” (Hc 8.9).

Truyền thống gia giáo Á đông chúng ta từ xưa vẫn cung kính các bậc trưởng thượng, cao niên : “Kính lão đắc thọ”; và vẫn đề cao sự khôn ngoan, từng trải của các vị khi nói : “Đi thì hỏi già, về nhà thì hỏi trẻ”.

Còn ngày nay thì sao ?

1/ Phải thú nhận là người đời nay đã đánh mất khá nhiều sự kính trọng tuổi già. Một phần do tinh thần dân chủ, bình đẳng, làm người ta không còn câu nệ, trọng kính tôn ti, đẳng cấp như xưa. Nhưng cái nguyên do chính là tinh thần của thời đại duy vật chất, duy lợi, duy ích đã xui khiến người trẻ, cả trẻ con nữa, khi đánh giá một người nào là xét theo những tiêu chuẩn về trẻ trung, sắc đẹp, sức lực, thân xác, về những tài khéo (như hát hay, nhảy giỏi, phá kỷ lục...), hoặc về năng lực sản xuất, sáng kiến giỏi. Người thời nay đã đánh mất lòng quí trọng sự khôn ngoan, sự từng trải do kinh nghiệm lâu năm của tuổi già... mà chạy theo kiến thức rộng, khoa học, kỹ thuật tiến bộ, mới mẻ, tiện nghi... Đà tiến bộ mau lẹ của kỹ thuật trong mọi lãnh vực làm cho người già mất đất đứng, mất chức vị, mang bộ mặt lạc hậu và coi ý tưởng của họ là “quá đát”, lỗi thời... Bởi tất cả các lý do trên, người già cứ dần dần mất chức vị và không được nể vì...

2/  Nhưng con người vẫn là con người. Lịch sử cho đến ngày nay vẫn minh chứng rằng : loài người và mỗi dân tộc đều rất cần đến sự sáng suốt của những người cao niên, và cần những kinh nghiệm của bậc lão thành. Các bậc này nhìn đời và thời đại mình dưới ánh sáng vĩnh cửu. Họ đã từng trải nhiều, đã rút được từ những thất bại, những tranh đấu và những tiếp xúc với người đời, sự khôn ngoan và kinh nghiệm. Sự khôn ngoan cùng kinh nghiệm ấy không gì thay thế được, vì chỉ tuổi đời mới đem lại cho. Những người trẻ biết đời chỉ một khía cạnh và cách hời hợt. Những người già đã nhìn đời lâu và có thời giờ nhìn dưới nhiều góc cạnh, đã làm việc, đã gặp gỡ nhiều người, đã thành công và đã thất bại... Họ biết nhiều về cuộc đời, về tâm lý, về con người... Chính cái vốn liếng khôn ngoan, từng trải ấy có thể giúp đỡ người trẻ đỡ vấp váp trong cuộc đời. Vì thế, khi đi vào cuộc đời, bạn hãy hỏi ý kiến của người già : “Đi hỏi già” thật đúng thay ! Mà các bạn nên nhớ : có những cái vấp váp nhẹ, nhưng cũng có những vấp váp nặng, mà suốt đời bạn không bao giờ còn ngóc đầu lên nổi. Nếu các bạn được một người cao niên giúp bạn tránh tai họa ấy, các bạn có thấy quí không ? Xin lấy một ví dụ : Một thanh niên nói : “Cô gái này dễ thương, tôi sẽ cưới cô làm vợ !”. Anh ta chỉ thấy một phương diện. Người cao niên đầy kinh nghiệm thì nhìn xa hơn. Ông cũng thấy quả cô ấy dễ thương thật, nhưng cô ấy thiếu một đức tính gì quan trọng làm người chồng sẽ không thể tin cậy hoàn toàn vào cô, và sau này, cô sẽ có thể bất trung với chồng và không dạy dỗ con cái cho nên được.

Vậy thực tế, ta phải đối xử với người già làm sao ?

Bài suy niệm Lời Chúa hôm nay, cố ý dành riêng cho giới trẻ. Nhưng nhiều khi phải thú nhận rằng : người lớn cũng đã thiếu kính trọng ông già, bà cả trong cũng như ngoài gia đình, cho nên con cháu bắt chước mà vô lễ với họ. Muốn con cháu sau này kính trọng ta lúc tuổi già, ta phải kính trọng người già cả trước, như tích truyện ở cuối sẽ cho thấy.

Nhiều gia đình có lỗi hay nhiếc mắng người già, hoặc xử tàn tệ, rẻ rúng, để các cụ thiếu ăn, thiếu mặc, thiếu những thứ cần dùng trong đời sống. Thường ta đối xử tệ bạc là do họ không còn làm ra tiền nữa. Quả thực, người già không còn làm việc, hoặc không làm ra tiền, song trong quá khứ, họ đã làm việc nhiều, và trên hết, họ có một chức vị, có một sự đáng kính do tuổi tác và do kinh nghiệm. Chẳng phải nhờ những người già cả này, mà các thế hệ sau nhận được không những sự sống, mà còn là tất cả những của cải, những phong phú của cuộc đời ư ? “Con người có bố có ông, như cây có cội, như sông có nguồn”. Đó là giá trị của họ, là chức vị của họ : chỉ ngần ấy thôi, họ cũng đáng ta kính trọng rồi.

Vậy lòng kính trọng ấy, ta hãy biểu lộ ra bằng hành vi, cử chỉ, tỉ dụ như lễ phép chào hỏi, không cướp lời, cắt ngang lời họ, nhường chỗ tốt, nhường món ăn ngon cho họ, đừng ăn nói hỗn hào, chỉ trích, phê bình, chê bai..., nhất là chê họ cổ hủ, lạc hậu, vv...

Ta còn phải làm vui lòng họ bằng cách đến tiếp xúc, thăm viếng, xin ý kiến họ, xin họ chỉ bảo cho... Và trên hết, giúp đỡ họ những điều cần thiết cho tuổi già, nhất là sự ân cần và lòng thương mến. Rồi tùy sức, tùy khả năng, ta cung cấp cho họ một cảnh sống thích hợp với tuổi tác và sức yếu mòn của họ, thuốc men khi cần, thức ăn uống thích hợp và một đôi điều để tiêu khiển. Ta hãy dành một chút thời giờ săn sóc họ, vì nhớ lời Chúa Giêsu dạy : “Sự gì các con làm cho một kẻ bé mọn, yếu hèn nhất trong các anh em Ta, là các con làm cho chính Ta” (Mt 25.40).

Còn biết bao việc phục vụ nho nhỏ như mang một lá thư đi bỏ, viết giùm một bức thư cho họ, giúp họ băng qua đường phố đông xe cộ, đừng làm ồn ào, nói to để họ ngủ an giấc, vv... Cuối cùng, hãy nên nhớ một ngày kia, đến phiên ta cũng sẽ già và cần người trẻ giúp ta, săn sóc ta, đối đãi ân cần và thương mến ta.

Hôm nay, gia đình ta làm giờ đền tạ này, xin Chúa tha thứ bao sai lỗi trong việc không kính trọng người già cả.

Tích truyện

Một hôm, khách qua đường xúm xít đứng xem một gã đàn ông đang chửi bới và đánh đập một ông già, ý chừng là bố hắn. Cuối cùng, hắn lôi xềnh xệch ông già nọ ra tới thềm cửa, rồi vứt ông nằm sấp ngang bực cửa. Ai ai thấy thế đều chép miệng than thầm, thương hại ông già và nguyền rủa người con. Một lúc sau, gượng dậy được, ông già thấy người ta bu quanh thì khoát tay nói :

-   Thôi ! Mấy người đi về đi, có chi lạ đâu ! Cũng đừng nguyền rủa thằng con trai tôi làm gì ! Nó làm đúng như tôi đã làm cho bố tôi hồi trước. Tôi nhớ lắm, tôi cũng lôi bố tôi và đẩy ngã sấp xuống cái thềm này đây, như tôi hôm nay.

vvv