Thành
kiến.
Ông ta là ai vậy? Bởi đâu ông ta đã làm được
những chuyện lạ lùng như thế? Ông ta không
phải là con ông Giuse và bà Maria sao? Họ hàng
anh chị em của ông ta không phải là những
người láng giềng của chúng ta sao? Ông ta không phải là người đã sinh sống
và làm nghề thợ mộc ở đây với chúng ta sao?
Phải, đúng lắm. Đó chính là Chúa
Giêsu, con của ông Giuse và bà Maria, đã sinh sống và làm
nghề thợ mộc ở Nagiarét 30 năm
trời.Nhưng tại sao những người
đồng hương lại ngạc nhiên và thắc
mắc về Chúa như vậy? Bởi vì ít lâu nay họ
đã nghe dư luận đồn thổi về những
lời giảng dạy mới lạ, đầy uy
quyền của Chúa, cũng như đã nghe dân chúng bàn tán
xôn xao về những phép lạ Chúa đã làm ở nơi
này nơi kia… Đó là những công việc,
những phép lạ Chúa Giêsu đã làm trước khi Ngài
về Nagiarét, quê hương của Ngài. Nhưng những người đồng
hương của Ngài không tin và không thể tin. Tin làm
sao được ông Giêsu đang đứng trước
mặt họ đây có thể làm được những
điều lạ lùng như thế, nhất là tin làm sao
được ông Giêsu đây là Thiên sai, Đấng cứu
tinh, là Đấng mà dân tộc họ đang trông
đợi cả ngàn năm?
Dân làng Nagiarét không thể nào chấp
nhận một người mà họ đã quá biết: thân
thế tầm thường, gia đình nghèo nàn. Biết cả họ hàng chẳng danh giá gì. Biết rõ quá như thế thì làm sao người
đó có thể là vị cứu tinh, là Đấng cứu
thế, là Đấng giải thoát cho dân tộc họ
được? Quả thực, họ đã bị
thành kiến về giàu nghèo, về giai cấp trong xã
hội làm mù quáng, không thể nhận ra bản tính Thiên
Chúa, nhận ra sứ mạng cứu chuộc nơi con
người Chúa Giêsu. Từ thành kiến sai
lầm đó họ đâm ra hoài nghi và yêu cầu Chúa làm phép
lạ như đã làm ở những nơi khác. Trước thái độ ít cởi mở và hoài
nghi của họ, vì họ không tin, nên Chúa không làm phép
lạ được. Không phải vì Ngài không thể
làm, bằng chứng là Ngài cũng có đặt tay chữa cho mấy người bệnh,
nhưng chính vì họ không tin.
Dân làng Nagiarét không tin Chúa Giêsu. Không tin là
vì bụt nhà không thiêng, như có lần Chúa đã nói:
“Chẳng ngôn sứ nào được danh tiếng nơi
quê hương mình”, hoặc tệ hơn, như Chúa nói
trong bài Tin mừng hôm nay: “Ngôn sứ có bị rẻ rúng, thì
cũng chỉ là ở chính quê hương mình, hay giữa
đám bà con thân thuộc, và trong gia đình mình mà thôi”. Tại sao dân làng Nagiarét không tin? Họ không tin vì thành kiến. Họ
đã đóng khung Thiên Chúa và tôn giáo trong những
định kiến hẹp hòi, có sẵn của họ.
Vì thế, họ không thể thấy
được những chân trời rộng lớn và
mới mẻ mà Chúa mở ra cho họ. Họ
cũng không thể chấp nhận Chúa Giêsu là hiện thân
của nước trời và sự khôn ngoan của Thiên
Chúa. Có ai ngờ Đấng cứu thế lại là
một người đơn sơ, khiêm hạ như
thế. Đối với người Do thái
đương thời, Chúa Giêsu đến quá ư bất
ngờ và quá khác xa với quan niệm họ sẵn có
về Đấng cứu thế. Họ không
biết rằng đường lối của Thiên Chúa có
thể khác xa với sự toan tính của loài người.
Qua đó chúng ta rút ra được
một bài học thực tế: Thành kiến là một tâm trạng thiên lệch
rất tai hại, là một sự yên trí, phán đoán
mọi người mọi vật theo những quan niệm
làm sẵn, có sẵn trong đầu óc, nhất là khi
những tư tưởng có sẵn đó lại sai
lạc, thì có thể đưa đến những hậu
quả không hay, sai lầm hoặc nguy hại. Thật
vậy, ai đeo kính đen thì nhìn cái gì cũng tối
hết; lưỡi đắng thì ăn
gì cũng đắng; lòng buồn cảnh có vui đâu bao
giờ. Yêu nên tốt, ghét nên xấu: “Yêu nhau yêu cả
đường đi. Ghét nhau ghét cả tông
chi họ hàng”. Lòng chúng ta có khuynh hướng mạnh
về điều gì, thì mắt chúng ta hay tìm, trí chúng ta hay
tưởng và rồi chúng ta phán đoán người khác
cũng giống như chúng ta và hơi chút là chúng ta đoán
về đàng đó liền.
Thành kiến là một
chứng bệnh di truyền kinh niên bất trị của
loài người, không ai thoát khỏi. Chúng ta hằng to
tiếng lên án lối sống phô
trương bên ngoài. Nhưng trên thực tế, chúng ta
lại hay căn cứ vào những cái bên ngoài mà đánh giá
thiên hạ. Đánh giá một người theo
bên ngoài có thể đúng nhưng cũng có thể sai
lầm. Câu nói: “Trông mặt mà bắt hình dong” không phải
là nguyên tắc chính xác, nên chính Chúa Giêsu có lần khuyên chúng
ta: “Đừng có xem mặt mà bắt hình dong”. Khổng Tử
cũng xác nhận: “Người tôi yêu chưa chắc
đã tốt; người tôi ghét chưa chắc đã
xấu”. Phong dao cũng có câu: “Người xấu duyên
lặn vào trong. Bao nhiêu người đẹp duyên bong ra
ngoài”. Lặn vào thì còn lại, bong ra thì
mất đi rồi. Và hẳn chúng ta cũng không quên
câu nói: “Tốt gỗ hơn tốt nước sơn”,”Xanh
vỏ mà đỏ lòng”. Cho nên, đánh giá một
người mà chỉ căn cứ vào bề ngoài có thể
là nông nổi, thiển cận và nguy hiểm.
Tóm lại, thành kiến
đã làm cho dân làng Nagiarét phán đoán sai về Chúa Giêsu.
Họ đã không nhận ra Ngài là Đấng
cứu tinh. Đối với chúng ta
cũng vậy, thành kiến có thể làm chúng ta mù quáng, không
nhận định và phê phán một cách khách quan đúng
đắn được. Thành kiến
làm chúng ta không thể đối thoại, cởi mở
với người khác và không nhìn thấy cái hay cái tốt
nơi người. Vì thế, chúng ta phải loại
bỏ tất cả những gì là thành kiến về
bản thân để khỏi tự ti mặc cảm;
cũng như thành kiến về những người chung
quanh, để có được một cái nhìn đúng
đắn hơn, một nhận xét chân thành hơn,
một phán đoán khách quan hơn, và một đời
sống yêu thương cởi mở hơn.
|