nhung dieu can chu y khi uong thuoc ha cholesterol --- mot so loai thuoc ha cholesterol co goc statin. (afp) :: Những Điều Cần Chú Ý Khi Uống Thuốc Hạ Cholesterol --- Một Số Loại Thuốc Hạ Cholesterol Có Gốc Statin. (afp) :: Tài Liệu Và Mẹo Vặt Y Học

Thay đổi kích cỡ chữ đọc:

Những Điều Cần Chú Ý Khi Uống Thuốc Hạ Cholesterol --- Một Số Loại Thuốc Hạ Cholesterol Có Gốc Statin. (afp)

Thứ Năm, Ngày 9 tháng 1-2014

Những điều cần chú ý khi uống thuốc hạ cholesterol

Một số loại thuốc hạ cholesterol có gốc statin. (AFP)

Cholesterol cao là một trong những yếu tố dẫn đến các bệnh về tim mạch rất phổ biến ở người lớn tuổi. Chính vì thế, phần đông những người cao tuổi trên thế giới, đặc biệt là ở các nước phát triển hiện nay đều phải nhờ đến thuốc hạ cholesterol là thuốc có gốc statin để giúp duy trì mức cholesterol ổn định trong máu. Thuốc này đã cho thấy có những tác dụng tích cực với sức khỏe con người nhưng cũng còn nhiều điều về loại thuốc này mà người dùng chưa biết hết. Vậy những người đang hoặc sắp phải sử dụng các thuốc dạng statin cần phải chú ý điều gì? Mời quý vị tìm hiểu các thông tin liên quan trong tạp chí sức khỏe đời sống tuần này do Việt Hà phụ trách.

Sự phổ biến của thuốc Statins

Với nhiều người lớn tuổi, việc dùng thuốc hạ cholesterol hàng ngày như Lipitor, Zocor hay Crestor có thể nói đã trở thành thói quen từ lâu. Thường khi bác sĩ gia đình quyết định kê đơn thuốc hạ cholesterol cho một bệnh nhân thì cũng có nghĩa là mức cholesterol trong máu người bệnh đã cao quá mức cho phép và có nhiều nguy cơ gây bệnh tim mạch nếu không được điều chỉnh kịp thời. Các loại thuốc quen thuộc đó đều có gốc là Statins.

Bác sĩ Amit Garg, khoa dịch tễ học và thống kê sinh học thuộc trường đại học Western Ontario ở Canada nói về sự phổ biến của loại thuốc này như sau:

    Nếu bạn uống các loại kháng sinh như clarithromycin hay arythromycin, các thuốc này sẽ ảnh hưởng tới quá trình trao đổi chất với statin.
    -BS Amit Garg

“Statin là loại thuốc được kê đơn hàng đầu tại Canada, và đó là một thuốc rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa tai biến mạch máu não và nhồi máu cơ tim.”

Statin từ lâu đã được chứng minh là một loại thuốc rất hiệu nghiệm trong việc giảm cholesterol trong máu. Thuốc chặn một chất mà cơ thể cần để sản xuất cholesterol. Thuốc cũng giúp cơ thể hấp thụ lại cholesterol đã bị dồn đọng trên các thành mạch máu, tránh gây tắc mạch máu não và nhồi máu cơ tim.

Tại Mỹ và châu Âu, các bác sĩ thường đưa ra một mức cholesterol chuẩn trong máu gọi là mức cholesterol cho phép. Dựa vào kết quả kiểm tra sức khỏe tổng quát hàng năm của bệnh nhân, bác sĩ có thể quyết định khuyên bệnh nhân nên dùng thuốc statin hay không. Tại Mỹ, mức cholesterol tốt là dưới 200 mg trên 1 deciliter máu. Khi cholesterol nằm ở mức từ 200 đến 239 mg có nghĩa là đã ở ranh giới của mức cholesterol cao. Khi cholesterol vượt quá 240 mg có nghĩa là cao và cần phải điều chỉnh kịp thời. Thường thì các bác sĩ khuyên người bệnh điều chỉnh chế độ ăn uống, thể dục thể thao. Nhưng trong nhiều trường hợp, khi các điều chỉnh về cách sống không làm giảm cholesterol như ý muốn, bác sĩ sẽ phải cân nhắc đến việc kê đơn thuốc.

Chỉ tính riêng tại Mỹ, hiện có hơn một nửa dân số Mỹ có vấn đề với cholesterol cao, trong khi việc ăn uống và tập thể dục nhiều khi không hạ được mức cholesterol như ý muốn với nhiều người, còn statin có thể giúp hạ cholesterol đáng kể một cách nhanh chóng. Điều này có nghĩa là nhu cầu sử dụng các loại thuốc hạ cholesterol là rất cao. Trung Tâm phòng chống và kiểm soát dịch bệnh của Mỹ ước tính riêng trong năm 2003 đã có khoảng 11 triệu người Mỹ đang dùng các loại thuốc statins có kê đơn, và có khoảng 25 triệu người khác nên sử dụng các loại thuốc này.

Theo nhiều nghiên cứu của các bác sĩ trên thế giới, bên cạnh những tác dụng không thể chối cãi của statins, thuốc này cũng có những tác dụng phụ mà người bệnh và bác sĩ cần phải chú ý.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học Canada mới được công bố gần đây trên Tạo chí y học Annals of internal medicine, người bệnh khi sử dụng các thuốc statins kết hợp với một số thuốc kháng sinh nhất định có thể có 1 số tác dụng phụ. Bác sĩ Amit Garg, người dẫn đầu nghiên cứu cho biết:

“Nếu bạn uống các loại kháng sinh như clarithromycin hay arythromycin, các thuốc này sẽ ảnh hưởng tới quá trình trao đổi chất với statin, và mức tập trung của statin trong máu sẽ cao gấp 5 lần mức cho phép và có khi là 10 lần.”

Clarithromycin và Arythormycin là hai tên gốc thuốc của những loại kháng sinh được dùng khá phổ biến trong các điều trị viêm phổi và viêm đường hô hấp nói chung. Nói về tương tác của các loại thuốc này trong nghiên cứu mới, bác sĩ Amit Garg giải thích:

“Trong nghiên cứu về statin này, chúng tôi tìm hiểu hai nhóm người, một nhóm dùng thuốc kháng sinh có tương tác với statin và nhóm còn lại dùng kháng sinh không có tương tác với statin. Hai thuốc đầu là Clarithromycin và Erythromincin, còn nhóm thuốc kia là Azithromycin hay còn gọi là Zithromax là loại kháng sinh rất phổ biến. Chúng tôi so sánh hai nhóm người và chủ yếu là người lớn tuổi vì đó là số liệu mà chúng tôi có. Chúng tôi tìm hiểu hơn 60.000 người được kê hai nhóm kháng sinh đầu và theo dõi điều gì xảy ra trong 30 ngày sau đó và điều mà chúng tôi thấy là số người phải nhập viện sau đó tăng. Các kháng sinh đó thường được dùng cho điều trị viêm đường hô hấp như viêm phổi chẳng hạn. Sau đó 30 ngày có nhiều khả năng người bệnh bị nhập viện vì các bệnh như viêm cơ vân (rhabdomyolysis) hoặc bị bệnh thận thậm chí tử vong trong 30 ngày.”

Nghiên cứu của các nhà khoa học Canada thực hiện trên 144000 bệnh nhân có độ tuổi từ 65 trở lên. Khoảng ¾ số người bệnh đang sử dụng một trong 3 loại thuốc phổ biến là Lipitor, Zocor hoặc Altoprve, Mevacor.

Theo kết quả của nghiên cứu, số người bị tác dụng phụ do kết hợp hai loại thuốc không nhiều. Bác sĩ Garg nói thậm chí ở nhiều người, ảnh hưởng phụ do hai loại thuốc cũng không quá lớn. Nhưng kết quả của nghiên cứu cũng cho thấy rõ ràng có sự tương tác giữa hai loại thuốc gây tác dụng phụ với người bệnh.

Hồi năm ngoái, có một nghiên cứu khác của các nhà khoa học Canada cũng cho thấy việc ăn một số loại cam bưởi nhất định khi uống thuốc statin cũng có thể dẫn đến tương tác gây tác dụng phụ nghiêm trọng do làm tăng liều thuốc hấp thụ vào cơ thể.

Ngay trước khi có các nghiên cứu này, nhiều tài liệu y học khác cũng cho thấy các loại thuốc statins có thể gây các tác dụng phụ, nhẹ là đau mỏi cơ, tiêu chảy hoặc táo bón, nặng hơn là làm tăng đường trong máu, và có khả năng dẫn đến tiểu đường type 2, ngoài ra còn có các bệnh khác như viêm cơ vân, suy thận. Riêng với bệnh viêm cơ vân, các trường hợp liều thuốc statin trong máu tăng sẽ gây đau cơ, tiêu cơ, các mơ cơ xương bị hư hại, phá vỡ nhanh chóng. Sản phẩm phân hủy của các tế bào cơ bị hư hóng được phóng thích vào máu, gây hại thận và có thể dẫn đến suy thận.
Bác sĩ có kê đơn quá nhiều?

Mặc dù đã có nhiều các tài liệu y học nói về những tác dụng phụ của statin nhất là khi kết hợp với một số loại thuốc nhất định, nhưng trên thực tế việc kê đơn thuốc statins kết hợp với một số loại thuốc khác cho các bệnh nhân vẫn rất phổ biến, bất chấp những cảnh báo. Bác sĩ Amit Garg nói:

    Nếu bạn dùng statin nhiều năm rồi, và nếu bạn được kê thuốc kháng sinh, thì nên bạn nên kiểm tra xem các thuốc kháng sinh đó có tương tác với statin hay không.
    -BS Amit Garg

“Mặc dù các tương tác của các thuốc với nhau đã được miêu tả trong các sách nhưng trên thực tế các thuốc này vẫn được kê đơn đồng thời, và những cảnh báo thường bị lờ đi. Nếu chỉ nhìn vào số lượng ở Ontario, Canada thôi, đã tăng 70 ngàn lần trong vòng 10 năm qua. Và như vậy là rất phổ biến.”

Một số các nhà khoa học thậm chí còn cho rằng statins đang bị sử dụng quá mức vào những trường hợp không có mấy tác dụng. Các nhà khoa học thuộc một nhóm có tên gọi The Intertional Network of Cholesterol Skeptics (tạp dịch là mạng lưới quốc tế những người hoài nghi về cholesterol) còn lập luận rằng không có đủ bằng chứng cho thấy cholesterol tăng cao trong máu có thể gây các bệnh tim mạch.

Hồi năm 2004, hãng tin AP có bài viết về những tranh cãi xung quanh bản hướng dẫn của các nhà khoa học Mỹ về mức cholerstorl cho phép trong máu. Theo bài báo này, 8 trong số 9 nhà khoa học tham gia vào việc đưa ra bản hướng dẫn về mức cholesterol, nhận tiền từ các công ty sản xuất thuốc hạ cholesterol. Hai bác sĩ trong số này có cổ phần trong các công ty dược, hai người khác làm việc cho các công ty sau khi bản hướng dẫn được công bố, một người làm cho chính phủ và làm thêm cho 10 công ty dược khác, thậm chí còn tham gia vào ban giám đốc của các công ty.

Một số công ty còn lobby chính phủ Mỹ để cho phép các loại thuốc này được bán qua quầy thay vì kê đơn, ví dụ như Lipitor và Zocor.

Statin là loại thuốc mang lại số tiền khổng lồ cho các hãng sản xuất thuốc. Chỉ riêng trong năm 2003, doanh thu từ các loại thuốc Statins đã là 34 tỷ đô la, mang về khoảng ¼ nghìn tỷ đô la cho các công ty thuốc chỉ trong vòng 2 thập kỷ từ khi loại thuốc này ra đời.

Vậy những người bị cholesterol có nên tiếp tục dùng statins nếu đã được kê đơn thuốc này? Theo nhiều tài liệu y học, một khi người bệnh đã được dùng Statins thì có nhiều khả năng sẽ vẫn phải tiếp tục dùng thuốc này trong suốt cuộc đời, vì thường khi dừng thuốc thì cholesterol cũng tăng lên ngày lập tức. Tất nhiên cũng có những trường hợp thật đặc biệt như thay đổi cách sống làm giảm cholesterol một mức đáng kể đến mức bác sĩ thấy không cần phải dùng thuốc.

Với những người đang dùng statins và được kê đơn kháng sinh, bác sĩ Amit Garg có lời khuyên:

“Nếu bạn đang dùng statin, chi có một số kháng sinh có tương tác với statin chứ không phải thuốc nào cũng tương tác. Nếu bạn dùng statin nhiều năm rồi, và nếu bạn được kê thuốc kháng sinh, thì nên bạn nên kiểm tra xem các thuốc kháng sinh đó có tương tác với statin hay không. Bạn nên nói chuyện với bác sĩ của mình để biết liệu có vấn đề gì không. Nếu có thì có thể ngừng statin một thời gian ngắn hoặc xin đổi kháng sinh khác.”

Hiện vẫn còn nhiều tranh luận xung quanh việc sử dụng statin như thế nào cho hợp lý. Nhìn chung, phần đông các bác sĩ vẫn thừa nhận statin đã giúp cứu sống nhiều người. Tuy nhiên, việc dùng statin hay không và dùng ở liệu lượng thế nào vẫn là vấn đề cần phải được bàn thảo rất kỹ giữa bệnh nhân và các bác sĩ trước khi đi đến quyết định cuối cùng.

In trang

Trở về