Từ quan điểm
“mát gan”, nhiều người đang dùng một số loại nước có pha dược thảo như nước
uống suốt ngày. Việc sử dụng như thế là không đúng cách nên chẳng những đã
không mát gan mà có khi còn hại gan một cách oan uổng. Dưới đây là hai thí dụ
cụ thể:
Gan chưa mát, bụng đã trướng
Không thiếu
người uống nước atisô cả lít mỗi ngày vì nghe nói uống như thế vừa bổ gan vừa
đẹp da vừa trị đau bao tử nhưng sau đó lại bị đầy hơi khó chịu, đến bữa ăn bụng
đói cồn cào nhưng mới ăn vài miếng thì đã no, trong khi con mắt còn thèm.
Atisô đúng là
vị thuốc rất tốt để nhuận gan, lợi mật và để phục hồi nhu mô gan nên được dùng
để giải độc cho cơ thể, nhất là ở đối tượng hút thuốc, uống rượu, làm việc
trong môi trường ô nhiễm, người bị tăng mỡ máu… Người bị viêm loét dạ dày, tá
tràng cũng nên dùng atisô hỗ trợ chức năng biến dưỡng chất béo nhằm giảm bớt
gánh nặng cho lá gan, trái thận và khung ruột. Nên nhớ là vết loét trên niêm
mạc dạ dày, tá tràng sẽ rất lâu lành ở người cao mỡ máu, béo phì.
Nhưng không
nên vì thế mà tự đầu độc bằng lượng atisô quá cao. Bởi cũng vì tác dụng tiết
mật và co thắt túi mật để đẩy mật từ gan xuống ruột mà atisô nếu lạm dụng vì
dùng quá thường xuyên hoặc mỗi lần dùng quá nhiều thì có thể gây co thắt toàn
bộ cơ trơn của đường tiêu hóa. Cứ co vào dãn ra thì vết loét khó lành đồng thời
nạn nhân sớm muộn cũng đầy hơi trướng bụng.
Táo bón như chơi
Nhiều người có
thói quen chỉ uống trà thay nước trắng. Cũng như atisô, trà, dù là trà xanh hay
trà đen, cũng là thuốc tốt vì hoạt chất kháng ôxy hóa trong trà (cụ thể là chất
ECPG) có công năng phòng chống xơ vữa mạch máu, ngăn ngừa ung thư cho đối tượng
phải tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, với hóa chất công nghiệp, nông nghiệp…
Bằng chứng là các nhà nghiên cứu gần đây đã khuyên nên uống trà xanh khoảng 30
phút trước khi ra nắng để hoạt chất trong trà rải đều khắp cơ thể nhằm phong bế
tác hại của tia tử ngoại trong ánh nắng gay gắt.
Nhưng bên cạnh
đó, có hai điểm bất lợi thấy rõ khi chúng ta uống hơn 1 lít nước trà trong
ngày. Đó là: Chất chát trong trà khiến khung ruột co thắt rồi đến lúc thành co
cứng. Ẩm khách vì quá yêu trà sau đó sẽ trở thành nạn nhân của chứng táo bón;
lượng sắt trong trà bao giờ cũng chiếm ưu thế khi tương tranh với các khoáng tố
khác. Người yêu trà vì thế tuy thừa sắt nhưng lại thiếu nhiều khoáng tố vi lượng
khác như kẽm, crôm, mangan… Đây lại là những nhân tố cần thiết cho hệ miễn
dịch, biến dưỡng, thần kinh giao cảm. Lạm dụng nước trà vì thế có thể dẫn đến
mệt mỏi, biếng ăn, buồn chán…
Tăng gánh nặng cho gan
Không chỉ
riêng với atisô hay trà mà với cây thuốc nào cũng thế, người bệnh và ngay cả
người chưa bệnh nhưng muốn phòng bệnh cũng không nên tự ý dùng thuốc theo lời
đồn. Đừng quên là hoạt chất nào muốn nên thuốc cũng thế, phải được lá gan
chuyển hóa mới triển khai được tác dụng như mong muốn. Gan thậm chí phải làm
việc đến hai lần vì hoạt chất nào cũng vậy, dù là hóa chất tổng hợp hay dẫn
xuất từ nguồn gốc thiên nhiên, sau khi tác dụng đều phải được gan biến thể lần
nữa thành dạng không độc cho cơ thể trước khi theo đường bài tiết.
Mang hoạt chất
vào cơ thể với liều lượng thái quá trong trường hợp không cần thiết thì chỉ
tăng thêm gánh nặng giải độc cho lá gan. Tệ hơn nữa, nếu lá gan trước đó đã mệt
nhoài vì gia chủ vướng một bệnh mãn tính nào đó.
Ngay cả khi
dùng thuốc bổ cũng phải cân nhắc lợi hại. Không có thứ thuốc nào như thiên hạ
thường đồn thổi là nếu không bổ chiều dọc cũng bổ chiều ngang. Vì đã là thuốc
thì chỉ có thuốc tốt hay thuốc độc.
BS Lương Lễ Hoàng