|
ĐỨC GIÊSU HÓA BÁNH RA NHIỀU
(Luca 9,11b-17
– Mình Máu Thánh - C)
1.- Ngữ
cảnh
Truyện này
được
đặt vào ngay
sau phân đoạn nói về việc Đức Giêsu
sai phái Nhóm
Mười Hai đi rao giảng (các ông ra đi: 9,1-6; tiểu vương Hêrôđê thắc mắc về
Đức Giêsu:
9,7-9; các
tông
đồ đã đi rao
giảng về tường thuật của Đức Giêsu
những việc đã
làm: 9,10-11) và trước lời tuyên xưng đức tin của Phêrô
(9,18-21) cũng như lời tiên báo Thương Khó lần thứ nhất cùng với các điều kiện
của đời môn đệ (9,22-16).
Riêng truyện
hóa bánh ra nhiều
trong TM Lc
(9,12-17) thì tương ứng với Mc
6,30-44 và Mt 14,13-21. Tác phẩm Lc không có bản văn tương ứng
với truyện hóa
bánh ra nhiều lần hai ở
Mc 8,1-10 và Mt 15,32-39; do đó, bề ngoài bản văn Lc
giống với Ga bởi
vì Ga cũng chỉ có một
bài tường
thuật về nhân bánh và cá (Ga 6,1-15).
2.- Bố
cục
Bản văn có thể chia thành bốn phần:
1) Sứ vụ của Đức Giêsu
(9,11b);
2) Các môn đệ nhận định về vấn đề (9,12);
3)
Đức Giêsu đáp
trả (9,13-16):
a) lệnh thứ
nhất cho Nhóm Mười Hai (c. 13),
b) lệnh thứ
hai cho Nhóm Mười Hai (cc. 14-15),
c) một hành
động của Người (c. 16);
4)
Kết quả
(9,17).
3.- Vài điểm
chú giải
- nói
với họ về Nước
Thiên
Chúa (11): hoặc
“tiếp tục nói với họ”, vì động
từ ở thì vị-hoàn (imperfect). Tác giả Lc đã sửa Mc 6,34
(“nhiều điều”)
thành “về Nước Thiên Chúa”. Rõ ràng Lc muốn nối phép lạ sắp kể
với lời rao giảng của Đức Giêsu về Nước Thiên
Chúa.
- Nhóm Mười
Hai (12): Trong
bản văn song song, Mt 14,15 và Mc 6,35 nói đến “các môn đệ”
(hoi mathêtai). Đối với Lc,
Nhóm Mười Hai tượng trưng sự nối tiếp với Israel. Trong
Cv 1, con số mười hai phải được bổ sung sau khi Giuđa chết, để Nhóm
Mười Hai đã được tái lập như thế, có thể đón nhận ân huệ đã được Thiên Chúa
hứa ban là Thánh Thần và bắt đầu đi làm chứng. Tác giả Lc là tác giả
duy nhất nối kết Nhóm Mười Hai với danh hiệu “tông đồ” ở 6,13 (x. Mt
10,2). Đọc Cv 1,21-22, ta thấy Phêrô xác định rằng người thay thế Giuđa
phải đã cùng đi với Đức Giêsu kể từ khi Người được Gioan ban phép rửa đền khi
Người lên trời, và như thế, trở thành chứng nhân về cuộc Phục Sinh của Người.
Như vậy, đối với Lc, Nhóm Mười Hai trở thành dây liên kết nối tiếp lời
loan báo của Đức Giêsu về Nước Thiên Chúa với lời Giáo Hội rao giảng Lời
Chúa.
- Chính anh em
hãy cho họ ăn (13): Những
lời Đức Giêsu
nói có thể gợi
đến 2 V 4,42-44: ở đây, một người từ Baan Salisa mang đến biếu
ngôn
sứ Êlisa hai
mươi chiếc bánh lúa mạch và cốm. Vị ngôn
sứ bảo tiểu
đồng: “Phát cho người ta ăn”. Tiểu đồng phản đối: “Có bằng này, sao con có thể
phát cho cả trăm người ăn được?”; vị
ngôn sứ đáp bằng cách nhắc lại lời của Đức Chúa (Yhwh): “Họ sẽ ăn, mà vẫn còn dư”. Nếu
gợi ý này quả thực có trong các TMNL, thì hẳn là nó có hàm ý là Đức
Giêsu đóng vai trò ngôn sứ khi hóa bánh ra nhiều.
- Đức Giêsu
cầm lấy (16): Năm hành
động của Đức Giêsu được diễn tả bằng những động từ lấy nguyên văn từ Mc
6,41 (x. Mt 14,18): cầm lấy (labôn), ngước mắt lên
trời (anablepsas eis ton ouranon), dâng lời chúc tụng chúng
(eulogêsen autous), bẻ ra (kateklasen), trao cho
(edidou).
Mt 14,18 cũng
nói đến năm hành động ấy nhưng ở những dạng khác. Trong Bữa tối cuối cùng theo
Mc 14,22 (x. Mt 26,26), có bốn hành động được nhắc lại: cầm lấy,
chúc tụng, bẻ ra, trao cho. Ở Lc 22,19, cũng xuất hiện bốn động từ,
nhưng eulogêsas (chúc tụng) được thay thế bằng eucharistêsas (tạ
ơn). Ở Lc 24,30, có ba động từ, nhưng edidou được thay thế bằng
epedidou (= ban tự ý; ban làm của hồi môn). Trong bài tường thuật cuộc
nhân bánh lần hai (Mc 8,6; Mt 15,36; x. 1 Cr 11,24) cũng
có những động từ tương tự. Những bản văn dùng eucharistêsas (tạ ơn)
phải được coi như là phản ánh một đợt muộn hơn trong truyền thống về Bí
tích Thánh Thể (eucharistia). So với Mc 6,41,
động từ này đứng một mình, nên rất có thể có nghĩa là “chúc tụng Thiên
Chúa”. Khi gắn đại từ “chúng” (= bánh và cá) vào lời chúc tụng và việc bẻ
bánh, tác giả cho hiểu rằng hai hành vi này chính là nguyên nhân đưa tới việc
hóa bánh ra nhiều.
- ngước mắt
lên trời (16): Đây là
một
thuật ngữ của
Cựu
Ước, thường có ở
trong Bản
LXX (St 15,5; Đnl 4,19; G 22,26; 2 Mcb
7,28).
- bẻ
ra (16): Các
TMNL không bao giờ nói rằng Đức Giêsu
đã “nhân” bánh
ra nhiều. Ta suy ra
phương diện phép lạ từ con số những người ăn và những gì còn sót lại, từ khối
lượng nhỏ bé lúc khởi đầu.
- ai nấy
được
no nê
(17):
Lc dùng echortasthêsan là động từ của Mc 6,42. Ngài cũng
dùng động từ này trong Mối phúc 6,21
(x. 15,16; 16,21). Trong Bản
LXX, động từ này thường được dùng để diễn tả lòng nhân lành Thiên Chúa đã
hứa để làm no thỏa dân Ngài (x. Tv 37,19; 81,17; 132,15).
- mười hai
thúng (17): Con số “mười hai” rõ ràng có một
quy chiếu
tượng trưng đến “Nhóm Mười Hai” ở c. 12: mỗi ông mang về một
thúng đầy và
bây giờ có đủ lương thực để nuôi cả những người khác nữa.
4.- Ý nghĩa
của bản văn
* Sứ vụ của
Đức Giêsu
(11)
Sau khi mười
hai tông
đồ đi giảng về
và sau khi các ông đã tường thuật cho Người các công việc đã làm (Lc
9,10), Đức Giêsu
lại chìm vào
trong công việc
phục vụ đám đông (9,11): Giảng về Nước Thiên
Chúa và chữa lành
những ai cần được
chữa. Từ đầu
Tin
Mừng đến đây, tác
giả đã liên tục giới thiệu hai khía cạnh này trong hoạt động của
Đức Giêsu
:4,31-44;
6,18; 8,1-2.
* Các môn đệ
nhận định về vấn đề (12)
Lần đầu tiên
trong Tin Mừng Lc, Nhóm Mười Hai lấy sáng kiến và quan tâm đến tương
quan của Đức Giêsu với đám đông. Vì trời đã xế chiều, các ông đã nêu những
nhận định và đề ra phương án giải quyết rất thực tế: đây là nơi hoang vắng, mà
người ta thì đông; do đó, tốt nhất nên giải tán đám đông để họ tự giải quyết
vấn đề nơi ăn chốn ở. Tác giả Lc nói ở 9,12 về “Nhóm Mười Hai”, trong
khi ở 9,14.16, ngài thay đổi từ vựng: Đức Giêsu ngỏ lời với các “môn đệ”. Từ
ngữ “môn đệ” này rất có thể cả ở đây cũng chỉ một nhóm đông hơn trong
đó chắc chắn có Nhóm Mười Hai. Dù sao, sáng kiến phát xuất từ Nhóm Mười Hai
khi họ vừa đi giảng về và lại tháp tùng Đức Giêsu. Qua sáng kiến này, rất có
thể tác giả muốn cho thấy là, do chuyến đi truyền giáo vừa qua, các tông đồ đã
nhạy cảm hơn với các nhu cầu của dân chúng.
Ở đây, chúng
ta sắp gặp lại đề tài quen thuộc trong TM III, đó là “các bữa ăn Đức
Giêsu chia sẻ với người khác” (x. 4,16–9,6). Nay chúng ta sắp sửa chứng kiến
một phương diện mới: qua sứ mạng của Đức Giêsu là rao giảng về Nước
Thiên Chúa, Thiên Chúa đang thực hiện các lời Ngài hứa, là nuôi dưỡng tạo
thành đói khát (x. Is 25,5-6).
Cụm từ “nơi
hoang vắng” (c. 12) khiến chúng ta nhớ đến đoàn dân Israel đang sống kiếp nô
lệ, nay bằng qua sa mạc để tiến dần về tự do, về với một cuộc sống
mới.
*
Đức Giêsu đáp
trả
(13-16)
Đức Giêsu
trả lời bằng
hai lệnh truyền (Lc 9,13.14) và một
hành động
(9,16).
Do
Nhóm Mười Hai
đã tỏ ra có ý thức trách nhiệm đối với dân chúng, Người trao cho một
trách nhiệm quan trọng hơn và xác nhận nhiệm vụ: “Chính anh em hãy cho họ
ăn” (9,13); chính anh em hãy nuôi dưỡng đoàn dân Israel vừa mới được tái lập.
Với cái nhìn thực tế và với trái tim sẵn sàng, các ông nhận thấy tài nguyên
của các ông quá nghèo nàn, các ông tình nguyện đi mua thức ăn cho dân chúng.
Nhưng Đức Giêsu phản ứng với một lệnh thứ hai: “Bảo họ ngả mình thành
từng nhóm năm mươi” (9,14). Các ông đã thi hành chính xác lệnh truyền (9,15).
Đức Giêsu
không lập
một cơ quan
phân phối bánh, để mỗi người có thể đến lấy phần của mình. Các môn đệ phải bố
trí họ thành những nhóm trật tự (9,14).
Bây giờ đến
hành động quyết liệt của Đức Giêsu. Sau
khi đã đọc lời chúc tụng và bẻ bánh và cá ra, Người trao cho các môn đệ để các
ông phân phát cho đám đông. Các môn đệ đã vâng theo lệnh thứ hai của Người,
nên giờ đây Đức Giêsu làm cho họ cũng có khả năng thực hiện lệnh thứ nhất: cho
đám đông ăn (so sánh 9,13 // 9,16). Các từ ngữ
được Lc
dùng để mô tả
hành động Đức Giêsu
hóa bánh ra
nhiều (cầm lấy,
dâng lời chúc tụng, bẻ ra, trao cho) thuộc về bài tường thuật việc thiết lập
Bí tích Thánh Thể (22,19) và truyện hai môn đệ Emmau (24,30, cũng liên hệ
với Bí tích Thánh
Thể). Các môn đệ của Đức Giêsu
sẽ phải tiếp
tục nuôi dưỡng đám đông bằng Bí tích Thánh Thể.
* Kết quả
(17)
Đám đông đã
được no nê mà các mảnh vụn còn thừa đã được người ta thu lại được mười hai
thúng (Lc 9,17). Trong biến cố này, Nhóm Mười Hai, là những bạn đồng
hành của Đức Giêsu, không chỉ chứng kiến việc Người làm, mà còn được đưa vào
cộng tác trực tiếp. Các ông đã nhận lệnh cho đám đông ăn (9,13) và các ông đã
được Đức Giêsu làm cho có khả năng thực hiện điều đó (9,16). Điều đánh
động chúng ta khi
đến cuối truyện này là Lc không ghi lại một phản ứng nào của đám
đông trước phép lạ (ngược với Ga 6,14-15). Chính Phêrô sẽ làm phát ngôn
nhân cho họ khi tuyên xưng Đức Giêsu là “Đấng Kitô của Thiên Chúa” (9,20).
Ta có thể so sánh với 22,19, trong đó cũng Nhóm Mười Hai nhận bánh do
Đức Giêsu trao ban, bây giờ với lời giải thích và lệnh truyền: “Đây là Mình
Thầy, hiến trao vì anh em; anh em hãy làm việc này, mà tưởng nhớ đến Thầy”.
Các ông lại nhận và phải cho đi. Về đời sống của cộng đoàn tiên khởi, sách
Cv viết: “Các tín hữu chuyên cần nghe các tông đồ giảng dạy, luôn luôn
hiệp thông với nhau, siêng năng tham dự lễ bẻ bánh, và cầu nguyện không ngừng”
(Cv 2,42). Như Simôn và các môn đệ đầu tiên vào dịp mẻ cá lạ lùng
(5,4-11), Nhóm Mười Hai cũng trải nghiệm trực tiếp về quyền lực của Đức
Giêsu.
+ Kết
luận
Khi tỏ mình ra như là chúa tể ban cơm bánh, Đức Giêsu
cũng tỏ mình
ra như là chúa tể ban sự sống và khuyến khích Nhóm Mười Hai tin tưởng bẻ ra và
phân phát bánh đã nhận trong Bữa Tối cuối
cùng. Nhóm Mười Hai đã đề nghị giải tán đám đông và như thế là chấm dứt sự
hiện diện và kết hợp của họ với Đức Giêsu.
Nhưng dân chúng không bị buộc phải rời bỏ Đức Giêsu mới tìm được các kế sinh
nhai. Đức Giêsu có quyền năng duy trì sự hiệp nhất trong tư cách là chúa tể
ban cơm bánh và sự sống. Người có thể quy tụ lại và bảo toàn cộng đoàn vĩ đại
quanh Người. Cả điều này cũng thuộc về kinh nghiệm mà Nhóm Mười Hai vừa trải
nghiệm.
5.- Gợi ý suy
niệm
1. Bữa tiệc
Đức Giêsu vừa chiêu đãi thật vĩ đại. Tuy nhiên, nếu đã có kết quả ấy là bởi vì
các môn đệ đã góp phần của mình vào (lương thực: năm chiếc bánh và hai con cá;
phục vụ: phân phối đám đông thành nhóm trật tự và phát bánh với cá). Bữa tiệc
này gợi đến Thánh Lễ chúng ta dâng. Khi đó, chúng ta cũng phải góp phần nhỏ bé
của mình vào để cho tất cả được no nê. Bữa tiệc Thánh Thể lại tiên báo Bữa
tiệc vĩnh cửu trên thiên quốc, mà mỗi người chúng ta hiện đang góp phần để
thực hiện, dù là phần khiêm tốn bé nhỏ.
2. Quả thật,
một Thánh Lễ mà không đưa tới hành vi cụ thể giúp đỡ những người túng cực, để
ai nấy được no đủ, thì chỉ là một hành vi dối trá. “Những miếng vụn còn thừa
thu lại được mười hai thúng” (c. 17): Bánh Thánh Thể không phải là thứ dành
riêng cho những người đạo đức; đây là một quà tặng Đức Kitô ban không bao giờ
cạn kiệt. Quà tặng này sẽ tiếp tục được phân phát cho tới ngày bắt đầu bữa
tiệc vĩnh cửu, và khi đó lễ mừng sẽ không bao giờ chấm dứt.
3. Mối bận tâm
đến lương thực hằng ngày là nguyên do khiến con người phân tán, bởi vì mỗi
người sẽ phải lo làm công việc của mình, và đôi khi cũng là nguyên nhân đưa
đến những mâu thuẫn do đấu tranh để bảo toàn sự sống và cạnh tranh về nghề
nghiệp. Đức Giêsu
cung cấp một
bữa tiệc: Người muốn kiến tạo đời
sống cộng
đoàn hợp nhất.
Các môn đệ hôm
nay phải hướng về Đức Giêsu: Người đã chứng tỏ là Người có ý muốn và Người có
khả năng làm mục tử chăn dắt đoàn chiên này, quy tụ họ lại trong sự duy nhất
và sự hiệp thông, dọn cho họ một bàn tiệc và quy tụ họ lại quanh mình
để sống tình hiệp nhất cộng đoàn trong sự bình an và thân tình.
4. Khi đi tham
dự Lễ Tế Tạ ơn, chúng ta
tham dự vào
một
cộng đoàn huynh
đệ được Đức Giêsu
nuôi dưỡng.
Khi đó, chúng
ta hưởng sự tự
do được
ở
với nhau
trong tình thương,
trong sự an bình và
trong niềm vui. Như
ngày xưa với đám đông, hôm
nay với các tín hữu
đến tham dự thánh lễ, không có việc
làm nào cả, không có sự mệt nhọc nào cả, không có sự bân tâm nào cả, không có
sự phân biệt nào cả: mọi chuyện ấy không còn nữa, khi Đức Giêsu có
mặt.
5. Hôm nay khi
đứng trước những vấn đề nan giải, các tín hữu nhớ rằng Đức Giêsu sẽ giúp họ
giải quyết, nhưng họ cũng phải góp phần nhỏ bé vào. Khi đã đạt được kết quả,
thì đừng quên rằng họ chỉ là tôi tớ, đã biết vâng theo những lệnh truyền của
Đức Giêsu và cộng tác với Người. Nhưng con số mười hai thúng đầy gợi ý là, sau
khi đã chia sẻ tiệc Thánh Thể với những anh chị em hiện diện, bây giờ chính
chúng ta cũng có thể và phải chia sẻ lương thực cho những anh chị em không có
mặt, để họ cũng được liên kết với đoàn dân Chúa.
6. Cũng ghi
nhận là tác giả Lc nối truyện này trực tiếp vào lời Đức Giêsu tiên báo
Thương Khó và với những giáo huấn của Người về việc vác thập giá hằng ngày
(9,18-27). Cử hành Bí tích Thánh Thể để tưởng nhớ Đức Giêsu (22,19) là chia sẻ
không những sứ mạng của Người (9,1-6), mà cũng còn là chia sẻ định mệnh của
Người, được tượng trưng bằng thập giá (9,18-27).
Lm PX Vũ Phan
Long, ofm
|