[Xin coi hình ảnh phía cuối bài]

Năm mới đã chạm ngõ, một cái tết nữa lại về. Trong cái không khí xuân ngập tràn nơi nơi, đoàn chúng tôi gồm cha Nghiêm Văn Sơn – chánh văn phòng TGM Thanh Hóa cũng là trưởng đoàn cùng đội bóng giáo xứ Chính Tòa bắt đầu lên với bà con dân tộc H’mong thuộc xứ Phong Ý (Cẩm Thủy) để thăm, để sẻ chia chút tình cuối năm và để nối vòng tay lớn từ đô thị tới bản làng, từ miền ngược tới miền xuôi.

Đường lên dốc núi... chông chênh...

Đoàn bắt đầu khởi hành khi trời đã nhá nhem tối ngày 14/01/2012 với những cơn mưa bụi nhè nhẹ. Tạm biệt thành phố rực rỡ ánh đèn, sôi động dòng người tấp nập, đoàn đi lên vùng cao, nơi có những người anh em sống chon von trên đỉnh núi, gom chút tình, góp chút quà để cùng nói lời chúc mừng năm mới bà con bản Pa Búa, xứ Phong Ý.(thuộc xã Trung Lý, huyện Mường Lát).

Xe băng qua những cánh đồng, những cây cầu, những thị trấn sầm uất trong ánh điện. Chạm đất Phong Ý cũng là lúc ánh sáng ban ngày tắt hẳn, màn đêm đã buông, sương đã phủ dày. Nghỉ chân tại Phong Ý, đoàn đón thêm Cha Phó xứ Phaolo Đinh Tiến Thảo đồng hành, dẫn đường.

Từ Phong Ý đi lên, nhà cứ thưa thớt dần, ánh đèn cũng lùi dần về phía sau để nhường lại là những hàng tre, hàng trúc lướt nhanh qua gương.

Xe đến Quan Hóa. Đoàn chúng tôi được may mắn nghỉ đêm tại gia đình anh Phúc, một giáo dân Sầm Sơn lên đây lập nghiệp đã được chục năm. Anh đã tỏ niềm vui khi được đón tiếp đoàn. Với tâm tình bác ái, anh cũng cùng hành trình với đoàn vào sáng hôm sau, lên bản Pa Búa.

Chuyến đi lại tiếp tục khi sương vẫn còn phủ dày mặt đất. Một cơn mưa nhẹ đem hơi lạnh đến. Nhưng chỉ sau đó vài tiếng, nắng đã lên vàng rực rỡ. Càng lên cao, đường càng khó đi, ngoằn ngèo, uốn lượn. Càng lên cao, khung cảnh càng kì vĩ và đẹp đến nao lòng. Núi tiếp núi, cây nối cây, đá vàng nối tiếp đá vàng. Những đám mây còn bận « ngủ nướng », vẫn nằm im trên nhành cây, kẽ lá. Để khi nắng lên, nắng lọt mình qua những đám mây ấy, mây giật mình bừng tỉnh, sáng lấp lánh như cầu vồng bảy sắc long lanh...

Sắc nắng cũng ngập tràn trên những bộ váy áo thổ cẩm đa màu phơi dọc con đường. Dưới nắng, những bộ váy của phụ nữ dân tộc cứ như những cánh bướm khổng lồ, phấp phới trong gió xuân.

Một vài ngôi nhà sàn đơn sơ, bé nhỏ, chông chênh đậu cạnh đường. Một vài bà mẹ bế con ngồi phơi nắng. Lũ trẻ thì thích thú bên cạnh những ống nước dẫn từ đỉnh núi về. Dường như nắng lên, xuân về, trời cũng đã hết lạnh. Khung cảnh sao mà bình yên đến lạ kỳ. Không có tiếng xe cộ qua lại inh ỏi, không có tiếng người gọi nhau í ới, không có tiếng nhạc, tiếng nhà máy ... Chỉ có tiếng chim văng vẳng và tiếng gió đập vào hàng cây.

Càng lên cao thì nhà cũng ít dần. Thỉnh thoảng trên đường đi, có những người công tác trên này về quê ăn tết. Trên xe lỉnh kỉnh đồ đạc và còn đèo theo cả cây đào đàng sau. Trông dáng điệu sao mà vội vã.

Lại thêm một đoạn đường dốc, lầy lội sau mưa. Nhiều xe ô tô bị hỏng, phải dừng lại để chờ người đến giúp.

Xe chúng tôi cũng phải dừng lại mấy lần vì bị thủng lốp. Cuộc hành trình vì thế mà cũng trở nên lâu hơn, kéo dài hơn. Nhưng chúng tôi cũng không hề biết rằng, có rất nhiều người đã đợi chúng tôi từ lúc 7 giờ sáng, họ còn sốt ruột hơn, còn vất vả hơn nhiều...

Những số phận ... chông chênh...

Chuyện lên thăm và chia sẻ đồng quà tấm bánh với người dân tộc có đạo vùng cao dường như đã không còn là chuyện mới đối với người dân công giáo. Đặc biệt là cộng đoàn giáo xứ Chính Tòa. Vì biết những người anh em không cùng một dân tộc với mình trên núi cao, rừng sâu còn thiếu thốn nhiều bề, Hội Caritas giáo phận, công ty Trường Vinh và nhiều ân nhân, nhiều giáo dân miền xuôi đã đóng góp với mong muốn nối vòng tay lớn với vùng cao. Chuyến đi của chúng tôi đáng lẽ ra cũng phải được tiến hành sớm hơn. Nhưng vì nhiều lý do, chuyến đi đã phải lùi lại.

Thế nhưng đâu phải cứ lên tới nơi là ước nguyện nhỏ bé gặp gỡ, thăm hỏi bà con giáo dân dân tộc thiểu số là được đâu. Đường xá xa xôi, hiểm trở cũng không thể ngăn được bước chân của đoàn. Nhưng rồi, cái ước nguyện bé nhỏ vào bản Pa Búa, thăm nom, phát chút quà Tết cho bà con cũng không thể trở thành hiện thực.

Vẫn biết rằng, bà con đang mong ngóng, đang chờ đợi đoàn nhưng chúng tôi chỉ có thể đến được UBND xã Trung Lý. Dù đã xin giấy phép từ thành phố, đã trình cả chứng minh thư của các thành viên trong đoàn, kê khai số quà mang đi, dù chỉ là lên phát quà tết cho bà con thôi nhưng chúng tôi cũng không được vào bản. Đồn biên phòng 491 chỉ cho phép đoàn đến UBND xã Trung Lý. Dù đã năn nỉ nhưng cũng chỉ nhận được câu trả lời là « có lệnh từ trên, không cho vào ». Đoàn chúng tôi đi gồm cả những người Công giáo lẫn những người không công giáo và các bạn sinh viên đang học tại Hà Nội, Thanh hóa, khi nhận được câu trả lời mọi người đều lắc đầu ngao ngán, có bạn còn than « là người Việt Nam, sống trên cùng một đất nước mà sao lại phân biệt đối xử với nhau như vậy ? Đi thăm và phát quà cho bà con đồng bào của mình mà cũng không được sao ? »…

Và cũng thật buồn thay, đến UBND xã rồi, đoàn vẫn không được phép phát quà cho bà con nhân dân bản Pa Búa. Mặc dù bà con đã chờ đợi chúng tôi từ lúc 7 giờ sáng. Sau nhiều lần nói chuyện, UB xã cũng không đồng ý, Cuối cùng chúng tôi đành để quà tại UBND. UB sẽ phát quà cho bà con sau. Nhìn những gương mặt xanh xao và ánh mắt buồn của bà con dân tộc, mọi người đều thở dài…

Niềm vui, sự háo hức của đoàn giảm đi và cộng với đó là nỗi buồn, sự thất vọng. Đặc biệt khi nhìn thấy bà con H’mong đã đứng chờ hơn nửa ngày trời. Họ cũng vất vả vượt qua chặng đường hơn hai mươi cây số, từ trên núi xuống. Họ đã chờ chỉ mong gặp được các cha, bà con giáo dân từ Thành phố xuống. Ấy vậy mà...

Khoảng hơn hai chục người từ bản đứng chờ đoàn trước UBND xã. Có lẽ họ còn chưa ăn sáng, và giờ thì đã quá trưa. Thế nhưng khuôn mặt thì không lộ vẻ mệt mỏi. Nhìn thấy đoàn, nhận ra khuôn mặt thân thương của cha phó xứ, rồi có những người trong đoàn đã đến bản rồi, tôi nhận thấy niềm vui rất hồn nhiên của dân bản. Họ tíu tít chào, bắt tay từng thành viên trong đoàn. Tôi đoán rằng họ đi xe máy tới đây không phải là để nhận quà mà là đón chúng tôi vào với bản. Nhưng rồi cả người đón và người đi đón đều hụt hẫng khi biết đoàn chúng tôi không được vào bản.

Thôi đành phải chấp nhận vậy. Gặp được nhau ở đây cũng là quí giá lắm rồi. Khi được hỏi nếu không được nhận quà thì bà con có buồn không ? ông trùm Lộng – tuổi mới hơn 30, đáp một cách chân thật rằng bà con không buồn đâu, chỉ mong được đón các cha, các bạn vào với bản thăm bà con thôi.

Ông trùm Lộng cũng tâm sự, nhiều người trong bản cũng muốn ra đón đoàn lắm nhưng người ta không cho đi. Người lạ vào bản bây giờ khó lắm.

Nghe đến đó thôi mà lòng chúng tôi nặng trĩu.

Mới nhìn qua một số người đang có mặt tại đây tôi cũng đã thấy được phần nào cuộc sống của họ. Khuôn mặt lam lũ, những đôi tay nứt nẻ, những bộ áo quần lem luốc... Trời lạnh nhưng họ chỉ mang trên mình những bộ áo mỏng manh. Những em bé vẫn hồn nhiên say giấc trên lưng mẹ, giữa cái nắng nhẹ mùa đông. Có những bà mẹ tuổi mới 16 đã có hai đứa con. Đặc biệt hơn, có chị khi được hỏi bao nhiêu tuổi rồi, chị lắc đầu, không biết. Bố mẹ chị không nhớ được chị sinh ra năm nào, tuổi được bao nhiêu. Thế nên chị cũng không biết, và chúng tôi thì cũng không thể đoán được tuổi của chị theo khuôn mặt được. Nét khắc khổ đã cộng thêm thời gian, cộng thêm tuổi cho dân bản mất rồi.

Trên đường về, chúng tôi cũng đã vào một ngôi nhà sàn ngay bên đường. Và thực sự bị ấn tượng bởi khung cảnh đang bày ra trước mắt. Ngôi nhà này không có gì ngoài hai miếng gỗ trải ra nền đất làm giường. Trên giường là những tấm chăn mỏng, vá chằng chịt... Cách đó một tấm gỗ là gian bếp với mấy cái nồi, mấy cái chai chỏng chơ trên sàn. Ngôi nhà ấy là nơi ở và sinh hoạt của một gia đình với bảy đứa con. Đứa lớn nhất mới là tôi đoán là khoảng 14, 15 tuồi gì đó. Mấy đứa bé gần tuổi nhau, đứa lớn hơn cõng đứa bé hơn, trông chúng cũng chả lớn hơn nhau là mấy. Có đứa bị tật ở mắt, có đứa bị hở môi... trông thật đáng thương. Nhưng chúng lại rất ngoan và đáng yêu. Khi được cho kẹo chúng biết xin bằng hai tay và còn khen ngon nữa. Trông đôi mắt chúng ánh lên niềm vui, hạnh phúc. Ánh mắt đó, ai mà nhìn thấy cũng không thể nào quên...

Giữa cái chông chênh của núi rừng, cái chông chênh của những ngôi nhà sàn trên vách núi, còn có lắm lỗi chông chênh của kiếp người. Họ đã thiệt thòi vì ở nơi rừng sâu, xa xôi, hiểm trở, họ lại còn cách trở với thế giới bên ngoài...

Cha Thảo – phó xứ Phong Ý chia sẻ, nhiều lần đi dâng lễ cũng không được vào bản. Bà con có khi phải chờ cha đến 5,6 tiếng đồng hồ... Noel vừa qua, bất chấp mưa, giá rét cha một mình chạy xe máy 6 tiếng đồng hồ lên để dâng lễ Noel cho bà con, nhưng vẫn không được vào, ngồi chờ ở đồn biên phòng 491 từ 2 giờ chiều đến 6 giờ tối… đành gặt nước mắt đi về trong nỗi buồn không nguôi.

Đến cuộc sống tinh thần cũng không thể vẹn tròn. Vậy mà tâm tình mến Chúa của bà con vẫn mạnh mẽ vô cùng. Mấy chục năm qua, Chúa vẫn luôn đồng hành với bà con.

Dù tiếc nuối và bịn rịn, đoàn vẫn phải tạm biệt với Pa Búa, với núi, với rừng và trở về. Chuyến đi này, nỗi buồn nhiều hơn niềm vui. Nhưng dù sao vẫn được nói chuyện, động viên bà con. Chúng ta chỉ còn biết hi vọng rằng một ngày nào đó thời thế sẽ thoáng hơn, quan niệm sẽ đổi khác, dân bản sẽ được đi tới nhiều miền đất, và được đón nhiều vị khách thiện tình hơn.

Hi vọng đó cũng chính là lời chúc năm mới cùng với lời chúc năm mới an khang, cuộc sống sung túc hơn cho bà con dân bản cheo leo nơi cổng trời này...

Dọc đường về vì là ngày Chúa Nhật cuối năm, đoàn dừng lại giáo họ Hồi Xuân để dâng thánh lễ. Giáo họ Hồi Xuân cũng là một họ lẻ của giáo xứ Phong ý, gồm toàn dân làng chài ven sông. Cuộc sống của giáo dân trong họ cũng còn nhiều khó khăn. Giáo họ phải dâng lễ ở nhà ông Trùm. Đó cũng chính là ngôi nhà nguyện đơn sơ nhất mà tôi từng được biết.

Hai cha đã thay lời chúc bình an bằng cái bắt tay chúc mừng năm mới với từng thành viên giáo họ. Một thánh lễ đơn giản mà đượm tình, đượm nghĩa. Chúc cho Hồi Xuân năm mới khang an, cầu mong Hồi Xuân nhanh có được một ngôi nhà thờ khang trang hơn...

Trở về thành phố luôn trong đêm, đoàn phải tạm biệt vùng đất Phong Ý , tạm biệt cha Phaolo Thảo với lời hẹn gặp lại sớm nhất. Giá như được vào tận bản, giá như chuyến đi được vẹn nguyên ý nghĩa, chúng tôi có thể ra về trong niềm vui. Nhưng đành ra về với sự tiếc nuối, với nỗi băn khoăn về một Pa Búa cheo leo nơi đỉnh núi.

Chúng tôi sẽ trở lại một ngày gần nhất, hi vọng lần sau sẽ là lần gặp mặt, là cuộc hội ngộ tràn đầy niềm vui...

Ban Truyền thông pg Thanh Hóa.