Lò Vi Ba (
Microwave oven) hay là lò nấu dùng sóng cực ngắn, hiện nay đã
rất phổ biến. Nhà giầu có thì mua một lò gắn vào tường với đủ
nút bấm tối tân. Nhà nghèo cũng có thể mua được một lò vi ba cỡ
nhỏ để trên mặt bàn, rất giản dị, dễ sử dụng.
Nấu thực phẩm
bằng lò này đã trở thành một nhu cầu hàng ngày vì tiện lợi, mau
chóng lại tốn ít nhiên liệu. Nhưng, như mọi sáng chế của khoa
học, việc sử dụng lò cũng có một số điểm rủi ro, bất lợi .
Nguyên tắc.
Lò vi ba sử
dụng những sóng điện từ cực ngắn để làm chín thực phẩm.
Đó là sóng vi ba phát ra từ một bộ phận gọi là magnetron
đặt trong một cái lò kín.
Magnetron
là một cái ống kiểm soát điện từ. Ống này biến điện năng ra các
sóng phóng xạ nhỏ. Sóng kích động các phân tử của nước trong món
ăn. Phân tử nước là lưỡng cực với dương và âm cực ở mỗi đầu.
Dưới ảnh hưởng của sóng điện từ, nước trong thực phẩm chuyển
động tới lui nhanh mạnh, tạo ra nhiệt và làm chín thức ăn. Sự
kích động nước này diễn ra sâu nông tùy khả năng xâm nhập của
sóng.
Với lò nấu
thông thường thì nhiệt tác động vào thực phẩm dần dần từ
ngoài vào trong, cho nên mặt ngoài sém vàng.
Ngược lại, lò
vi ba thì sóng chui sâu khoảng 2,5 cm, làm chín món ăn từ
trong ra ngoài, cho nên thời gian nấu nhanh hơn lò thường
tới bốn lần và dùng ít năng lượng hơn.
Sóng từ ống
magnetron phát ra được những cánh quạt nhỏ phân tán đều
trong lò rồi xâm nhập món ăn. Vách lò bằng kim loại và cửa lò
với nhiều khóa an toàn khép kín, không cho sóng thoát ra ngoài.
Cửa chỉ cần hé ra một chút là lò sẽ không hoạt động.
Ưu-nhược điểm
của lò Vi Ba
Ưu điểm
Lò vi ba có những ưu điểm như sau:
* Tiết kiệm
năng lượng;
* Giảm thời
gian nấu;
* Thực phẩm
giữ được nhiều chất dinh dưỡng và hương vị nguyên thủy;
* Không cần
pha thêm dầu, mỡ;
* Dễ lau chùi
sạch sẽ;
* Không tạo
ra hơi nóng trong bếp;
* Không dùng
nhiều nước trong món ăn nên mất rất ít chất dinh dưỡng;
* Có thể nấu
và ăn thực phẩm trong cùng đồ chứa;
Nhược điểm:
Nhưng lò vi
ba cũng có vài nhược điểm như sau:
* Phóng xạ có
thể thoát ra ngoài;
* Không phải
thực phẩm nào cũng nấu bằng lò vi ba được;
* Mỗi lò có
công suất khác nhau nhưng thường thường là từ 500 tới 700 watts.
Trong lò,
sóng điện từ phân phối không đều, có chỗ nóng nhiều ( chung
quanh lò) chỗ ít nóng (giữa lò). Vì thế, ở giữa lò, thực phẩm
chậm chín hơn ở chung quanh lò. Khi nấu, nên xếp thực phẩm theo
vòng tròn, phần thực phẩm to, dầy quay ra ngoài.
Đồ đựng để
nấu:
Trước khi sử
dung, nên đọc kỹ và tuân theo các hướng dẫn của mỗi lò nấu.
Chỉ dùng đồ
đựng thực phẩm an toàn trong lò vi ba. Muốn thử độ an toàn, đặt
đồ đựng trong lò với một ly nước lạnh. Vặn lò với nhiệt độ cao
trong một phút. Nếu đồ đựng không nóng là an toàn. Nếu đồ đựng
nóng thì không nên dùng, vì nó giữ nhiệt, sẽ làm thực phẩm lâu
chín.
Trên thị
trường, có bán đồ đựng (container) đặc biệt cho lò vi ba, nhưng
cũng chả cần mua sắm toàn bộ. Những đồ đựng sẵn có trong nhà
cũng nhiều loại có thể dùng được. Nói chung, dụng cụ bằng thủy
tinh, đồ sứ, đồ gốm, một vài loại nhựa, giấy cứng đều dùng được
vì chúng chống nhiệt, sóng từ trường chạy qua đồ nấu để làm nóng
món ăn. Đồ nấu nóng là do nhiệt từ món ăn nấu chín lan qua chứ
không do vi ba. Đĩa giấy, khăn giấy rất tốt trong việc nấu bằng
lò vi ba.
Không nên
dùng đồ sứ có viền kim loại sợ gây ra tia lửa điện (Arcing). Đồ
kim loại hút giữ nhiệt, làm thực phẩm lâu chín và cũng gây ra
tia điện.
Hình dạng đồ
nấu cũng quan hệ: với dụng cụ hình tròn, món ăn chín đều, còn
hình vuông thì ở góc chín nhiều hơn ; luôn luôn dùng đồ nấu lớn
hơn món ăn để khỏi tràn ra ngoài.
Không dùng
các hộp làm bằng chất dẻo đựng thực phẩm bán sẵn, các hộp xốp,
bao giấy nâu vì hóa chất độc từ các thứ này khi nóng có thể lẫn
vào thức ăn;
Không dùng đồ
đựng bằng gỗ vì khi nóng sẽ nứt;
Không dùng đồ
đựng bằng nylon hoặc polyester vì có thể chẩy mềm khi nóng lên;
Đừng đậy món
ăn quá kín vì áp lực bên trong lên cao sẽ nổ tung. Phủ đồ nấu
với miếng khăn giấy sáp hoặc miếng nhựa mỏng để giữ hơi ẩm cho
món ăn.
Không nên
dùng nhôm lá (aluminum foil), trừ khi sách chỉ dẫn xác định có
thể dùng được.
Công dụng
Lò Vi ba rất
thuận tiện để:
- Hâm món ăn
dư đã cất giữ trong tủ lạnh, vì không cần cho thêm nước mà cũng
không sợ món ăn khô cháy hoặc dính với nhau và hương vị vẫn còn
nguyên.
- Rã đá mau
hơn là để ra ngoài không khí và để ở nhiệt độ thấp
- Nấu chín
thực phẩm rất nhanh.
- Rau đông
lạnh nấu lò vi ba rất thuận lợi vì nấu mau, không cần thêm nước
nên sinh tố và hương vị món ăn không mất.
- Thịt miếng
lớn nấu rất tốt vì tiết kiệm thời gian
Thời gian nấu
Thời gian để
nấu tùy thuộc vào:
- Kích thước
món ăn: loại mỏng, nhỏ nấu mau hơn loại dày to; loại dài nhỏ
mau hơn vuông lớn;
- Món ăn mềm,
xốp khô nấu mau hơn các món ăn cứng, đặc, ẩm ướt;
- Món ăn
nhiều đường mỡ mau nóng ;
- Đồ nấu bằng
chất dẻo plastic mau nóng hơn đồ thủy tinh, đồ gốm.
Nên đậy đồ
đựng thực phẩm bằng giấy sáp, plastic để thức ăn không bị khô và
chín đều.
Sau khi tắt
lò, món ăn vẫn tiếp tục được nấu chín cho tới khi lò nguội. Món
ăn càng lớn thì thời gian này càng lâu.
Trong khi
nấu, đôi khi phải khuấy thực phẩm hoặc trở chiều để phân tán
nhiệt và làm thực phẩm chín đều.
Để đảm bảo
an toàn
- Không nấu
khi cửa lò không đóng kín hoặc bị vênh.
- Không hâm
nóng các đồ nấu bịt kín vì áp suất lên cao bình sẽ nổ .
- Không mở lò
khi không có thực phẩm trong lò.
- Luôn luôn
có nước hoặc thực phẩm ướt khi dùng lò, để tránh cho ống
magnetron khỏi bị hư hao.
- Khi món ăn
quá khô, có thể để một ly nước trong lò. Nhiều người còn cẩn
thận giữ ly nước trong lò dù không dùng, phòng hờ có người bất
cẩn cho lò chạy khi không định nấu nướng. Nước có mục đích hút
năng lượng điện từ trường, tránh cho ống magnetron bị cháy.
- Không chiên
ngập mỡ (deep fries) trong lò vì chất béo quá nóng gây cháy
phỏng.
- Tránh mọi
hư hao cho cửa lò như đè lên cửa hoặc nhấc lò lên bằng cánh cửa
lò.
- Vài năm
kiểm tra lò một lần, coi có bị thất thoát sóng ra ngoài.
- Lau chùi và
giữ cửa lò sạch sẽ để cửa luôn luôn khép kín, tránh thất thoát
sóng vi ba ra ngoài.
Lò vi ba cũng
thường được dùng để hâm sữa cho trẻ em. Vài điều cần để ý là:
-
Sự phân phối sức nóng trong lò vi ba không
đồng đều, nên nhiều khi bên ngoài bình sữa thấy lạnh mà sữa
trong bình lại nóng quá. Trước khi cho trẻ bú, đậy nắp, dốc
ngược bình sữa vài lần cho nóng đều.
-
Tháo núm bình sữa trước khi hâm, tránh
phỏng miệng con vì núm cao su quá nóng.
-
Hâm sữa bằng bình nhựa an toàn, trong suốt,
không mầu. Tránh bình bằng thủy tinh vì có thể nứt.
-
Trước khi cho con bú, thử vài giọt sữa trên
mu bàn tay coi có nóng quá.
Một điểm cần
lưu ý là Lò vi ba hiện nay rất an toàn cho người mang máy điều
hòa nhịp tim (pacemaker) vì các y cụ này đều được che chở
chống lại phóng xạ hoặc sóng vi ba.
Bác sĩ Nguyễn
Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ
www.bsnguyenyduc.com