Tiền nhân ta vẫn
nói: “Đời là bể khổ”.
Khổ là hoàn
cảnh trong đó con người chịu nhiều khó khăn thiếu thốn về vật
chất hoặc bị giày vò bất an về tinh thần. Như vậy thì “Khổ” cũng
là một trong những cái stress mà con người phải sống với. Nếu
stress cứ liên tục tái diễn hoặc kéo dài sẽ đưa tới nhiều ảnh
hưởng bất lợi cho sức khỏe.
Hậu quả của stress
- Trí óc sẽ
bị tổn thương vì ảnh hưởng của quá nhiều các loại hormon
glucocorticoid sản xuất từ nang thượng thận. Khả năng nhận xét
giảm, trí nhớ rối loạn, tính tình cau có, dễ giận dữ, tâm trạng
mệt mỏi, cơ thể suy nhược, có thể rơi vào vòng trầm cảm, lo
lắng, hay khóc, mất ngủ, giảm khả năng làm việc, lạm dụng rượu,
thuốc cấm.
- Hoạt động
tim mạch rối loạn. Hormon do stress khiến cho nhịp tim nhanh,
mạch máu co hẹp, huyết áp và nhịp tim thường trực lên cao khiến
cho tim mệt mỏi, tính đàn hồi của mạch máu giảm đưa tới bệnh tim
mạch, máu cục rồi một ngày nào đó có thể bị tai biến não.
- Stress
khiến cho tình trạng bệnh hen suyễn, nghẹt phế quản trở nên trầm
trọng hơn
Tiêu hóa rối
loạn, dạ dày không có đủ máu nuôi dưỡng, niêm mạc bao tử tổn
thương, đưa nôn ói, khó tiêu, đau bụng, tiêu chảy, trào ngược
thực quản, giảm cân rồi loét dạ dày, viêm ruột già.
- Hệ miễn
dịch suy yếu, sức đề kháng với các bệnh nhiễm giảm, dễ nhiễm
trùng, cảm cúm.
- Stress
khiến cơ thể mập hơn vì chất béo được huy động để tăng năng
lượng. Chúng sẽ tập trung nhiều hơn ở vùng bụng, vùng mông, mặc
dù các vùng khác vẫn mỏng manh.
- Cơ bắp căng
đau nhất là ở vùng lưng, cổ, bả vai, da đầu
- Da khô, vẩy
nến, viêm, trứng cá, lở môi, lở miệng.
- Tóc rụng
nhưng may mắn là hết stress thì tóc mọc lại.
- Người bị
stress, đêm nằm ngủ thường hay nghiến răng sẽ đưa tới đau nhức
khớp xương hàm, không chăm sóc răng lợi chu đáo, sâu răng.
Trong trường
hợp trầm trọng, nạn nhân của stress có thể rơi vào một tâm bệnh
gọi là Hội chứng Hậu Chấn Thương (Post Traumatic Stress
Syndrome). Bệnh nhân sẽ sống trong tâm trạng bất ổn, có những ác
mộng, những hồi tưởng lại kinh nghiệm đau thương trong quá khứ,
sức khỏe tổng quát suy giảm.
Đối phó với stress
Sống không có
stress là điều khó có thể thực hiện được, nhất là trong hoàn
cảnh xã hội có nhiều biến đổi, kinh tế khó khăn, đạo đức xuống
dốc như hiện nay. Làm sao để đối phó với stress mới là điều cần
thiết. Mỗi người có những phương cách riêng để giải quyết khó
khăn của mình.
Sau đây là
một vài gợi ý:
1- Tìm hiểu
nguồn gốc của stress. Có thể là do gập ghềnh trong giao tế nhân
sự, khó khăn trong công việc làm ăn, thất thoát tài chánh, suy
yếu sức khỏe, gia đạo bất an…Biết để tìm cách xả stress.
2- Sắp đặt
lại công việc hàng ngày, theo thứ tự ưu tiên, quan trọng.
3- Đặt giới
hạn cho các tham gia, cam kết với các sinh hoạt trong đời sống,
tránh ôm đồm quá sức. Đừng cố quá để rồi thành “quá cố”.
4- Đừng coi
thường sức khỏe, lắng nghe tiếng cầu cứu của một cơ thể bị lạm
dụng lao động quá mức.
5- Cân bằng
đời sống, chia thì giờ cho việc làm, ăn uống, ngủ nghỉ.
6- Năng vận
động cơ thể. Đang căng thẳng mà làm mươi phút đi bộ, bơi lội,
hít thở thì stress cũng giảm cường độ khá nhiều.
7- Dành thì
giờ để giải trí với gia đình bạn bè.
8- Áp dụng
các phương pháp đối phó với stress như thư giãn thiền định, hít
thở xâu, thoa bóp; tạm rời công việc để “xả xú báp” và “tái nạp
bình điện”;
9- Tâm sự
chia sẻ khó khăn của mình với người đáng tin cậy để nhờ góp ý.
10- Duy trì
một tâm trạng hài hước. Cười là 10 thang thuốc bổ.
11- Đề cao
cảnh giác, nhận diện và chú ý tới các dấu hiệu báo động sự xuất
hiện của stress và sẵn sàng giải quyết.
12- Ghi nhớ
các hoàn cảnh stress xảy ra, ở đâu, vào thời điểm nào, tại sao
xảy ra. Biết để tránh.
13- Tránh
những stress nào có thể tránh được.
14- Giải
quyết stress với các khả năng hiện có. Với những stress bướng
bỉnh, không giải quyết được thì để một bên, giải quyết sau.
Kết luận
Xin ghi nhớ
là những cảm giác không vui như sợ hãi, lo âu, giận dữ, bực tức
phát xuất từ phản ứng của ta mà ra chứ không phải từ stress. Nếu
ta kiểm soát được các phản ứng này là ta đã tạo được một tâm
trạng bình an, thoải mái trong đời sống.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ
www.bsnguyenyduc.com