Nam Phi là nước đầu tiên của lục địa Phi châu được đứng ra tổ chức giải Túc Cầu Thế Giới (World Cup). Trong suốt thời gian này, nhiều người mất ăn mất ngủ để theo dõi các trận đấu, nhất là những trận có đội bóng mình ủng hộ. Thật là hào hứng khi đội bóng của mình tung lưới. Tiếng hò reo nhảy múa tưng bừng.

Nam Phi đã dẫn đầu Phi Châu về thịnh vượng, nhưng cách đây trên một trăm năm là một nước nghèo hèn hoang dã dù khắp đất nước đầy mỏ vàng mà họ đâu có thấy được mà khai thác!

Lịch sử cho biết vào khoảng năm 1873 một số người Anh đi nhòm ngó vùng MacMac kinh ngạc thấy trẻ em ở đây nhặt những cục vàng dưới suối lên chơi ô rất tự nhiên. Họ xem xét kỹ lưỡng thì thấy quả là vàng thật, và họ đã hét lên sung sướng: Chúng tôi đã tìm thấy.

Thế là họ đã tìm cách chiếm cho bằng được những nơi này. Và những địa danh quen thuộc đã được biết đến: De Kaap, Mapungubwe ở tỉnh Limpopo, Klipwal, Thulamala phía bắc Kruger National Park, dãy Great Rand ở Johannesburg.

Vậy là Nam Phi bỗng thấy được một cái gì mà trước đây vẫn nhìn mà không thấy. Họ  trở thành một nước giầu có, như trúng số vậy.

Có lần số độc đắc "phao bò" (powerball) ở Mỹ lên tới 195 triệu Mỹ Kim. Dân chúng lên cơn sốt nặng, ai nấy túa ra đường xếp hàng dài dài đi mua vé số, từ ông giám đốc đến cô thư ký, từ chị tiếp bàn đến anh đổ rác, ai cũng mong mình trúng số. Nhưng rồi chỉ có một người trúng. Đó là một ông già đã về hưu ở bang Illinois. Theo thể lệ thì người trúng phải lãnh dần trong 20 năm, mỗi năm được gần 10 triệu. Ông này thấy mình đã gần đất xa trời nên xin lãnh một lần cho chắc ăn. Mà lãnh ngay một lần như vậy chỉ được 104 triệu cũng mãn nguyện quá rồi. Trừ thuế rất ư kỹ lưỡng đi, ông cầm nhẹ cái ngân phiếu 57 triệu về nhà ung dung nhưng hồi hộp quá chừng. Mong ông đừng mất ăn mất ngủ hay bị ngưng tim mà chết! Và nhiều người nuốt nước miếng tiếc rẻ: giá mình được số may mắn của ông già này thì cuộc đời sẽ sung sướng biết bao! 

QUÀ TẶNG 53 TRIỆU MỸ KIM 

Cách đây mấy năm tôi được tặng một cái tách uống cà phê mà tôi rất thích. Tôi bèn úp mở nói với nhiều người rằng tôi trúng số. Tin giật gân, hấp dẫn lắm chứ. Nhưng dò hỏi mãi thì biết rằng trên cái tách này có hình một bức tranh mà bức gốc đã được bán với giá rất mắc tiền là 53 triệu tiền Mỹ. Đó là bức Hoa Cầu vồng (Irises) của họa sĩ Vincent van Gogh đã được nhà tỷ phú Paul Getty mua về để trong bảo tàng viện Paul Getty ở phía tây Los Angeles. 

Việc đấu giá bức tranh Hoa Cầu Vồng xẩy ra vào tháng 11 năm 1987, chỉ mấy tháng trước biến cố phong thánh Các Thánh Tử Đạo Việt Nam, nói lên một thời điểm, một khuynh hướng thời đại, tìm ra được nét trân quí qua những gì vẫn coi là tầm thường và bình lặng hằng ngày.

Nhìn bức tranh trên thì nhiều người cũng thấy thường thôi. Có gì đặc sắc đâu, ai chả vẽ được! Nhưng người bán cũng như người mua là Paul Getty không khùng điên phí tiền đâu. Nhiều người đã khám phá ra đường hướng của van Gogh, gọi là đường hướng biểu hiện.

Cái nhìn và cái thấy của van Gogh nằm ở điểm là cuộc đời giầu sang lắm, sức sống sung mãn đã hiển hiện nằm sẵn trong vạn vật, chứ đâu phải những hăm hở kiếm tìm mệt nhọc của loài người như hiện nay. Chỉ cần dừng chân ngắm nhìn: một cọng cỏ, một bông hoa, một cái cầu, một cái ghế, ngôi nhà đang ở, xem ra tầm thường và nhàm chán, bỗng khám phá ra những lạ lùng. Vì một cành lá cũng đang biểu hiện sức sống của cả vũ trụ. Mà vũ trụ thì giàu có, tại sao lại cứ phải sống nghèo nàn ăn mày ăn xin những đồ viện trợ phế thải cuộc đời.

Cái nhìn này cần thiết cho con người ngày nay biết bao vào thời điểm chạy đua này. Một trăm năm vật vã với những đỉnh cao trí tuệ, một ngàn năm hăm hở kiếm tìm, mà vẫn không thảnh thơi bằng con cá tung tăng dưới dòng nước, không nhởn nhơ sung sướng bằng con chim trên cành cây, không mặc đẹp bằng một bông hoa. Chắc là Vincent van Gogh đã vẽ bức tranh Hoa Cầu Vồng hay Hoa Hướng Dương dưới ánh sáng rọi chiếu của đoạn Tin Vui:  

₂₅ "Vì vậy Thầy bảo cho anh em biết: đừng lo cho mạng sống: lấy gì mà ăn; cũng đừng lo cho thân thể: lấy gì mà mặc. Mạng sống chẳng trọng hơn của ăn, và thân thể chẳng trọng hơn áo mặc sao?₂₆ Hãy xem chim trời: chúng không gieo, không gặt, không thu tích vào kho; thế mà Cha anh em trên trời vẫn nuôi chúng. Anh em lại chẳng quý giá hơn chúng sao?₂₇ Hỏi có ai trong anh em, nhờ lo lắng, mà kéo dài đời mình thêm được dù chỉ một gang tay?₂₈ Còn về áo mặc cũng thế, lo lắng làm gì? Hãy ngắm xem hoa huệ ngoài đồng mọc lên thế nào mà rút ra bài học: chúng không làm lụng, không kéo sợi;₂₉ thế mà, Thầy bảo cho anh em biết: ngay cả vua Sa-lô-môn, dù vinh hoa tột bậc, cũng không mặc đẹp bằng một bông hoa ấy.” (Mt 6:25-29). 

PHÚT RUNG ĐỘNG SỬNG SỐT 

Mà thực vậy. Những phút kinh ngạc sảng khoái nhất thường lại đến vào những khoảnh khắc bất ngờ, qua những chuyện xem ra thật tầm thường.  

Ở cái thời mà máy chụp còn rất sơ khai tại Việt Nam, một hôm đi xem triển lãm ảnh ở Hà Nội, nhà ảnh Nguyễn Cao Đàm kể lại cảm nghiệm bắt đầu mê chụp hình do một chuyện thật tình cờ: "Có một tác phẩm làm tôi rung động đến sửng sốt, đó lá tác phẩm chụp mấy chiếc lá súng sau cơn mưa của Phạm Ngọc Chấn. Những giọt nước trái sáng, sao mà long lanh đến thế... Tác phẩm làm tôi rung động mãnh liệt. Tôi thấy đó là tôi, với hết nghĩa của nó. Mà có gì đâu, chỉ vài cái lá súng và vài giọt nước... Làng tôi là vùng nhiều nước, lá súng có rất nhiều, mà sao lâu nay tôi không để ý đến. Mà vùng quê tôi còn nhiều thứ đẹp nữa... Tôi bắt đầu cầm máy. Nói về đề tài sáng tác: quanh nhà chúng ta, quanh ngõ chúng ta, quanh làng chúng ta, quanh đất nước chúng ta, đâu đâu cũng là một kho đề tài vô tận. Và người ảnh đeo máy lên vai." 

Cũng mấy bông súng tầm thường mà sao nhà ảnh Trần Cao Lĩnh đã lột được linh hồn "Việt Nam Quê Hương Muôn Thuở" qua bức hình "Chiếc Cầu Ao". Một cô gái quê đang ngồi ở cầu ao nhúng chân xuống ao súng, chạm vào nước mát, chạm vào sức sống rất Việt Nam, như kiểu  

Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều. 

Nhà ảnh Trần Cao Lĩnh đã làm cho người xem xúc động, không rời mắt được, vì nhìn được chính mình trong đó. Ông đã bơm được chất sinh động vào cảnh tĩnh là vì ông "biết lột vỏ ngoài tầm thường để thấy rõ được giá trị bên trong của hình ảnh" như lời ông nói về "động tĩnh trong ảnh".  

TIN VUI ĐẤU GIÁ TRÚNG 

Khám phá ra được như vậy thì cuộc sống trở nên giầu có sung túc biết bao. Ngay ở vườn đàng sau và ngay trong nhà mình đã có nhiều triệu rồi, cả một kho tàng quí giá đang chờ được khám phá. Người mua bức tranh Hoa Hướng Dương hay Hoa Cầu Vồng của Van Gogh chỉ muốn nhắn gửi con người mệt mỏi và nghèo túng hôm nay: bạn đã trúng số, bạn đang quá giàu có rồi. Chỉ cần bừng mở con mắt: nguồn phú túc đang hiển hiện trước mặt mà Chúa Trời Đất đang tuôn đổ xuống như dòng thác trong cái thấy của thi hào Tagore. Đây là dấu chỉ thời đại. Chỉ cần mở tâm ra mà lãnh nhận. Hàn Mặc Tử trong một phút xuất thần cũng thấy vậy: 

Khắp mười phương điềm lạ trổ hoài nghi

Cây bằng gấm và lòng sông toàn ngọc.

Suốt mấy năm từ ngày được tặng cái tách có bức Hoa Cầu Vồng, tôi vẫn thường dùng để uống cà phê mỗi sáng, với tâm tình đơn sơ: hôm nay tôi thật có phúc vì đang được uống vào cả dòng ân sủng, đang nhận lãnh 53 triệu, trúng số rồi... bỏ qua rất uổng. 

Ngày 19 tháng 6 năm 1988, hội thánh Công Giáo tôn phong 117 vị Thánh Việt lên bậc hiển thánh. Khi tôn phong như vậy, hội thánh không chỉ nhằm vào việc đổ máu tử đạo là một hành động quyết liệt làm chứng đức tin, mà còn nhằm giới thiệu cả một đạo sống đáp ứng thời đại, vẫn gọi là đường tu đức, tức là lối nhìn và lối sống khám phá ra nét giầu có và hạnh phúc giản đơn trong cuộc sống thường ngày. Sở dĩ đường tu đức các Thánh Việt chưa được khai triển nhiều, có thể vì mẫu sống bị giết chết vì đạo xem ra xa vời tầm tay của đại chúng ít ai có được diễm phúc ấy. Chính vì thế, con đường cận nhân tình gần gũi với cuộc sống thường ngày cần phải được mở lối, như Nẻo Bước Dũng Lạc, như Đường Nở Hoa Lê Thị Thành... 

Khi học hỏi về các thánh "Ta", nhiều người thắc mắc tại sao ít thấy các ngài làm phép lạ hay chẳng để lại tài liệu sách vở dẫn lối tu đức gì cả như các thánh "Tây". Nhưng nhìn kỹ hơn thì mọi người sẽ kinh ngạc thấy rằng đã có quá nhiều phép lạ.

Được sinh ra và hiện hữu trên mặt đất là tự nó đã là một phép lạ. Nhận ra rằng mỗi phút giây được hít thở, được nhìn thấy, được cử động đi lại, tất cả đều là những phép lạ. Điều quan trọng không phải là làm thêm phép lạ, mà là con mắt nhìn bỗng nhận ra đã có quá nhiều phép lạ, khám phá ra cuộc đời là một cuốn sách tu đức đang mở ra trước mắt, như Đức Mẹ Maria: "Chúa đã làm cho tôi biết bao phép lạ, danh Người là thánh." (Luca 1:49).

Đa số các thánh Ta đều là giáo dân, sống trong cuộc sống bình lặng thường ngày, vậy mà cả hội thánh hoàn cầu đã công nhận và giới thiệu cho thế giới một con đường nên thánh, một mẫu sống đạt đức thật giản đơn và gần gũi, và đúng là phép lạ trúng số.  

Điều cốt lõi của đường tu đức Việt là cái nhìn và cái thấy, vẫn được gọi là con mắt đức tin. Thấy được Chúa trời đất quyền năng và giầu có là cha của mình thì còn phép lạ nào lớn hơn được? Và mình đang được tham dự vào gia tài nước Trời, như vậy thì còn phép lạ nào sánh bằng? Như thánh Phêrô đã nhìn và đã thấy:

"Thầy là Đấng Kitô của Thiên Chúa." (Luca 9:20)

đang khi nhiều người chỉ nhìn thấy Chúa như một người tầm thường hay cũng cho Chúa ngang sức với một tiên tri nào đó thôi, như các trẻ em ở Nam phi vốn lấy những cục sỏi vàng ở dưới suối lên chơi mà chẳng biết giá trị gì. Duy mình thánh Phêrô đã trúng số thật. Nhưng con mắt nhìn và thấy được này lại do ơn thánh khai mở mắt lòng tin, do chính cảm nghiệm của thánh Phaolô “như một cái vảy bong ra khỏi mắt”. (CV 9: 18)

₁₆ Ông Si-môn Phê-rô thưa: "Thầy là Đấng Ki-tô, Con Thiên Chúa hằng sống."₁₇ Đức Giê-su nói với ông: "Này anh Si-môn con ông Giô-na, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời.” (Mt 16:16-17)

PHÚT TỊNH TÂM 

Mỏ vàng đã được chôn sẵn trong tâm hồn mỗi người. Đó là kho tàng đức tin. Cái khác biệt là một người mù tối không thấy vậy nên sống nghèo hèn, và một người sống giầu có làm con vua trời đất.

₄₄ "Nước Trời giống như chuyện kho báu chôn giấu trong ruộng. Có người kia gặp được thì liền chôn giấu lại, rồi vui mừng đi bán tất cả những gì mình có mà mua thửa ruộng ấy.” (Mt 13:44)

Thì ra ở đời này còn có nhiều cái còn quí báu giá trị hơn vàng. Trên đường ra pháp trường ở Châu Đốc, thánh Lê Văn Phụng thật cảm động gặp lại các con cháu của mình. Không biết nói gì hơn, Ngài liền gỡ thánh giá đang đeo mà khoác vào cổ người cháu gái tên là An-na Nhiên mà dặn dò: 

"Cháu hãy nhận lấy kỷ vật của ông. Đây là tượng Chúa Giêsu Kitô Chúa chúng ta. Tượng này quí hơn vàng bạc bội phần. Cháu hãy luôn mang trên cổ, và trung thành cầu nguyện sớm chiều cháu nhé." 

Như thánh Phêrô được Chúa xác nhận là có phúc, con cũng hân hoan vui sướng tạ ơn như tâm tình Thánh Vịnh 16:

₅ Lạy Chúa, Chúa là phần sản nghiệp con được hưởng,
là chén phúc lộc dành cho con;
số mạng con, chính Ngài nắm giữ.

₆ Phần tuyệt hảo may mắn đã về con,
vâng, gia nghiệp ấy làm con thoả mãn.

Mời vào trang mục Văn Hóa & NIềm Tin trên Mạng Lưới Dũng Lạc

Trần Cao Tường, Lm.