Trong hội nghị tại Rimini, do Phong Trào Hiệp Thông và Giải Phóng bảo trợ, vừa chấm dứt vào Thứ Bẩy tuần trước, nhà phân tâm học và trị liệu tâm lý Alessandro Meluzzi đã trình bày việc con người gặp gỡ Thiên Chúa và gặp gỡ chính mình ra sao trong các chiều kích cho đi và hy sinh được cụ thể hóa nơi thánh giá. Ông vốn là tác giả cuốn "Abbracciare la Croce: Dolore, libertà e tenerezza in Dio" [Ôm Lấy Thánh Giá: Đau Khổ, Tự Do và Âu Yếm trong Thiên Chúa]. Meluzzi cũng là sáng lập viên các trung tâm xã hội hợp tác phục hồi cho thanh thiếu niên và người trưởng thành mắc các hình thức bệnh tâm thần. Phong trào này có tên là Mẹ Tình Thương Chào Đón [Madre dell'Accoglienza]. Ông là một phụ phó tế thụ phong trong Nghi Lễ Melkite, hiệp thông với Rôma, và đồng thời là giám đốc khoa học của Scuola Superiore di Umanizzazione della Medicina [Trường Nhân Bản Hóa Y Khoa].

Theo Meluzzi, kinh nghiệm tang chế, y như kinh nghiệm bị bỏ rơi, mất mát, thất vọng và thua cuộc, đều là các kinh nghiệm có tính xây dựng và không thể nào tránh né được trong thân phận nhân bản. Ông cũng cho rằng, trong đau khổ và nói chung trong những thời khắc bị thử thách, thường xuất hiện những câu hỏi và câu trả lời có liên quan tới ý nghĩa sâu sắc nhất về con người, và những câu hỏi và câu giải đáp ấy thúc đẩy ta đi tìm thể thần linh.

Lên Đỉnh Calvary

Nhà phân tâm học này gợi ý rằng đó là lời mời gọi ta nhìn đau khổ như một cơ hội để tái khám phá ra chính mình và đời người “như một cuộc leo lên Canvariô đầy hân hoan”. Theo quả quyết của ông, đi theo thánh giá bao giờ cũng có an ủi. “Ta biết rằng Thiên Chúa hoàn toàn dự phần vào mầu nhiệm nhân bản, và bằng một hành vi tự do và đầy yêu thương, đã chọn trở thành người để chia sẻ bản tính con người, trong mọi sự chỉ trừ tội lỗi, một bản tính vốn gồm chết chóc, đau khổ và thánh giá. Ông giải thích rằng Thiên Chúa, Đấng nhượng bộ con người và bị treo trên thánh giá, đã lôi kéo toàn bộ nhân loại về với Người trong một cái ôm hôn phổ quát mà trong đó cũng có một khám phá: khám phá ra chiều kích thần linh ẩn dấu trong cõi sâu thẳm của trái tim nhân bản.

Không thể nào tránh được

Trong phần giới thiệu cuốn sách, tác giả cũng nói tới một nguồn gốc đầy ý nghĩa khác: “Đời ta chỉ có nghĩa khi nó trở thành một món quà cho đi”. Thực thế, theo ông, nếu cuộc hiện sinh chỉ được hiểu như một chiếm hữu hoàn toàn bản thân mình, thì nó chỉ là hư không; thực tại không thể là kết quả của hành vi nội quan riêng tư chỉ biết lo lắng đến chính mình.

Theo Meluzzi, Thiên Chúa “đã bước vào con đường tình yêu trong đó đau khổ là điều không thể tránh được” để chỉ ra rằng “tự do chọn lựa nhất thiết mang theo nó một thương số đau khổ”. Thực vậy, “đau khổ mà ta nhận thức được luôn tỷ lệ thuận với mức độ tự do ta mưu cầu”. Chính vì vậy, “người ghiền ma túy […] từ khước mức độ tự do cao nhất, khi anh ta đi tìm thuốc mê, vì chỉ nhờ thuốc mê anh ta mới thành công chặn đứng được khả thể tự do, và do đó, khả thể đau khổ”.

Meluzzi cho biết thêm: “Do đó, ai muốn mưu tìm tự do […] phải chấp nhận không những khả thể, mà trên hết còn là sự nhất thiết, sự cần thiết của đau khổ”. Sự tự do nhân bản đó “được phản ảnh nơi tự do đầy huyền nhiệm của Thiên Chúa, một Thiên Chúa từng cho phép thụ tạo được tự do yêu Người hay không yêu Người đến độ đã đóng đinh Người; như thế, thánh giá là cái giá mà Thiên Chúa phải trả để chuộc lấy tự do cho con người, không những để cứu chuộc họ mà còn hoàn toàn chia sẻ với họ trong bản tính con người”.

Từ ơn gọi con người phải mở lòng ra với người lân cận của mình, người ta thấy hiển nhiên rằng “ta sẽ đạt được hạnh phúc nếu ta chịu dự phần vào mối liên hệ xót thương, một mối liên hệ đơn giản chỉ có nghĩa là cùng chịu đau khổ với người khác”. Nhà phân tâm học này nói thêm: “Ta chỉ có thể hiểu được ta nhờ hành vi liên hệ. Thực vậy, nếu liên hệ không có, thì cả tư tưởng, hữu thể lẫn bản sắc cũng không có. Mối liên hệ nào có yêu thương và cho đi làm thành quả đều là yếu tính của mầu nhiệm Kitô Giáo”.

Nền linh đạo Cácmêlô

Thánh Gioan Thánh Giá

Trong lời phi lộ cho cuốn sách của Meluzzi, Cha Roberto Fornara, bề trên Trung Tâm Liên Tỉnh Dòng Cácmêlô ở Rôma, giải thích mối liên hệ giữa đau khổ, tình yêu và tự do trong nền linh đạo Cácmêlô, như trong tư tưởng của Thánh Gioan Thánh Giá chẳng hạn.

Vị linh mục này cho rằng “Kinh nghiệm của Thánh Gioan Thánh Giá, bắt đầu từ lúc còn thơ ấu, đã qui hướng ngài về tính hoa trái của thử thách, ở một bình diện bao quát hơn, được coi như điểm qui chiếu về thánh giá”. Ngài nói thêm: “Đối với thánh nhân, thánh giá […] là hiện thân trọn vẹn tình yêu của Thiên Chúa. Thánh giá là địa điểm vâng lời của tình yêu Chúa Con dành cho Chúa Cha”.

Cha Fornara cho rằng bốn thế kỷ sau, các ý tưởng trên đã được lặp lại qua ngòi bút của một nữ tu Cácmêlô vĩ đại, Thánh Teresa Benedicta Thánh Giá hay Edith Stein, một người Do Thái, “một người con gái sâu sắc của dân tộc mình”, người nhận thức rõ rằng “bất cứ ai hiểu giá trị thánh giá Chúa Kitô, phải mang lấy thánh giá ấy nhân danh mọi người”.

Tuy nhiên, sự khôn ngoan của thánh giá không phải chỉ là đặc quyền của các thánh, các nhà huyền nhiệm và các thần học gia. Cha Fornara viết: “mà là chính con người, một con người hàng ngày được mời gọi đương đầu với mầu nhiệm thánh giá, với mầu nhiệm sự ác, bạo hành, đau khổ của người vô tội, mầu nhiệm chiến tranh, lạm quyền, các bệnh vô phương cứu chữa, mầu nhiệm mâu thuẫn tính của thực tại”.

Cha kết luận: cuốn sách của Meluzzi không hẳn là lời mời tự ý vác thánh giá, cho bằng phó mình cho Thiên Chúa chịu đóng đinh, Đấng vốn là chuyên gia của tình yêu, chuyên gia của tình người.