Làm thế nào để khỏi già?
Tác giả: Lê Tấn Tài

 Khi nào các bộ phận trong cơ thể của con người bắt đầu thoái hóa? Già
 là một điều không ai tránh khỏi. Hiện nay các viện nghiên cứu y khoa
 đã cho biết một cách chính xác các bộ phận trong cơ thể của con người
 bắt đầu thoái hóa từ lúc nào.

 Các bác sĩ người Pháp đã tìm thấy chất lượng tinh trùng bắt đầu suy
 thoái từ tuổi 35, bởi thế khi người đàn ông 45 tuổi thì một phần ba số
 lần mang thai sẽ dẫn đến sảy thai. Angela Epstein đã viết trong
 DailyMail, tuổi của các bộ phận trong cơ thể bắt đầu suy thoái như sau :

 1./ Não bắt đầu suy thoái lúc 20 tuổi. Khi chúng ta trưởng thành, các
 tế bào não bị giảm dần. Và não cũng teo nhỏ lại. Khởi đầu con người có 100 tỉ tế bào não, nhưng đến tuổi 20 con số nầy giảm dần, và đến tuổi
 40 con người mất mỗi ngày 10.000 tế bào ảnh hưởng rất nhiều đến trí
 nhớ và có tác dụng rất lớn đến tâm sinh lý người già.

 2./ Ruột bắt đầu suy giảm từ tuổi 55. Ruột tốt có sự cân bằng giữa các
 vi khuẩn có ích và có hại. Vi khuẩn có ích sẽ giảm đi đáng kể sau tuổi
 55, đặc biệt ở phần ruột già. Sau 55 tuổi bộ tiêu hóa bắt đầu xấu đi
 và sẽ gây hại cho các bệnh đường ruột. Táo bón là một bệnh thông
 thường của tuổi già, cũng như dịch vị từ bao tử, gan, tuyến tuỵ, ruột
 non bị suy giảm .

 4./ Bọng đái bắt đầu suy thoái từ tuổI 65. Người già thường mất kiểm
 soát bọng đái. Nó bắt đầu co lại đột ngột, ngay cả khi không đầy. Phụ
 nữ dễ gặp trục trặc này hơn khi chấm dứt kinh nguyệt. Khả năng chứa
 nước tiểu của bọng đái một người già chỉ bằng nửa so với người trẻ
 tuổi, khoảng 2 cốc ở tuổi 30 và 1 cốc ở tuổi 70. Ðiều này khiến người
 già phải đi tiểu nhiều hơn, và dễ nhiễm trùng đường tiểu.

 5./ Vú bắt đầu thoái hóa từ năm 35 tuổi. Khi người đàn bà đến 30 tuổi
 thì vú mất dần các mô và mở, sự đầy đặn và kích cở của bộ vú bị suy
 giảm. Khi 40 tuổi núm vú bị teo lại và vú thòng xuống.

 6./ Phổi lão hóa từ tuổi 20. Sụn sườn vôi hóa, lồng ngực biến dạng,
 khớp cứng ảnh hưởng tới thở, nhu mô phổi giảm đàn hồi, giãm phế nang.
 Dung tích của phổi bắt đầu giảm dần từ tuổi 20. Ðến tuổi 40 có nhiều
 người đã bắt đầu khó thở vì các cơ bắp và xương sườn buồng phổi bắt
 đầu xơ cứng .

 7./ Giọng nói bắt đầu yếu và khàn kể từ tuổi 65. Phụ nữ có giọng khàn
 và nhỏ trong khi đàn ông giọng cao và nhẹ.

 8./ Mắt lão hóa từ năm 40 và phần lớn phải mang kiếng, không còn nhìn
 rõ một vật ở xa. Khả năng tập trung của mắt kém hơn do cơ mắt yếu hơn.

 9./ Tim lão hóa từ tuổi 40. Khối lượng cơ tim giảm. Tuần hoàn nuôi cơ
 tim cũng giảm, suy tim tiềm tàng, huyết áp tăng dần. Sức bơm của tim
 giảm dần vì các mạch máu giảm sự đàn hồi. Các động mạch cứng dần và bị
 mở đóng vào các thành mạch. Máu cung cấp cho tim cũng bị giảm bớt. Ðàn
 ông 45 tuổi và đàn bà 55 dễ bị đau tim.

10./ Gan lão hóa từ năm 70. Chức năng chuyển hóa và giải độc giảm. Tuy
 nhiên gan là một bộ phận gần như không chịu khuất phục tuổi tác. Người
 ta có thể ghép gan của một ông già 70 tuổi cho một người 20 tuổi.

 11./ Thận lão hóa năm 50. Số đơn vị lọc chất thải khỏi máu bắt đầu
 giảm xuống ở tuổi trung niên.

 12./ Tuyến tiền liệt lão hóa vào năm 50. Hệ thống sinh dục nam gồm có:
 tinh hoàn và bộ phận sinh dục phụ như đường dẫn tinh, tuyến tiền liệt,
 tuyến hành niệu đạo, túi tinh và dương vật. Tuyến tiền liệt thường lớn
 dần theo tuổi tác. Khi tuyến tiền liệt tăng kích thước sẽ ép vào niệu
 đạo và bàng quang, gây khó khăn cho tiểu tiện. Nó gây nên triệu chứng
 tiểu ngập ngừng, tiểu nhiều lần, tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu và
 tiểu khó.

 13./ Xương lão hóa hóa vào tuổi 35. Cho đến giữa những năm 20 tuổi,
 mật độ xương vẫn còn tăng. Trẻ em xương lớn rất nhanh, cứ mỗi 2 năm
 lại thay đổi toàn bộ xương củ nhưng đến tuổi 35 thì xương đã lão, hiện
 tượng mất xương bắt đầu như một quá trình già cả tự nhiên.

 14./ Răng suy từ tuổi 40. Răng bị hao mòn. Dễ bị bệnh nha chu. Niêm
 mạc bị teo dần.

 15./ Bắp thịt lão hóa từ năm 30. Thông thường bắp thịt khi bị lão hoá
 thì được tái tạo ngay, nhưng đến tuổi 30 thì tái tạo ít hơn là lão
 hóa. Ðến tuổi 40, mỗi năm bắp thịt bị sút giảm từ 0.5 đến 2 % . Vì thế
 người già khó giữ thăng bằng, trở thành chậm chạp, dễ bị ngã và gẫy
 xương.

 16./ Nghe [thính giác] giảm đi kể từ giữa năm 50. Rất nhiều người bị
 lãng tai kể từ năm 60.

 17./ Da suy giảm kể từ năm 20. Chúng ta đã giảm dần việc sản xuất chất
 keo dính của da từ giữa tuổi 20. Việc thay thế các tế bào chết cũng
 chậm dần.

 18./ Vị giác và khứu giác giảm từ năm 60. Thông thường chúng ta có thể
 nếm được 100.000 vị trên lưởi. Các vị này chúng ta chỉ nếm được phân
 nửa khi già và đến tuổi 60 thì không còn ngửi và nếm một cách chính
 xác được nữa.

 19./ Sinh sản mất khả năng từ năm 35. Khả năng sinh nở của phụ nữ bắt
 đầu giảm sau tuổi 35, vì số lượng và chất lượng trứng trong tử cung
 giảm xuống.

 20./ Tóc lão hóa từ tuổi 30. Thông thường cứ 3 năm thì tóc cũ sẽ được
 thay thế toàn bộ tóc mới. Và đến năm 35 tuổi thì tóc không còn đen
 nhánh nữa mà ngã màu đen xám và rụng dần đi.

 Làm thế nào để làm chậm sự lão hóa ?

 Già không phải là một bệnh nhưng già tạo điều kiện cho bệnh phát sinh
 và phát triển; cần chú ý một số đặc điểm sau:

 - Người già thường mắc nhiều bệnh cùng một lúc, có bệnh dễ phát hiện,
 nhưng cũng có bệnh rất kín đáo, tiềm tàng, nguy hiểm.

 - Triệu chứng ít khi điển hình, không ồ ạt, không rõ rệt, nên khó chẩn
 đoán, dễ sai lạc nếu ít kinh nghiệm.

 - Khả năng phục hồi sức khỏe sau các trận ốm thường chậm hơn so với
 người trẻ, nên sau điều trị phải có thời gian an dưỡng.

 Một số biện pháp làm giảm tốc độ lão hóa:

 Học thuyết âm dương của y học cổ truyền chứng minh con người là một
 chỉnh thể giữa âm dương, giữa khí và huyết. Luôn luôn thăng bằng với
 nhau từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên, từ trong ra ngoài, từ ngoài
 vào trong theo một quy luật nhất định, để duy trì sự sống của con
 người được bền vững dài lâu.

 Vì thế muốn giảm tốc độ lão hóa cần phải:

 Về tư tưởng luôn luôn lạc quan yêu đời, chủ động gạt bỏ những cái làm
 ảnh hưởng đến bộ não, hạn chế tối đa nỗi cô đơn, giải quyết tốt nhất
 mối quan hệ xã hội và gia đình, có triết lý sống đúng; phải chú ý cả 3
 vấn đề: lẽ sống, lối sống và hành động sao cho khoa học văn minh để
 loại trừ 7 nguyên nhân gây bệnh của Ðông y là : hỷ, nộ, ưu, tư, bi,
 kinh, khủng.

 Muốn được thảnh thơi phải có kiến thức, phải có hiểu biết để nhìn nhận
 vấn đề sao cho đúng đắn qua báo chí, đài phát thanh, truyền hình để
 làm chủ được mình và giáo dục cho gia đình, con cháu giảm các nỗi bực
 dọc và tự chăm lo cho mình.

 Thường xuyên luyện tập đều đặn về trí tuệ và thể lực như đọc sách báo,
 nghe đài, xem TV, internet… đồng thời tập thể dục thể thao, đi bộ, tập
 thở, tĩnh tâm thư giãn, v.v… phù hợp với hoàn cảnh và sức khỏe từng
 người.

 Sinh hoạt điều độ, không làm gì quá sức bình thường, giữ gìn trạng
 thái cân bằng giữa ngủ và nghỉ, giữa ăn và làm, giữa trí óc và chân
 tay, giữa trong nhà và ngoài trời, giữa lười và chăm, v.v… cũng rất
 quan trọng.

 Ăn uống đúng và đủ theo khả năng của mình, không nên nghiện bất cứ thứ
 gì, hạn chế thịt nhất là mỡ, ăn nhiều rau quả tươi, giảm chất bột,
 giảm bánh kẹo, bảo đảm cân bằng thức ăn âm và dương, giữ người không
 béo và cũng không gầy. Nên nhớ con người là giống ăn ngũ cốc, nên thức
 ăn cho người phải 80% là ngũ cốc còn 20% là rau quả và các thứ khác,
 không nên ăn quá no, người già rất cần đạm ở đậu tương, vừng lạc, tôm
 cua, ốc hến…

 Cần có môi trường sống tự nhiên tốt, phần lớn các cụ sống 100 tuổi trở
 lên đều ở vùng núi, ở nông thôn còn ở thành phố thì rất ít và gốc cũng
 không phải thành thị. Hiện nay môi trường sống đang bị tàn phá nghiêm
 trọng đó là tự hủy hoại mình (chặt cây, phá rừng, chất thải, phân hóa
 học, thuốc trừ sâu….) đã làm mất đi cảnh thanh bình của thiên nhiên,
 là điều cũng nên hết sức tránh.

 Kiên trì áp dụng 10 bài học về sức khỏe của Nhật Bản, đất nước được
 mệnh danh là 'vương quốc của tuổi thọ' vì có tuổi thọ cao nhất thế
 giới hiện nay. 10 bài học đó là:

 - Bớt ăn thịt, ăn nhiều rau
 - Bớt ăn mặn, ăn nhiều chất chua
 - Bớt ăn đường, ăn nhiều hoa quả
 - Bớt ăn chất bột, ăn nhiều sữa
 - Bớt mặc nhiều quần áo, tắm nhiều lần
 - Bớt đi xe, năng đi bộ
 - Bớt phiền muộn, ngủ nhiều hơn
 - Bớt nóng giận, cười nhiều hơn
 - Bớt nói, làm nhiều hơn
 - Bớt ham muốn, chia sẻ nhiều hơn.

 Những bài học trên có tác dụng rất lớn đối với những người bị tăng
 huyết áp, bệnh tim mạch, ung thư dạ dày, viêm gan…

 Tóm lại: Biết cách sống, ta có thể làm chậm được quá trình lão hóa,
 kéo dài được tuổi thọ, có thể điều chỉnh được chiếc đồng hồ sinh học
 trong con người chúng ta chạy chậm lại, ta cũng có thể giữ bộ máy cực
 kỳ tinh vi của ta được bền vững lâu dài hơn.
    
 Vấn đề Tâm Bệnh ở Người Cao Tuổi
 Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức (Câu Chuyện Thầy Lang)

 Trong xã hội Hoa Kỳ, nơi mà tuổi trẻ được coi trọng, tuổi cao đồng
 thời lại mang tâm bệnh có thể là cản trở để có nếp sống tốt lành và có
 ích hơn. Lý do là xã hội, cơ chế chính quyền và mỗi cá nhân đều vô
 tình hoặc cố ý có sự đối xử cách biệt và kỳ thị với người già mang
 thêm tâm bệnh.

 Cao tuổi là những người từ 60-65 tuổi trở lên.

 Tâm bệnh là những rối loạn về tâm trạng, hành vi, về sự suy nghĩ cũng
 như nhận thức của người bệnh.
 Bệnh xảy ra ở bất cứ ai, không kể tuổi tác, giai tầng xã hội, giống
 tính và phái tính. Di truyền dòng họ, khó khăn khi còn là bào thai,
 chấn thương tâm lý, mất thăng bằng hóa chất tại não bộ, bệnh của cơ
 thể…là những yếu tố có thể gây ra bệnh.

 Người bệnh thường cảm thấy thay đổi đột nhiên trong hành vi, tâm trạng
 với lo âu, căng thẳng, xa lánh bạn bè thân nhân, không thích thú với
 các sinh hoạt thường lệ, rối loạn ăn uống ngủ nghỉ, có ý nghĩ tiêu cực
 như tự tử hoặc bạo hành với người khác. Một số người có những hoang
 tưởng, ảo giác đối với sự việc và đối với mọi người ở chung quanh.

 Tâm bệnh là một trong nhiều bệnh hiện nay còn bị hiểu nhầm nhiều nhất.
 Kết quả nghiên cứu cho hay, số người cao tuổi bị tâm bệnh ngày một gia
 tăng đồng thời sự kỳ thị đối với họ cũng nhiều hơn.

 Theo một vài ước định, tới năm 2030 sẽ có khoảng 15 triệu người già
 mắc tâm bệnh tại Hoa Kỳ. Như vậy, một phần tư số người cao tuổi sẽ mắc
 một loại bệnh tinh thần nào đó, kề cả sa sút trí tuệ. Một phần ba số
 người sa sút trí tuệ cũng có dấu hiệu rối loạn tinh thần và trầm cảm

Người cao tuổi có thêm tâm bệnh thường không được chăm sóc, điều trị
 chu đáo cả về dược phẩm cững như tâm lý trị liệu. Một trong nhiều lý
 do là những dịch vụ y tế mà người già cần đến, đều không được cung cấp
đầy đủ. Theo kết quả của một số nghiên cứu, chỉ có 3% người cao tuổi
 nhận được sự trị liệu tại Trung Tâm Ngoại chẩn Tâm bệnh và chỉ có 30%
 người cao tuổi sống trong cộng đồng nhận được sự chăm sóc tại Trung
 tâm Tâm bệnh. Ngoài sự không nhận được đầy đủ trị liệu, chăm sóc,
 người cao tuổi mang tâm bệnh còn gặp phải sự đối xử khác biệt và kỳ
 thị.

 Có ba loại đồi xử khác biệt và kỳ thị: tự bản thân người bệnh, từ công
 chúng và từ thể chế.

 a. Tự bản thân người bệnh.

 Người già mang tâm bệnh rất sợ hãi đi tìm kiếm trị liệu hoặc nhận là
 mình mang tâm bệnh vì nhiều lý do. Họ e ngại là nếu tự nhận có tâm
 bệnh, họ sẽ mất bảo hiểm sức khỏe và sự chăm sóc, mất trợ cấp tài
 chánh, sẽ bị phụ thuộc, trở nên bối rối, tự xa lánh mọi người hoặc bị
 coi là bất khiển dụng. Họ cũng sợ bị đưa vào các nơi tập trung, xa xã
 hội rồi bị rơi vào quên lãng

 b. Từ quần chúng

 Công chúng thường đồng hóa người cao tuổi mang tâm bệnh với sự lão
 suy. Người già vẫn bị coi như khờ dại, không chịu thay đổi, cứng đầu
 và đòi hỏi quá nhiều. Người già mang tâm bệnh lại còn bị xã hội cô lập
 nhiều hơn vì cho là bệnh không chữa trị được hoặc người bệnh không
 xứng đáng nhận sự điều trị.
 Một thí dụ: trầm cảm xẩy ra ở người cao tuổi được hiểu lầm như một
 hiện tượng tự nhiên của sự lão hóa. Do đó, trầm cảm bị cho là không
 trị được và không cần trị.

 c. Từ thể chế quốc gia

 Những giả định về người già nhiều khi cũng đưa đến đối xử cách biệt
 đối với họ, nhất là trong các chính sách chung của chính phủ. Chẳng
 hạn như giới hạn việc lái xe hơi, giảm chi phí chăm sóc sức khỏe tinh
 thần đối với người già mang tâm bệnh.

 Hậu quả của đối xử khác biệt và kỳ thị đối với người già mang tâm bệnh là:

 -Họ sẽ có nếp sống không thoải mái.
 -Mối liên hệ trong gia đình trở thành lỏng lẻo, xa cách.
 -Họ không đóng góp được gì cho xã hội.
 -Họ thiếu tin tưởng ở hệ thống chăm sóc sức khỏe của chính quyền.
 Trên bình diện xã hội, kỳ thị đưa tới các hậu quả như:
 -Công chúng sẽ không thấu hiểu sự khó khăn của người già mang tâm bệnh.
 -Có ít nhà chuyên môn để chăm sóc người già mang tâm bệnh.
 -Tự động phân cách người già mang tâm bệnh.
 -Không có chính sách quốc gia đối với người già mang tâm bệnh.
 Sự đối xử cách biệt và kỳ thị với người cao tuổi mang tâm bệnh vẫn còn
 tồn tại và cần phải loại bỏ. Theo ý kiến chung, loại bỏ thành kiến gặp
 một số trở ngại như là:
 -Người cao tuổi và gia đình của họ không hiểu rõ về tâm bệnh, cho tâm
 bệnh là chuyện đương nhiên ở người già, không cần chữa và cũng không
 chữa được; hoặc cho tâm bệnh là xấu nên dấu diếm; hoặc không biết nơi
 cung cấp điều trị, chăm sóc.
 -Chính quyền không quan tâm và dành ngân khoản để chăm sóc người già
 mang tâm bệnh
 -Các chuyên gia y tế có hành động đối xử khác biệt với người già mang
 tâm bệnh, coi nhẹ những khó khăn của họ
 -Các cơ sở cung cấp dịch vụ y tế cho người già mang tâm bệnh không ý
 thức được hậu quả của tâm bệnh đối với người già, coi bệnh như là
 chuyện đương nhiên của tuối cao.

 Sau đây là một số đề nghị để loại bỏ sự đối xử khác biệt và kỳ thị với
 người cao tuổi

 1- Hướng dẫn, khích lệ người cao tuổi mang tâm bệnh.

 Cần đặt trọng tâm vào việc nhận diện, tìm tới những người cao tuổi
 mang tâm bệnh để giúp họ có thêm hiểu biết về bệnh, về sự có thể chữa
 hết bệnh và có thể sống đời sống bình thường như mọi người. Khi có
 hiểu biết như vậy, họ sẽ không còn e ngại bị cô lập, coi thường. Ðể
 thực hiện việc hướng dẫn này, cần sự góp sức của nhiều người trong
 cộng đồng, đặc biệt là các tổ chức tranh đấu bảo vệ quyền lợi người
 cao tuổi mang tâm bệnh, cơ quan dân sự, các tổ chức tôn giáo.

 Cần phải cho mọi người nhận thức được rằng:

a. Tâm bệnh của người già có thể điều trị được và họ có thể sống đời
 sống khỏe mạnh, có ích như mọi người.

 b. Người già với tâm bệnh cần phấn đấu một cách dũng cảm để vượt qua
 sự sợ hãi bệnh hoạn, sự tự cô lập và sự thiếu phương tiện sinh sống.

 c. Người già với tâm bệnh phải tự giúp mình rồi vươn ra, giúp đỡ người
 khác. Giúp đỡ người khác sẽ tăng niềm vui cho mình, tăng niềm tự tin
 và tự trọng của mình.

 d- Người già với tâm bệnh cần phải và được sống với gia đình mà không
 sợ bị cô lập, bỏ rơi trong viện tâm thần. Cần tận dụng tất cả các phương tiện khác nhau để đạt tới sự hướng dẫn này, như truyền thông
đại chúng, cung cấp tài liệu hướng dẫn cho các tổ chức thường tiếp xúc
 với người cao tuổi, viết thư cho người cao tuổi...
Cũng cần để ý tiếp xúc với các nhóm dân chúng có văn hóa, phong tục
 tập quán khác nhau, các nhóm thiểu số trong cộng đồng để có sự đối xử
 công bằng, không phân biệt kỳ thị.

 2. Hướng dẫn quần chúng về tâm bệnh và sự hóa già

 Có ba đối tượng cần tập trung hướng dẫn: người tuổi cao, thân nhân của
 họ và quần chúng nói chung.

 a- Đối với người cao tuổi

 Kinh nghiệm cho hay, người tuổi cao thường ít tiếp nhận và tìm kiếm
 dịch vụ y tế, vì nhiều lý do. Chẳng hạn:
 -cho là mình già rồi, trước sau cũng chết, cần gì chữa trị.
 -kể bệnh ra người ta cho là mình bị "điên" thì xấu hổ lắm.
 - không biết có sẵn các dịch vụ điều trị.
 - vì trở ngại ngôn ngữ, "tiếng tây, tiếng u", ù ù cạc cạc không hiểu.
 Cần phải nâng cao tinh thần họ, cho họ hay rằng:
 -một sức khỏe tinh thần hay thể chất tốt mang lại niềm vui cho tuổi già.
 -xã hội đã có sẵn các dịch vụ y tế hữu hiệu dành cho họ.
 -có sức khỏe tốt họ sẽ sống độc lập, không phụ thuộc vào ai và
 -không còn e ngại khi mang tâm bệnh mà bị đối xử khác biệt.
 Cần lưu ý rằng, một số người cao tuổi vẫn còn đóng góp trí tuệ, lao
 động cho xã hội. Khi mắc tâm bệnh, họ không bị kỳ thị trong việc làm,
 không bị xa thải. Trị liệu và bệnh tình của họ không được tiết lộ cho
 chủ nhân, nếu họ không đồng ý.
 Tại Hoa Kỳ, luật Americans with Disability Act đã được ban hành, áp
 dụng để bảo vệ nhân viên khi chẳng may bị bệnh tật mà vẫn còn khả năng
 và muốn tiếp tục công việc.

 b- Đối với thân nhân, con cái người cao tuổi

 Cần khích lệ con cái để ý nhiều hơn tới sức khỏe của cha mẹ, tìm kiếm
 các dịch vụ y tế xã hội cho cha mẹ ngõ hầu giúp cha mẹ an hưởng tuổi
 già với niềm vui gần con cháu.
 Thân nhân, con cái cần lằng nghe một cách thành thật các khó khăn của
 người bệnh và an ủi, hỗ trợ. Họ cũng cần có kế hoạch sẵn sàng để đối
 phó với trường hợp bệnh nhân trở nên trầm trọng. Giúp bệnh nhân ghi rõ
 các loại thuốc và cách dùng, tên địa chỉ điện thoại các sĩ đang điều
 trị cho bệnh nhân để khi cần, có sẵn. Đây là một việc làm với nhiều
 căng thẳng. Ngoài ra, thân nhân bạn bè có thể tìm kiếm hỗ trợ từ các
 tổ chức ngoài đời.

 c- Đối với quần chúng

 Hướng dẫn quần chúng:
 -duy trì sự khỏe mạnh về thể chất, linh lợi về tinh thần
 -sống tích cực trong tuổi già, và
 - gạt bỏ mọi ý nghĩ tiêu cực về sự hóa già.

 Nói chung, cần cho mọi người hay:

 -ai cũng đều xứng đáng sống lành mạnh.
 - một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể khỏe mạnh mang niềm vui cho tuổi
 già.
 - xã hội có sẵn các dịch vụ y tế cho mọi người.
 -khi có bệnh cần tìm kiếm giúp đỡ, chữa trị.
 - các bệnh đều chữa được.
 - không bao giờ quá già để sống lành mạnh...
 Các hướng dẫn cần ngắn gọn dễ hiểu.

Cần sử dụng mọi phương tiện để đạt được mục tiêu mong muốn là người
 già mang tâm bệnh có thể điều trị và có thể sống bình thường như mọi
 người bình thường khác.

 Kết luận

 Các nhà chuyên môn đều có cùng nhận định là mọi cố gắng loại bỏ đối xử
 khác biệt và kỳ thị với người già mang tâm bệnh là công việc khó khăn
 và cần thời gian lâu dài, nhưng phải bắt tay vào việc ngay. Nếu trì
 hoãn, thì một thế hệ người cao tuổi khác sẽ rơi vào tình trạng không ý
 thức được nhu cầu của mình, không tiếp nhận, tìm kiếm được giúp đỡ và
sẽ không sống đời sống có ích như họ mong muốn.

 Bác sĩ Nguyễn Ý- Ðức, Texas-Hoa Kỳ

(Tài liệu tham khảo: Center for  Mental Health Service- USA)
 www//nguyenyduc.com