Ngày nay vấn đề kiểm soát cholesterol xuống mức an toàn không còn ai nghi ngờ nữa. LDL ( low density cholesterol ) là kẻ thù số một gây ra bệnh đau tim do sơ cứng động mạch nhưng các khảo cứu gần đây cho thấy là chất HDL tức High density cholesterol cũng quan trọng không kém vì chất này có tác dụng bảo vệ chống lại bệnh đau tim. Cần phải có một phân xuất ( ratio ) an toàn giữa hai loại cholesterol LDL và HDL thì việc bảo vệ hệ thống tim mạch mới tốt. Ở trong cơ thể có hai loại cholesterol chính yếu là LDL và HDL. Nếu LDL tạo nên những tảng đá vôi bám vào thành mạch máu rồi làm cho bị tắc nghẽn đưa đến những chứng bệnh như đau tim, tai biến mạch máu não..thì HDL có vai trò tẩy sạch ( cleaning out ) những phần LDL dư thừa rồi đưa về lá gan để được thải ra bên ngoài. Có người ví HDL như là một loại thuốc Drano dùng để thống các ống nước. Trung bình thì số lượng HDL phải trên 40 mới an toàn và nếu trên 60 thì sẽ giúp giảm nguy cơ bị một cơn đau tim, nguyên do tử vong số một ở Mỹ.

Làm thế nào để tăng HDL ?

Thứ nhất là tập những loại thể thao aerobic như chạy bộ, đi bộ, bơi lội, bơi thuyền, đạp xe..Thời gian tập quan trọng hơn là dùng sức nhiều hay ít, ví dụ như đi bộ không cần phải đi mau hoặc chạy vì có thể làm hư khớp gối nhưng cần đi bộ ít nhất từ 20 đến 30 phút mỗi ngày và càng lâu càng tốt. Những dân tộc du mục đôi khi có thể di chuyển cả ngày đêm không biết mệt và gần như không bao giờ bị bệnh tim mạch.. cho đến khi họ hấp thụ lối sinh hoạt “ văn minh “ của Mỹ thì còn bị bệnh tim mạch và tiểu đừờng còn nặng hơn nữa như trường hợp của những sắc tộc da đỏ như Sioux, Navajo..

Giảm cân nặng giúp làm tăng HDL nhất là những người có chứng mập phì ở phần bụng ( abdominal obesity ) mà nhiều người Á Đông làm tưởng là một “ phúc tướng “. Tỷ lệ weight-hip ratio rất quan trọng , nghĩa là vòng hông phải lớn hơn vòng bụng thì mới tốt.

Bỏ tật hút thuốc lá giúp làm tăng HDL vì khói thuốc không những gây ra ung thư phổi mà còn làm giảm HDL nữa. Tỷ lệ 30 % dân chúng Mỹ vẫn còn hút thuốc là một điều rất đang quan tâm.

Ngày nay các công ty chế tạo thực phẩm đã phải công nhận là loại mỡ  transfatty acids cũng nguy hiểm như cholesterol vì loại mỡ này làm giảm HDL và tăng LDL. Nên cẩn thận khi mua thực phẩm thì nên tránh những loại có in giòng chữ “ hydrogenated vegetable oils “ vì vegetable oils không có nghĩa là giúp cho những người ăn chay kiêng thịt. Dàu dừa hay palm oil rất nguy hiểm vì làm tăng LDL và giảm HDL. Một số người “ ăn chay “ cho rằng tránh được đau tim nhưng nếu dùng dàu dừa thì còn bị nặng hơn người bình thường. Ngoài ra mỗt số người ăn chay thường hay ăn nhiều muối nên bị cao huyết áp và đau tim, tai biến mạch máu não..

Rượu đỏ.

Ở trong rượu đỏ có chất resveratrol và một số hóa chất làm tăng HDL. Nhưng chỉ nên uống mỗi ngày không quá 1 ly nhỏ vì nếu uống nhiều thì sẽ đưa đến những chứng bệnh về gan, ruột..chưa kể có thể gây ra tại nạn lưu thông.

Dàu thực vật monounsaturated.

Những loại dàu canola, avocado và nhất là dàu olive giúp làm tăng HDL nhưng không nên tiêu thụ nhiều vì làm tăng cân nặng. Tác dụng tốt lành của dàu olive được chứng minh ở tỷ lệ đau tim rất thấp ở những dân tộc sinh sống trong vùng Địa Trung Hải và hiện nay ở Mỹ đang có phong trào cổ võ việc dinh dưỡng theo lối này gọi là mediterranean diet gồm có dàu olive, cá biển và rau tươi trong khi ăn rất ít thịt.

Dùng những thực phẩm có nhiều chất soluble fiber như rau cỏ, ngũ cốc như oat meal, trái cây làm giảm LDL và nhất là tăng HDL. Phụ nữ trên 50 tuổi dùng thêm calcium sẽ làm tăng HDL và tránh được chứng loãng xương ( osteoporosis ). Có thể dùng thêm những loại thuốc metamucil dưới hình thức thuốc bột hay viên capsules.

Một số trái cây như cranberry, pomegranate cũng làm tăng HDL Trong cá biển có nhiều dàu omega 3 làm tăng HDL và giảm triglycerides.

Nói chung là lối ăn uống ở Mỹ hiện nay rất nguy hiểm đối với những sắc dân từ những nước phương Đông chưa quen với lối dinh dưỡng có quá nhiều thịt và dàu mỡ. Một khảo sát của Liên Hiệp Quốc cho biết là lối ăn uống của Mỹ đã làm cho tỷ lệ bệnh tim mạch tăng 30 % trên thế giới trong 10 năm gần đây vì nước Mỹ đã xuất cảng ra ngoại quốc lối ăn uống fast food như McDonald, KFC..

Nếu những lối dinh dưỡng kể trên vẫn không làm tăng HDL thì có thể dùng một vài loại thuốc làm tăng HDL.

Công hiệu nhất là chất niacin, có thể mua những loại thuốc này OTC và dùng loại slow release thì sẽ tránh được các phản ứng phụ như ngứa da, phừng nóng..

Hiện nay nhiều công ty dược phẩm đang cố gắng đi tìm những loại thuốc mới làm tăng HDL. Công việc này hết sức khó khăn và một vài khám phá mới nhất cho thấy là những loại thuốc mới này cũng không an toàn và còn phải một thời gian lâu mới thành công.

Trong khi chờ đợi thì tốt nhất vẫn là tránh những loại thực phẩm hay thói xấu ( hút thuốc lá ) làm giảm HDL và tập thể dục thường xuyên trở thành một thói quen bắt buộc hàng ngày..

BS Vũ văn Dzi, M.D.

Regulus1940@gmail.com