Ngày nào có rác của ngày đó, ngành nghề nào có rác của ngành nghề đó, ở mọi lĩnh vực đều có rác, từ trong nhà ra ngoài ngõ, từ chỗ nhỏ tới nơi to, từ thể lý tới tinh thần. Ngày thường đã thấy nhiều rác, ngày Tết thì còn ngộp hơn. Cuộc sống đời thường đa dạng rác – đủ thứ bị thải và phải bỏ, nên người ta gọi là rác thải. Chỉ riêng tại Việt Nam, mỗi ngày lượng rác thải lên tới 12 triệu tấn, ước tính tới năm 2020 sẽ là 20 triệu tấn rác mỗi ngày. Thật khủng khiếp!

Trên bình diện quốc tế, tổ chức Liên Hiệp Quốc ước tính mỗi năm lượng rác nhựa đủ để phủ 4 lớp trên mặt trái đất – nơi được mệnh danh là hành tinh xanh. Thật mỉa mai và nhục nhã cho loài người! Người ta ước tính tới năm 2050, khối lượng rác nhựa ở các đại dương sẽ nặng hơn khối lượng cá. So với thế giới, Việt Nam là quốc gia thải rác nhựa khá nhiều.

Rác không chỉ gây ô nhiễm môi trường, phá hệ sinh thái, mà còn gây bệnh cho con người và động vật. Xã hội càng hiện đại thì rác thải càng độc hại, tỷ lệ thuận về nguy cơ, nhưng lại tỷ lệ nghịch với sự văn minh – bởi vì người ta càng ngày càng mất ý thức, cứ hô hào Xanh-Sạch-Đẹp nhưng chỉ làm cho có phong trào theo cái quy trình nặng hình thức, hết phong trào rồi đâu lại vào đấy, thậm chí có khi còn tồi tệ hơn. Đó là dạng ô nhiễm con người, ô nhiễm lương tâm, ô nhiễm tư tưởng, ô nhiễm ý thức hệ,... Lối suy nghĩ thiển cận khiến người ta chạy đua theo thành tích. Hoàn toàn vô ích và bất lợi!

Vệ sinh môi trường là điều cần thiết, nhưng vệ sinh ý thức hệ còn cấp bách hơn. Vì thiển cận mà hóa ảo tưởng, vì ảo tưởng mà hóa ích kỷ, vì ích kỷ mà hóa tham lam, vì tham lam mà hóa mưu mô, vì mưu mô mà hóa tội ác. Cứ thế và cứ thế theo “chuỗi quy trình” của những người có chức to quyền rộng, nghĩ ngắn nên bất chấp và lộng hành. Loại “rác đời” kiểu này thực sự đáng quan ngại biết bao!

Ô nhiễm là dạng bị vấy bẩn, là loại rác cần phải thải bỏ ngay – nhất là loại rác tinh thần và tâm linh (thói hư, tật xấu, tội lỗi). Thánh Giacôbê cho biết: “Nó là một bộ phận nhỏ bé của thân thể, mà lại huênh hoang làm được những chuyện to lớn. Cứ xem tia lửa nhỏ bé dường nào, mà làm bốc cháy đám rừng to lớn biết bao! Cái lưỡi cũng là một ngọn lửa, là cả một thế giới của sự ác. Cái lưỡi có một vị trí giữa các bộ phận của thân thể chúng ta, NÓ LÀM CHO TOÀN THÂN BỊ Ô NHIỄM, đốt cháy bánh xe cuộc đời, vì chính nó bị lửa hoả ngục đốt cháy” (Gc 3:5-6). Loại rác được Thánh Giacôbê đề cập là loại rác gây ô nhiễm cả xác lẫn hồn. Rất nguy hiểm và thật đáng sợ!

Có những thứ chế biến thuốc để bảo vệ sức khỏe mà những kẻ ác ôn nỡ lòng sử dụng những thứ rác rưởi để tái tạo thành thuốc, còn thực phẩm ngày nay thì đủ thứ bẩn, chẳng khác chi rác. Có rác hữu hình thì cũng có rác vô hình hoặc trừu tượng. Giáo dục ô nhiễm thì làm sao người ta có thể sạch được?

Ai cũng biết rằng Sinh – Tử là quy luật muôn thuở, bất biến, không ai có thể chuyển hóa. Thật vậy, y học và khoa học có tìm đủ cách để chữa trị hoặc cứu vãn, kéo dài sự sống, nhưng rồi cũng không ai thoát khỏi lưỡi hái của Tử Thần. Lão ta chặt mạnh hoặc cứa nhẹ thì ai cũng phải trút hơi thở cuối cùng, giã biệt trần gian, nghèo hay giàu thì cũng phải ra đi với đôi tay trống trơn.

Người ta nói rằng “nghĩa tử là nghĩa tận”, buồn thương chất đầy, nỗi niềm khó tả khi mất đi một người thân. Tuy nhiên, từ những “chuyến xe cuối cùng” của một con người lại thấy bay bay xuống đường những tờ tiền âm phủ. Điều này không chỉ là dị đoan mà còn làm bẩn đường phố. Quan trọng hơn là lãng phí. Tại sao? Vì người ta phải bỏ ra một số “tiền thật” để mua những tờ “tiền giả” – tiền âm phủ. Thật là nghịch lý! Người chết ở thế giới vô hình, làm gì có kiểu sinh hoạt như trần gian này mà cần xài tiền hoặc các phương tiện như chúng ta hiện nay? Thật phi lý, vô ý thức, phạm pháp, nói thẳng ra là ngu xuẩn!

Còn nữa, nếu “lưu ý” thì thấy tại các giao lộ nào có người phát các tờ bướm hoặc các cung đường vừa có xe tang đi qua thì người ta nhìn thấy gì? Rất nhiều… rác! Chỉ khổ cho người phu quét đường, vì họ phải chất chồng thêm gánh nặng, tăng thêm sự mệt mỏi, họ không dừng chổi để ĐỨNG NGHE (như Trịnh Công Sơn nói) mà họ dừng chổi để ĐỨNG NHÌN và LẮC ĐẦU NGAO NGÁN “cái sự đời” của con người ngày nay vẫn mê tín dị đoan, dù người ta đang sống trong kỷ nguyên hiện đại của thế kỷ XXI. Nói theo ngôn từ thời @ là BoTay.com, và đúng là... hết ý kiến!

Vì nặng hình thức, ưa bề ngoài nên cứ khoác lác hoặc “nổ” về chiến dịch này đến chiến dịch nọ, nhưng rồi chẳng canh tân được gì, không khác kiểu “đánh trống bỏ dùi”. Cứ “bình thường hóa” như vậy thì làm sao môi trường có thể sạch và đẹp? Các dạng “xả rác” (rải tiền âm phủ và phát tờ bướm) khắp nơi như vậy sao không thấy nhà chức trách nghiêm trị mà cứ đi hạch sách dân lành, đàn áp những người làm ăn lương thiện?

Mê tín dị đoan là một loại rác. Liên quan chuyện mê tín dị đoan, Kinh Thánh đặt vấn đề: “Từ DƠ BẨN, có gì sạch được sao? Từ GIẢ DỐI, có chi thật được nào? Bói toán, rút quẻ, chiêm bao cũng đều hão huyền cả, như những tưởng tượng của phụ nữ sắp sinh con” (Hc 34:4-5). Rác nào cũng bẩn, mặc dù khác nhau về mức độ bẩn. Thiên Chúa ghê tởm người xưa và nói thẳng: “Tại nhà Ít-ra-en, Ta đã thấy một điều ghê tởm, ở đó, Ép-ra-im đã làm điếm, Ít-ra-en đã ra DƠ BẨN” (Hs 6:10). Đó cũng là lời Đấng Chí Thánh nói với mỗi chúng ta ngày nay.

Thời nào có rác của thời đó. Về loại “rác” ngẫu tượng, Kinh Thánh cho biết: “Họ lấy tượng thần chúng mà thờ: đó chính là cạm bẫy họ sa chân. Họ giết con mình cả trai lẫn gái, mà hiến quỷ tế thần. Họ đổ máu vô tội, máu con trai con gái của mình, dâng tiến thần Ca-na-an làm tế phẩm, và vì máu này, đất đã ra Ô UẾ. Họ đã thành DƠ BẨN vì những hành vi đó, phản bội tình yêu Chúa bằng những việc họ làm” (Tv 106:36-39). Một loại rác ngẫu tượng khác hữu hình cụ thể nhưng có liên quan tâm linh: “Những tượng chạm dát bạc, tượng đúc bọc vàng của ngươi, ngươi sẽ coi là Ô UẾ, sẽ vất chúng đi như đồ DƠ BẨN và nói: Cút đi!” (Is 30:22).

Xuân về thì Tết đến. Tự nhiên, tất nhiên và dĩ nhiên. Đây cũng là dịp thuận tiện để nhìn lại thế giới, xã hội, đất nước, Giáo Hội, gia đình và chính mình, để xem có loại rác nào cần loại bỏ ngay hay không. Cầu xin Thiên Chúa thêm sức để chúng ta có thể đủ can đảm và dứt khoát loại bỏ mọi thứ rác thải – vật chất và tinh thần. Nhờ vậy mà chúng ta có thể trở nên “con người mới” như Thầy Chí Thánh Giêsu hằng mong muốn.

TRẦM THIÊN THU

Tháng Giêng Miền Xuân – 2019