MIỆNG LƯỠI và LỜI NÓI

(Chúa nhật IV mùa Vọng, năm B)

Cái miệng liên quan cái lưỡi, nên thường nói là “miệng lưỡi”, và miệng lưỡi liên quan lời nói. Xem chừng rất ư bình thường mà lại rất khác thường, vì lời nói có thể là Phúc hay Họa của chúng ta. Chúa Giêsu nói: “Nhờ LỜI NÓI của anh mà anh sẽ được trắng án; và cũng tại LỜI NÓI của anh mà anh sẽ bị kết án” (Mt 12:37). Thật đáng sợ, thế nên không thể khinh suất lời nói. Thảo nào tiền nhân đã căn dặn: “Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói”.

Thế là “khoảng mong chờ” đã ở vào giai đoạn cuối, Mùa Vọng đang dần dần khép lại. Vậy là nỗikhao khát của chúng ta sắp được mãn nguyện, nhưng không vì thế mà lơ là bổn phận. Trong thời khắc cuối cùng của mùa Vọng, Giáo hội nhắc nhở chúng ta về “miệng lưỡi”, tức là về ngôn ngữ khi chúng ta sử dụng. Publius Syrus (thế kỷ I trước công nguyên) tâm sự: “Tôi thường hối tiếc vì những gì mình nói, chứ không bao giờ hối tiếc vì sự im lặng của mình”.

Có câu chuyện xưa kể rằng chủ nhân sai gia nhân ra chợ mua món gì ngon nhất, gia nhân đi và mua về “cái lưỡi”. Hôm sau ông lại sai gia nhân ra chợ mua món gì dở nhất, gia nhân đi và lại mua về “cái lưỡi”. Chủ nhân “mắt chữ O và miệng chữ A”, gia nhân điềm nhiên giải thích: “TỐT hay XẤU cũng do CÁI LƯỠI mà ra”. Quả thật, “lưỡi không xương nhiều điều lắt léo”, tiền nhân thật chí lý!

Có miệng phải có lưỡi mới nói được, lưỡi ngắn cũng khó nói – nói ngọng.Như vậy, người ta nói được nhờ cái lưỡi, nhưng nói gì mới là vấn đề. Có người dùng cái lưỡi để nói những “lời hay, ý đẹp”, khuyến khích, khuyên bảo, cầu nguyện, hòa giải,… Nhưng có người lại dùng cái lưỡi để chỉ trích, gây chia rẽ, phỉ báng, nguyền rủa, trách móc, chê bôi, chửi rủa,…Đúng lá tốt hay xấu cũng từ cái lưỡi, và chính cái lưỡi tạo nên nhiều rắc rối, do đó mà ca dao Việt Nam có câu nhắc nhở:

Lời nói chẳng mất tiền mua

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau

Kinh Thánh nhiều lần đề cập cái lưỡi.Sách Huấn ca khuyên:“Hãy nghe dạy bảo về lời ăn tiếng nói, vì ai tuân giữ, không bị bắt lỗi bao giờ. Chính do môi miệng mà tội nhân bị bắt bẻ, cũng do đó, đứa lăng mạ và kẻ tự cao phải vấp phạm” (Hc 23:7-8), và dạy chúng ta cầu nguyện: “Xin đẩy dục vọng xa khỏi con, xin chớ để thói ăn chơi trụy lạc thống trị con, đừng để con đắm chìm trong những dục vọng trơ trẽn” (Hc 23:5-6).

Khôn hay dại cũng bởi cái lưỡi. Người khôn dùng cái lưỡi theo cách khác, người dại dùng cái lưỡi theo cách khác. Người khôn ít nói, vì sao? Ca dao cho biết:

Chim khôn chưa bắt đã bay

Người khôn chưa nói đã cay lòng rồi

Cái lưỡi liên quan dư luận,do đó dư luận cũng có thể tốt hoặc xấu, thường thì xấu nhiều hơn, người ta có xu hướng “đổ dầu vào lửa”, cho nên đôi khi phải can đảm “đạp dư luận” mà sống. Cứ nghe và xét mình, đừng vội tin và đừng hoảng sợ. Miệng lưỡi thế gian thế đấy, gọi là “chuyện thế gian”. Ca dao nói:

Chỉ đâu mà buộc ngang trời

Tay đâu mà bụm miệng người thế gian

Kinh Thánh khuyên chúng ta dùng miệng lưỡi vào việc tốt lành, và hứa điều này: “Lạy Chúa, con sẽ ca ngợi tình thương của Chúa tới muôn đời”. Ca ngợi thì phải dùng miệng, nghĩa là cũng liên quan “cái lưỡi”. Chúng ta không chỉ dùng miệng lưỡi để ăn uống, giúp duy trì sự sống, và để đối thoại với nhau hàng ngày, chúng ta còn phải dùng miệng lưỡi để xưng tụng Thiên Chúa: “Tình thương Chúa, đời đời con ca tụng, qua muôn ngàn thế hệ miệng con rao giảng lòng thành tín của Ngài” (Tv 88:2). Vâng, “tình thương ấy được xây dựng tới thiên thu, lòng thành tín Chúa được thiết lập trên trời” (Tv 88:3). Giao ước đó đã được thề hứa vớithánh vương Đavít, và sẽ bền vững đến ngàn đời, qua muôn thế hệ” (x. Tv 88:4-5).

Nói điều tốt là điều cần thiết. Không chỉ vậy, chúng ta còn phải dùng cái lưỡi để nói về Chúa, rao truyền Ơn Cứu Độ, quảng bá Lời Chúa, làm vinh danh Thiên Chúa (x. Rm 16:25-27).Nhưng nói về Chúa và nói với Chúa là điềucần thiết hơn, rất quan trọng đối với Kitô hữu chúng ta. Trách nhiệm của chúng ta là phải khôn khéo dùng miệng lưỡi. Có những điều không nên nói hoặc không được nói, nhưng có những điều phải nói, không nói không được, không nói là có lỗi. Miệng lưỡi và lời nói thật quan trọng, cần phải khôn ngoan để có thể sử dụng đúng.

Quả thật, lời nói không hề đơn giản để có thể biết cách dùng miệng lưỡi, hãy học cách sử dụng lời nói với Đức Maria: “Xin vâng”. Trình thuật Lc 1:26-38 kể rằng khi sứ thần Gáprien tuân lệnh Thiên Chúa đến truyền tin: “Mừng vui lên, hỡi người đầy ân sủng, Đức Chúa ở cùng Chị”. Nghe vậy, thôn nữ Maria đã bối rối và chẳng hiểu “ất giáp” gì ráo trọi. Sứ thần trấn an: “Thưa Chị Maria, xin đừng sợ, vì Chị đẹp lòng Thiên Chúa. Chị sẽ thụ thai, sinh hạ một con trai, và đặt tên là Giêsu”. Đức Maria càng rối hơn, vừa hoảng hốt vừa e thẹn nói: “Việc ấy sẽ xảy ra cách nào, vì tôi không biết đến việc vợ chồng!”.

Nhưng khi nghesứ thần giải thích đó là quyền năng Chúa Thánh Thần và chứng minh người chị họ Êlisabét, bị mang tiếng là hiếm hoi, già rồi mà cũng đang cưu mang một nam nhiđược sáu tháng, đặc biệt hơn khi nghe sứ thần nói rằng đối với Thiên Chúa thì không có gì là không thể làm được, thôn nữ Maria vô cùng an tâm, lòng tràn đầy phấn khởi và tin tưởng nói ngay: “Vâng, tôi đây là nữ tỳ của Chúa, xin Chúa cứ làm cho tôi như lời sứ thần nói”. Và thế là “chốc ấy Ngôi Thứ Hai xuống thế làm người, và ở cùng chúng ta – Emmanuel”.

Thật hạnh phúc khi chúng ta có Đức Mẹ là gương mẫu hoàn hảo. Đức Mẹ là thôn nữ nhưng kiều diễm, nét đẹp dịu dàng ấy hẳn khiến bao chàng trai “lé mắt”. Dù là mỹ nhân nhưng thùy mị, đoan trang, sống giản dị, luôn khiêm nhường, đặc biệt là tin tưởng tuyệt đối vào Thiên Chúa. Nhờ lời “xin vâng” của Đức Mẹ, nhẹ nhàng mà quyết liệt, chúng ta mới có niềm hy vọng nhận lãnh Ơn Cứu Độ được Thiên Chúa trao ban. Đức Mẹ đã sử dụng miệng lưỡi thật khôn khéo. Xin cảm ơn Đức Mẹ!

Trong cuộc sống đời thường, chúng ta thấy có những người trở thành vĩ nhân nhờ khéo léo sử dụng miệng lưỡi, họ đã khôn ngoan dùng miệng lưỡi để nói vì nền hòa bình thế giới.Họ là ai? Đó là một Mohandas Gandhi (Ấn giáo), một Martin Luther King (Tin Lành), một Mẹ Têrêsa Calcutta (Công giáo) và một Đức Đạt Lai Lạt Ma (Karmapa Lama, Phật giáo).

Hôm nay, trong thời khắc cuối cùng của Mùa Vọng, xin mượn lời của Homer W. Grimes để tâm sự với Chúa: “Làm sao con có thể cho Ngài ít hơn những gì con có khi Ngài đã cho con tất cả? Con có thể dâng tặng cho Ngài những gì, thưa Thầy, Đấng đã ban tất cả cho con, Đấng đã từ bỏ ngai vàng trên trời để chịu chết trên đồi Can-vê? Con có thể dâng tặng cho Ngài những gì, thưa Thầy, Đấng đã ban tất cả cho con, không chỉ một phần hay một nửa trái tim con? Con sẽ dâng tặng Ngài tất cả!”.

Lời nói là tấm gương phản chiếu tâm hồn, bên trong thế nào thì bộc lộ ra ngoài như vậy. Một người cằn nhằn đủ thứ, chắc chắn người đó bất an. Tại sao? Bởi vì họ không bằng lòng người khác, luôn dò xét, thế nên tỏ ra khó chịu với những gì người khác thể hiện. Một người cứ mở miệng ra là chửi thề, và họ viện cớ là “quen miệng”, nhưng không phải vậy, chắc chắn lòng họ ẩn chứa nhiều rác rưởi của cuộc đời. Một người luôn nói lời an ủi, giải hòa, xin lỗi, cảm ơn,… chắc chắn tâm hồn họ có sự bình an của Thiên Chúa.

Người ta nói: “Cái miệng hại cái thân”. Đúng như thế thật! Miệng lưỡi cũng liên quan “cái tôi” – thói kiêu căng, tự phụ. Thánh Giacôbê nói: “Ai cho mình đạo đức mà không kiềm chế miệng lưỡi, là tự dối lòng mình, vì đó chỉ là thứ đạo đức hão” (Gc 1:26). Lưỡi là Lời, Lưỡi là Lửa. Ôi, lưỡi lạ lùng mà nguy hiểm quá!

Lạy Thiên Chúa quan phòng và tiền định, xin dạy con biết sử dụng miệng lưỡi theo Thánh Ý Ngài, xin dạy con cầu nguyện, biết cẩn thận từng lời ăn tiếng nói, khi nào nên nói và khi nào nên im lặng. Nhân loại luôn ngưỡng vọng Ngôi Hai giáng trần, khao khát Ơn Cứu Độ, xin tuôn tràn Mưa Giêsu gội mát mảnh đất tâm hồn khô cằn của nhân loại. Xin giúp mọi người can đảm bạt đồi, xẻ núi, lấp sông, để tạo nên con đường thẳng tắp và phẳng phiu cho Vương Nhi Giêsu ngự đến và ở với nhân loại. Xin ân thương tha thứ mọi tội lỗi, xin tha thứ cả những lúc con không tích cực làm điều tốt. Con cầu xin nhân danh Vương Nhi Giêsu, Đấng cứu độ nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU