Thuật
xử thế - cánh cửa dẫn tới sự khôn ngoan và thành công trong quan hệ con người.
Dưới đây là 6 nguyên tắc xử thế của cổ nhân được đúc kết qua một thời gian rất
dài.
Những chủ đề bàn luận về
thuật xử thế có lẽ không còn xa lạ và mới mẻ. Khi quan hệ giữa người và người
càng mở rộng thì nghệ thuật xử thế càng cần kíp hơn bao giờ
hết.
Dưới đây là 6 nguyên tắc xử thế
của cổ nhân được đúc kết qua một thời gian rất dài.
Khi kiên trì ứng dụng những
nguyên tắc này, bạn có thể trở nên một người khéo léo, thành công, đáng
quí trọng hoặc ít nhất cũng tránh cho mình khỏi những oái oăm không
ngờ đến trong giao tế hằng ngày.
1. Kiềm chế lòng tự ái cá
nhân
Giữa chốn ba quân có
thể đoạt được soái ấn nhưng không thể đạt được chí
kẻ thất phu.
Con người dù tầm
thường đến đâu thì bao giờ cũng có suy nghĩ bản thân mình quan
trọng. Đó chính là cái tôi
trong mỗi người. Lòng tự ái là nguồn gốc cho rất nhiều
chuyện đắng cay đáng tiếc. Trong các cái khổ, cái khổ do lòng
tự ái gây ra là khó chịu uất ức hơn hết.
Khuất Nguyên người nước Sở luôn nghĩ
rằng: "Đời đục cả, một mình
ta trong; người say cả, một mình ta tỉnh... Bởi vậy, ta phải bị
bỏ đi..."
Đó không riêng là tâm sự của Khuất
Nguyên mà là tâm sự chung của con người. Khi mà mình luôn muốn cho người ta
phải nghe theo ý mình mới chịu. Tại sao ta không để cho người ta
theo ý họ? Cho họ cái họ muốn một cách thật tế nhị, và bạn sẽ thu
phục được lòng họ.
Đừng công kích, đừng nói
mỉa, đừng mạt sát ai,... đừng chạm vào tự ái của người khác nếu
bạn muốn họ nghe theo ý bạn. Hơn nữa, thiện cảm đầu tiên bạn
tạo được với người khác cũng chính là chìa khóa thành công sau
này.
Đúng sai là một lẽ tương quan. Họ
nghĩ họ đúng, mình cũng vậy, nếu cứ tiếp tục cãi thì
khó được ổn thỏa. Chi bằng ta im lặng và để hành động cùng
thời gian chứng minh tất cả.
2. Chữ Lễ
Ẩn ác dương thiện. Cái gì
không muốn làm cho mình thì đừng làm cho người khác.
"Tuy làm cho người
ta đuối lý ngậm miệng, đỏ mặt tía tai, mình hả dạ thật,
nhưng đó là người nông nổi, khắt khe..." - Lữ Khôn
Lễ là nhún nhường, đặt cái tôi
của mình sau người khác. Như thế không phải là giả dối làm lợi cá nhân. Lễ là
tránh đau khổ cho người khác bằng cách hi sinh mình. Không chạm
tự ái của ai. Che đi cái xấu, cái dở và tuyên dương cái hay
cái đẹp của người khác. Một người rộng lượng không ích kỉ sẽ
làm được như thế, một cách vô tư.
Đối với người thấp kém hơn mình người
khác dễ sinh lòng tự phụ, kiêu căng. Nhưng họ không ngờ chính sự kiêu căng, tự
phụ ấy đã làm hại tới chính mình. Gieo rắc vào lòng người sự căm ghét và
thù hận. Một số người còn lãnh nhận hậu quả tàn khốc bởi bị trả
thù.
Vậy mới biết mình đừng bao
giờ để ngạo khí trấn át. Những thói kiêu căng, biếm lẽ thường chỉ
xuất hiện ở loại người không đạt chí. Người ta càng thấp kém
càng có tâm cảm tự ti, đó là nguồn gốc sinh ra thù hận với người hơn
mình. Đừng để điều đó hủy hoại bạn.
Đối với người trên mình
phải kính trọng, đối với người dưới càng phải khiêm nhường là
vậy.
3.
Đừng cậy tài
Khôn mà làm như ngu ngốc, đó
mới thật là khôn.
Dương Tu bị Tào Tháo giết bỏ chính vì
thói làm khôn, tỏ ra của mình. Dương Tu là người thông minh tài trí,
luôn đoán biết được ý định của Tào Tháo. Lần nào Tào
ra ẩn ý ông cũng đều giải quyết được. Điều này
làm Tào Tháo vô cùng căm ghét, cho là thói ngạo mạn, làm khôn. Cuối cùng không
kìm được mà xử tử.
Người thông minh tỏ ra thông
minh đó là thường. Người thông minh có tài mà luôn tỏ ra bình
thường, ẩn lặng là một người vô cùng khôn khéo. Đó chính là bí quyết
tránh cho mình khỏi tai vạ. Họ không bao giờ làm cao, nhưng luôn nhún
nhường. Âm thầm đem tài năng ra cống hiến, âm thầm sống không
màn uy danh. Đó là cốt cách
của kẻ hơn người.
4.
Chuyện ơn nghĩa
Ân càng thâm oán càng
sâu
Hàn Tín khi xưa bị Hán Vương
bêu đầu cũng vì thói vòi vĩnh, nhắc ơn. Hàn Tín là một tướng giỏi,
lập được nhiều công trạng cho triều Hán. Nhưng thói xử thế của ông
rất ngây thơ, nghĩ rằng mình lập được nhiều chiến tích nên hết lần
này đến lần khác đòi hỏi phong vương, bổng lộc, làm cao chạm tới
tự ái đế vương của vua Hán. Hán Vương nhiều lần nhịn nhục, Hàn Tín
không hay vẫn làm cao, nghĩ rằng Hán không phụ mình vì mình tài giỏi, lập
nhiều chiến công.
Chính sự ngây
thơ đó đã đoạt mạng Hàn Tín.
Trong giao thiệp, người ta quí trọng
nhất bao giờ cũng là người thật thà, dễ thương, gần họ bạn thấy mình cao trọng
hơn hẳn.
Người ta lấy oán báo ân chính là
muốn rũ bỏ cái ơn sâu của người làm ơn. Không muốn mắc nợ nên
cuối cùng bội phản. Nghịch lý nhưng đúng như vậy.
Nếu được hãy làm ơn, rồi
quên hẳn nó đi. Đừng nhắc lại.
5. Đạo cương nhu
Nhu thắng cương, nhược thắng
cường
Tô Đông Pha có câu: "Những bậc đại dũng trong
trời đất thình lình gặp những việc phi thường không kinh, vô cố bị
những điềungang trái cũng không giận. Đó là nhờ chỗ hoài bão họ rất
lớn và chỗ lập chí họ rất xa."
Nhịn được điều người khác
không thể nhịn, tha thứ được điều người khác không thể tha, phải là
một người bao dung hơn người, hiểu biết hơn người, điềm tĩnh hơn người
mới làm được.
Người ở trong thế yếu
nuôi í chí lật ngược thế cờ mà không có đủ dũng lực chịu
những điều mạt sát, khinh thị thì không thể làm nên chuyện
lớn.
Điềm tĩnh, nhịn nhục không phải là
nhu nhược. Mà thực sự đó chính là sự oai dũng đệ nhất. Dùng "Nhu"
thắng "Cương" chỉ có người điềm tĩnh lắm mới làm được. Và thành quả
mà nó mang lại cũng ngoài sức tưởng tượng như thế.
Trong thuật xử thế, cái hàng đầu
là phải Biết
mình.
6.
Biết là sống
Khôn, chết. Dại, chết.
Biết...sống
Người thông minh, hiểu biết sâu sắc
nhất luôn biết tỏ ra giản dị, thường thường. Không phải nói rằng mình trở
thành người ngu ngốc, thờ ơ thế sự, mà nói rằng mình biết tiết
chế điều hiểu biết của mình vì chỉ có người thật thông minh mới biết lúc nào nên làm như
người ngây thơ mà thôi.
Biết lúc khôn, biết lúc dại, biết thời biết thế. Nói chung là biết rõ
thời.
Biết ở đây là biết
tùy lúc mà ứng biến cho hợp tình huống. Nếu chỉ khư khư một mực thì rất
dễ hỏng việc.
Con cọp muốn làm khác loài, bỏ rừng
ra đồng bằng thì chết. Người ta đều khờ dại mà mình muốn tỏ ra
khôn lanh để khác biệt thì biết đâu lại mang họa tới.
Enstein từng nói: "Dấu hiệu nhận biết thiên tài là
tất cả những đứa ngu đều đứng lên chống báng." Câu nói hài
hước, nhưng đúng.
Tóm lại: Đây là 6 nguyên tắc đơn giản mà
không hề giản đơn người xưa đã đúc rút ra được để
biến mình trở thành người toàn năng trong giao thiệp. Tuy khó làm, nhưng nếu
thành công, thì kết quả đem lại không hề nhỏ. Nếu bạn bắt gặp mình phạm
phải những nguyên tắc trên, thì giờ là lúc bạn
thay đổi.