Anh cảm lòng, vì lệ của thương đau.”

(dẫn từ thơ Đinh Hùng)

Mt 14: 22-33

            Anh cảm lòng, vì lệ của thương đau hay thấy dáng em buồn? Hẳn, đó có là tâm trạng của nhà thơ, khi xưa? Em chạnh lòng, là bởi xót thương hơn hờn giận, đấy mới là tình tự của nhà Đạo. Rất hôm nay.

Trình thuật thánh Mátthêu hôm nay, ghi về niềm tin vào Tình Chúa, có thánh Phêrô dám bước khỏi thuyền mà đi bộ, trên sông nước. Nên chăng, gọi đó sự việc kỳ diệu, hay phép lạ? Gọi gì thì gọi, cũng nên nói rõ ở đây, về những khác biệt giữa sự việc diệu kỳ và phép lạ. Bởi diệu kỳ, là những gì ta không cắt nghĩa được, vào mọi lúc. Ta ở vào thế giới có quá nhiều điều kỳ diệu, nên chỉ cảm nghiệm chứ không giải thích được.

            Nhà Đạo, gọi sự việc kỳ diệu Chúa làm là: “phép lạ”. Bởi, phép lạ cũng tạo hành xử tốt đẹp hơn chỉ cảm nhận những điều kỳ diệu ấy. Tốt đẹp, là nhờ niềm tin. Tin chắc, là Chúa hiện diện ở trong và ở trên mọi diệu kỳ. Và, ta quyết sống thực điều diệu kỳ bằng cung cách rất đặc biệt. Bởi, Chúa có làm điều huyền nhiệm diệu kỳ, cũng vì ta. Để, ta sống cảnh tình đặc biệt ấy, theo cung cách trực tiếp. Thế nên, phép lạ/kỳ diệu là sự việc mà dân con thành tín vẫn tin rằng: Chúa hoạt động vì ta, theo cung cách bất ngờ. Đặc biệt.    

            Phải chăng ta vẫn tin phép lạ/kỳ diệu, vào mọi lúc? Nhất định thế. Ta tin rằng, ai từng cảm nghiệm và tin Chúa vẫn đang làm điều diệu kỳ, đẹp như thế. Nhưng, vấn đề là hỏi rằng: Chúa có làm điều diệu kỳ như thế, thường xuyên chăng? Có thể là không, vì người người đều nghĩ Chúa chỉ thực hiện những điều hợp với thiên nhiên. Ngài để mọi sự trôi chảy, cách tự nhiên. Để con tim Ngài, đập theo nhịp đập của thiên nhiên trần thế, rất diệu kỳ. Và, phép lạ/kỳ diệu không là cung cách duy nhất giúp ta cảm nghiệm sống có Đức Chúa.

            Trình thuật, nay kể về phép lạ/diệu kỳ, rất tự nhiên. Phép lạ, mà đồ đệ Chúa đạt được là tin có Chúa hiện diện, bên mình. Truyện kể về việc đồ đệ bắt được số cá, nhiều vô kể. Việc Chúa truyền lệnh cho gió bão phải lặng êm. Về, chuyện Ngài đi trên sông nước, như trình thuật nay diễn tả. Là, Chúa thực hiện diệu kỳ cho người ngoài cuộc. Điều này, không có gì để ngờ vực,cả về tính lịch sử, cũng thế. Trình thuật, kể nhiều về Chúa làm những việc lạ lùng hơn cả tự nhiên, là cốt cho dân con, người trong cuộc, nhận thấy rõ. Ngõ hầu, đồ đệ thấy đó mà tin vào Ngài. Truyện kể rất hay. Rất giá trị. Nhưng, ta sẽ đọc và hiểu trình thuật phép lạ/diệu kỳ như thế nào? Có coi đó như sự thật rất lạ về Chúa, không?

            Vấn đề là: ta có hiểu trình thuật phép lạ, theo nghĩa đen không? Hoặc, chỉ như sự kiện cụ thể về Ngài. Hoặc, ta phải hiểu trình thuật như một biểu tượng. Rất giả tưởng? Phải chăng, việc Chúa đi trên nước, là có thật? Hay, đó chỉ là cung cách đem đến cho ta một luận cứ, sứ điệp? Hoặc, cả hai?

            Về cảnh trí, sự việc xảy ra là xảy đến trên biển hồ Galilê, có đồ đệ lên thuyền để bắt cá. Thuyền không to. Nhưng, rất vững. Và kiên định. Hôm ấy, ngày đặc biệt Chúa dạy dân con đồ đệ hãy lên thuyền mà ra khơi, không có Ngài cùng đi. Ngài muốn ở một mình, để nguyện cầu suốt cả đêm. Ngài nguyện cầu, khi nhà cầm quyền những muốn ám hại, giết chết. Nguyện cầu chốn tư riêng nơi Vườn Dầu. Và đồ đệ Chúa đành miễn cưỡng tuân lệnh.

            Đêm ấy, thuyền xa bờ chừng 5 cây số. Vẫn chìm trong bóng đêm, chập chùng. Bỗng nhiên, phong ba/bão táp dồn dập đến, khiến đồ đệ vốn đã mệt, lại càng mệt thêm. Các thánh nào sợ gì giông bão vì các ngài vẫn nghĩ, mỗi khi gặp điều gì chẳng lành, đã có Thầy đoái hoài, đỡ nâng. Và đêm ấy, các ngài đã thấy Thầy Chí Thánh bên mạn thuyền, trên sông nước. Ngại rằng Thầy sẽ chết ngụp vì mải đến với dân con đồ đệ. Nên, đó cũng là lúc các thánh lãnh nhận sứ điệp: “Anh em đừng sợ! Hãy can đảm mạnh dạn lên! Thầy đây vẫn phải giáp mặt với sự chết. Nhưng, Thầy sẽ sống. Bởi sau cái chết, vẫn còn đó cuộc sống miên trường. Này đây, Thầy đã  có mặt. Anh em cứ an tâm”. Và, các thánh rất an tâm là: lúc nào cũng có Thầy, ở cạnh bên. Các ngài thấy Thầy chầm chậm bước vào thuyền. Sóng gió bèn lặng yên.

            Thật ra, trình thuật nay muốn nói lên thông điệp quan trọng, là: Chúa vẫn phải giáp mặt với sự chết. Nhưng, Ngài lớn lao hơn cả cái chết. Kịp đến khi các thánh nhận ra là Thầy đang ở cạnh bên, nơi mạn thuyền, thì rõ ràng, là: Thầy còn cao cả hơn cả lớp sóng vỗ, rất dữ dằn.                  

            Thông điệp nay, là thông tri để người người biết rằng: quyền uy cao cả của Đức Chúa luôn lớn hơn sự chết. Và, những gì liên quan đến uy quyền của Ngài vẫn uy nghi, cao cả hơn cả thiên nhiên, vạn vật. Hơn sự chết. Ai tin Ngài, bằng niềm tin đích thực, thì chính Ngài là sự lạ lùng/kỳ diệu, ta ắt thấy. Trình thuật Chúa đi trên nước, nhìn dưới nhãn quan này, sẽ ăn khớp với tình huống xảy đến sau ngày Chúa sống lại, vẫn rất thật.

            Tuy nắm bắt được thông điệp Chúa gửi, nhiều người vẫn tự hỏi: “Có thật là Chúa đi trên nước, không?” Người Do thái xưa, tin rằng Giavê vẫn làm thế. Họ tin: chính Môsê cũng từng ra lệnh cho Biển Đỏ tách làm hai cột dọc nước rất khô, là để con dân Chúa xuất hành về Đất miền Ngài từng hứa. Có thể là, một số người trong họ vẫn nhớ truyện thần thoại anh hùng hảo hán ở Hy Lạp, có hiền nhân cũng từng đi trên nước. Có thể, tác giả xưa từng sử dụng chi tiết ấy để nói lên sự thể về Đức Chúa lớn lao hơn cả anh hùng hảo hớn, rất Hy Lạp. Hơn hẳn tổ phụ Môsê. Và, ngang bằng với Giavê Thiên Chúa. Tác giả khi xưa, vẫn viết truyện kể rất phép lạ, để nói lên điều kỳ diệu Chúa vẫn làm. Nhưng, phải chăng tác giả Tin Mừng nay muốn nói: truyện kể về sự lạ/diệu kỳ đây, thật sự từng xảy đến? Phải chăng, chính thánh sử đây muốn minh chứng rằng: việc Chúa bước đi trên sông nước, là có thật?

            Thật ra, khi ghi chép lại trình thuật hôm nay, tác giả Tin Mừng chỉ muốn đưa ra một biểu tượng để cho mọi người thấy là: trên thuyền Hội thánh, vai trò của Chúa Đấng Thủ Lãnh, rất hệ trọng. Chỉ mình Ngài, là Đấng có trọng trách hướng dẫn, hết mọi người. Đồ đệ thân thương của Ngài có thể giữ vai trò lãnh đạo, nhưng không thể cáng đáng con thuyền Hội thánh, và cũng chẳng kham nổi sóng gió, nếu không có Ngài đỡ đần, phụ giúp. Chở che.

            Vấn đề là: ai làm được việc quản cai Hội thánh, nếu Chúa không đỡ đần. Cả đến tông đồ cùng dân con đồ đệ lẫn đấng bậc cao tít, đầy tớ Chúa, cũng chẳng thể tạo cho mình quyền uy cao cả, nếu không có Chúa phụ giúp. Như thánh Mátthêu ghi rõ ở trình thuật.

            Lời minh định rõ nhất mà trình thuật hôm nay đưa ra, là: sự lạ/diệu kỳ được thể hiện nơi đặc trưng của Chúa, để mọi người tin Ngài. Tất cả, đều tin vào sự lạ/diệu kỳ nơi bản thân Chúa, qua việc Ngài vượt trên phong ba/bão táp. Trên, cả sự sống lẫn cái chết. Và hệ quả, là: mọi hãi sợ nơi ta đã giảm bớt. Tác giả Tin Mừng, như thánh Mác-cô và Mát-thêu, cũng quan niệm như trên. Tuy nhiên, cho đến nay, Hội thánh vẫn chưa có phán quyết rõ rệt về vấn đề này.

Thêm vào đó, thánh Mátthêu ghi lại trình thuật hôm nay, là: rút tỉa từ truyện kể do thánh Máccô sáng chế. Và, thánh sử Mátthêu còn thêm vào đó đôi điều, cho hợp nghĩa. Lại nữa, ở trình thuật hôm nay, ta đều thấy thánh Phêrô bao giờ cũng là người có tính hồn nhiên, bộc trực, nên bất chợt thánh nhân bốc lên mà đi trên sông nước, đến với Thầy. Để rồi, không lượng được sức mạnh niềm tin nơi chính mình, thánh nhân đã bị ngộp. Phải nhờ Thầy giơ tay nâng đỡ, mới xong việc. Sự việc quả đã rõ: thánh Phêrô chỉ nhận ra được phép lạ/diệu kỳ là lúc bản thân mình được nâng đỡ, chữa lành. Chẳng do dự.

Thêm vào đó, sự lạ/diệu kỳ ở trình thuật còn thêm, là: thánh Phêrô nhận ra được sự thật là: Thầy luôn ở cạnh mình, để mình được Thầy cứu vớt. Rất có thể, thánh Mát-thêu ghi trình thuật này, là để nói lên luận cứ về quyền lãnh đạo Hội thánh. Thánh Phêrô không thể đi trên sống nước, không giải quyết được phong ba bão táp của Hội thánh, mà không có sự tiếp tay/đỡ đần của chính Chúa.

Thành thử ra, ta có nghe và đọc trình thuật theo chiều hướng nào đi nữa, cũng chớ nên biện luận, tranh cãi. Cách ly. Nhưng, hãy cứ mạnh dạn đương đầu mọi khó khăn/trở ngại trong cũng như bên ngoài Thánh Hội. Hãy vượt lên tất cả, mà cùng với Chúa. Vì Chúa. Như Chúa vẫn làm. Và, hãy khuyên nhủ bạn bè người thân: “Chớ hãi sợ! Mọi sự đã có Chúa tiếp tay, đỡ đần.”

Tóm lại, dù mọi người/mọi nhà đã có ao hồ ở sau vườn, cũng đừng thử thời vận mà bước đi trên sông nước. Làm thế rất nguy hiểm, vì dù vẫn tin mình làm được, cũng đừng hành xử như thế, nếu không có phép của đấng bậc ở bên trên. Của, vị lãnh đạo nhà mình, nhà Đạo.

Rút tỉa bài học từ trình thuật trên, ta cũng nên ngâm nga lời ca của thi sĩ, vốn từng viết:

                        “Và từ đây, trong khe núi bên ngàn,

                        Các em dạo, làm những hồn oan khổ.

                        Anh bơ vơ, lạc trên đường thiên cổ.

                        Lạnh tâm tư, mờ tỏ ánh tinh cầu

                        Mất Anh rồi, các Em sẽ về đâu?”

                        (Đinh Hùng – Cung Đàn Tưởng Niệm)

Quả có thế. Dù bơ vơ, lạc lõng bên đường, trên sông nước, các Em là Hội thánh vẫn không mất đi người Anh Cả. Chẳng mất được Ánh Tinh Cầu. Bởi, vẫn còn đó Nước Trời người anh em. Ở đây. Bây giờ.

Lm Nguyễn Đức Vinh Sanh

Mai Tá lược dịch