"Mối nguy hiểm là ở chỗ vào những lúc bị khủng hoảng

chúng ta tìm kiếm một vị cứu tinh"

Đức Thánh Cha Phanxicô trả lời cuộc phỏng vấn dài 1 tiếng 15 phút hôm 20/1/2017 ở Nhà Trọ Matta, về nhiều vấn đề quan trọng liên quan đến thế giới, đến Hoa Kỳ, đến Âu Châu, đến Giáo Hội cũng như đến chính bản thân của ngài, do nhật báo El Pais Tây Ban Nha thực hiện qua hai phóng viên Pablo Ordaz và Antonio Canõ, và cuộc phỏng vấn hào hứng ấy đã được tờ nhật báo này phổ biến hôm Chúa Nhật 22/1/2017. 

Vấn: Tâu Đức Thánh Cha, sau gần 4 năm ở Vatican, cái gì không còn nơi một vị linh mục đến Roma từ Buenos Aires bằng một cái vé khứ hồi trong túi của mình?

Đáp: Ngài vẫn là một vị linh mục đường phố. Vì ngay khi có thể, tôi vẫn ra ngoài đường phố để chào hỏi dân chúng ở những buổi triều kiến chung, hay khi tôi đang du hành... đặc tính của tôi không hề thay đổi. Tôi không nói rằng đó là một điều được thận trọng cân nhắc: nó đã từng là một tiến trình tự nhiên. Thật là không đúng chút nào khi các bạn đến đây các bạn cần phải thay đổi. Việc thay đổi là những gì trái tự nhiên. Thay đổi ở vào tuổi 76 giống như chuyện trang điểm. Có lẽ tôi không thể nào làm được hết mọi sự tôi muốn, nhưng cái hồn sống đường phố của tôi vẫn còn đó, và các bạn có thế thấy được nó.

Vấn: Vào những ngày cuối cùng làm giáo hoàng của mình, Đức Benedict XVI đã nói về những năm cuối cùng của mình với tư cách là vị lãnh đạo Giáo Hội Công Giáo: "Những giòng nước chảy đục ngầu mà Thiên Chúa thì dường như thiếp ngủ". ĐTC có cũng cảm thấy cái lẻ loi cô độc ấy hay chăng? Phải chăng hàng giáo phẩm của Giáo Hội đang thiếp ngủ trước những vấn đề của dân chúng, cả mới lẫn cũ?

Đáp: Trong hàng giáo phẩm của Giáo Hội, hay trong số các tác nhân mục vụ của Giáo Hội Công Giáo (giám mục, linh mục, nữ tu, giáo dân), tôi cảm thấy lo sợ hơn về những ai bị tê mê hơn là những ai thiếp ngủ. Tôi đang nói về những ai bị tê mê bởi những công chuyện trần thế. Họ đang đắt hàng với những gì là trần thế. Đó là những gì làm tôi lo ngại. Hết mọi sự dường như lắng đọng, hết mọi sự dường như tĩnh lặng, hết mọi sự đang diễn tiến ngon lành... có quá nhiều thủ tục. Khi các bạn đọc Sách Tông Vụ, đọc các Thư của Thánh Phaolô, các bạn thấy được những gì là hỗn độn, thấy có những trục trặc, thấy dân chúng vẫn tiến bước. Biến chuyển xẩy ra và việc giao tiếp với dân chúng được thực hiện. Một con người tê mê (an anesthetized person) là thành phần không giao tiếp với dân chúng. Họ tự bảo vệ bản thân mình trước thực tại. Họ bị tê mê. Ngày nay có rất nhiều các thức gây mê bản thân mình trước cuộc sống hằng ngày phải không? Có lẽ cái bệnh nguy hiểm nhất đối với một vị mục tử đó là chứng bệnh được sản xuất bởi thuốc tê, và đó là chủ nghĩa duy giáo quyền. Tôi thì ở đây và dân chúng thì ở kia. Thế nhưng bạn là vị mục tử của những con người đó! Nếu bạn không coi sóc những người ấy, nếu bạn bỏ cuộc không chăm sóc cho những người ấy thì bạn cần phải thu đồ về hưu cho rồi.

Vấn: Phải chăng một phần nào đó của Giáo Hội Công Giáo đang bị tê mê?

Đáp: Nó là một nguy cơ mà tất cả chúng ta đang gặp phải. Nó là một mối nguy hiểm, nó đang là một chước cám dỗ nghiêm trọng. Bị tê mê là những gì xẩy ra một cách dễ dàng.

Vấn: Nó là một đời sống tốt đẹp hơn, một đời sống thoải mái hơn.

Đáp: Đó là lý do tại sao thà có những con người thiếp ngủ còn hơn, tôi lo âu về những ai đang bị tê mê gây ra bởi tinh thần thế tục. Một thứ thế tục thiêng liêng. Tôi luôn bị ấn tượng bởi sự kiện là Chúa Giêsu Kitô, trong bữa tối cuối cùng, khi Người cầu cùng Cha của Người cho các môn đệ của Người, Người không xin Cha "giữ họ cho khỏi lỗi Điều Răn Thứ Năm, khỏi giết người, cho khỏi lỗi Điền Răn Thứ Bảy, khỏi trộm cắp". Không, Người xin Cha "gìn giữ họ khỏi các sự dữ của thế gian, giữ họ khỏi thế gian". Tinh thần thế tục gây ra một thứ tác dụng tê liệt. Khi điều đó xẩy ra thì vị mục tử trở thành một người tôi tớ dân sự. Và đó là chủ nghĩa duy giáo quyền, một thứ sự dữ tệ hại nhất có thể đang ảnh hưởng đến Giáo Hội ngày nay.

Vấn: Những thứ trục trặc mà Đức Benedict XVI phải đương đầu vào cuối giáo triều của ngài, và những điều đó được đựng trong một cái hộp trắng ngài trao cho ĐTC ở Castel Gandolfo, chúng là những gì vậy?

Đáp: Một mẫu rất bình thường về đời sống hằng ngày trong Giáo Hội bao gồm các vị thánh và các tội nhân, người chân thành và người gian manh. Hết mọi sự đều có ở trong đó! Có những người bị đặt vấn đề và đã tỏ ra trong sạch, có những nhân viên .... Vì ở đó, trong Giáo Triều Roma, có một số vị thánh thực sự. Tôi muốn nói lên điều này. Chúng ta cũng quá dễ dàng nói đến mức độ băng hoại ở Giáo Triều Roma. Có những con người băng hoại. Thế nhưng cũng có nhiều vị thánh. Nhiều người đã sống cả đời mình để phục vụ dân chúng một cách ẩn dật, đằng sau cái bàn, hay bằng cuộc trao đổi, hoặc bằng việc nghiên cứu... Ở đó có những vị thánh và tội nhân. Hôm ấy, điều làm tôi ấn tượng nhất đó là trí nhớ của Đức Benedict thánh hảo. Ngài nói: "Này, đây là những hồ sơ về các vụ kiện tụng ở trong cái hộp này". "Và đây là phán quyết về tất cả những cá nhân. Người này bị bấy nhiêu". Ngài đã nhớ hết mọi sự. Ngài vẫn còn như thế.

Vấn: Đâu là những quan tâm chính yếu của ĐTC liên quan đến Giáo Hội và đến chung thế giới?

Đáp: Liên quan đến Giáo Hội, tôi xin nói là tôi hy vọng rằng Giáo Hội không bao giờ ngừng gần gũi với dân chúng. Một Giáo Hội không gần gũi với dân chúng thì không phải là một Giáo Hội. Mà là một NGO (Non-Governmental Organization) cơ quan phi chính phủ tốt. Hay là một tổ chức đạo đức được làm nên bởi những con người tốt lành gặp gỡ nhau uống trà và hoạt động bác ái... Cái dấu mốc của Giáo Hội là sự cận kề của Giáo Hội. Tất cả chúng ta là Giáo Hội. Bởi thế, vấn đề chúng ta cần phải tránh đó là đánh mất đi sự gần gũi ấy. Trở thành gần gũi đó là chạm tới, chạm tới Chúa Kitô bằng huyết nhục nơi tha nhân của các bạn. Khi Chúa Giêsu nói với chúng ta chúng ta sẽ bị phán xét ra sao, ở Phúc Âm Thánh Mathêu đoạn 25, Người luôn nói về việc vươn tới tha nhân của các bạn: Ta đói, Ta bị ngục tù, Ta bị bệnh.... Bao giờ cũng phải cận kề với các nhu cầu của tha nhân các bạn. Không phải chỉ là bác ái. Còn nhiều hơn thế nữa.

Còn đối với những gì làm tôi lo âu về thế giới thì đó là chiến tranh. Chúng ta đã có Thế Chiến Thứ Ba rồi từng chút một và từng mảnh một. Gần đây lại còn nói đến chuyện một chiến tranh nguyên tử có thể xẩy ra nữa, như thể nó là một ván bài: họ đang chơi bài với nhau. Đó là điều quan tâm lớn nhất của tôi. Tôi lo âu về tình trạng bất quân bình về kinh tế trên thế giới này, ở chỗ, một nhóm nhỏ con người ta nắm trong tay 80% cái giầu thịnh của thế giới, với tất cả những gì bao hàm trong đó cho một thứ tương lai về tiền tệ coi trọng tiền tệ như một vị thần linh thay vì con người nam nữ. Bởi thế mới có thứ văn hóa sa thải.

Vấn: Tâu Đức Thánh Cha, trở về với các vấn đề của hoàn cầu Đức Thánh Cha vừa đề cập tới, Ông Donald Trump giờ đây mới tuyên thệ làm tổng thống của Hiệp Chủng Quốc, và toàn thế giới vì thế trở nên căng thẳng. Đức Thánh Cha nghĩ sao?

Đáp: Tôi nghĩ rằng chúng ta cần phải chờ xem. Tôi không thích đoán bừa đi cũng không thích phán đoán người ta một cách bất khôn. Chúng ta sẽ thấy cách thức ông ta tác hành, những gì ông ta làm, sau đó tôi mới có ý kiến. Thế nhưng tỏ ra lo sợ hay hân hoan ngay từ trước vì một điều gì đó có thể xẩy ra thì theo tôi là hoàn toàn bất khôn. Nó giống như các vị tiên tri tiên đoán các thứ tai ương hay những điều may mắn bất ngờ không xẩy ra vậy. Chúng ta sẽ thấy những gì ông ta làm và sẽ theo đó mà phán xét. Bao giờ cũng phải làm việc một cách rõ ràng. Kitô giáo một là rõ ràng hai là không phải là Kitô giáo.

Điều đáng chú ý là lạc thuyết đầu tiên trong Giáo Hội đã xẩy ra ngay sau cái chết của Chúa Giêsu Kitô, đó là lạc thuyết bất khả thần tri, bị tông đồ Gioan lên án. Nó là cái tôi gọi là một thứ tính chất tôn giáo sơn phết, một thứ tôn giáo không rõ ràng... không có gì là cụ thể. Không, không phải thế. Chúng ta cần rõ ràng minh bạch. Rồi từ cái minh bạch này chúng ta mới có thể rút ra những thành quả. Chúng ta đang mất đi cái cảm giác của mình về những gì là cụ thể. Có lần một tư tưởng gia đã nói với tôi rằng thế giới này bị đảo lộn đến độ nó cần một điểm nhất định. Những điểm ấn định ấy xuất phát từ các hành động cụ thể. Các bạn đã làm gì, các bạn quyết định điều chi, các bạn đã thực hiện những chuyển biến nào? Đó là lý do tôi thích đợi xem.

Vấn: Đức Thánh Cha có lo âu về những điều chúng ta đã nghe thấy cho tới lúc này hay chăng?

Đáp: Tôi vẫn đang chờ xem. Thiên Chúa đã chờ đợi tôi quá lâu, với tất cả tội lỗi của tôi...

(còn tiếp)

Đaminh Maria Cao Tấn Tĩnh, BVL, chuyển dịch