ĐỆ
NHẤT LUẬT
Quốc
gia và xã hội nào cũng có
luật, ngay cả một nhóm người nhỏ
cũng có luật – gọi là nội
quy. Theo luật học, luật pháp là tổng
thể các quy tắc xử sự có tính
bắt buộc chung, thể hiện ý chí
chung của một quốc gia, khu vực, lãnh
thổ, được chính quyền đảm
bảo thực hiện bằng các biện pháp
giáo dục, thuyết phục, hoặc cưỡng
chế.
Đời
có luật đời, đạo có luật
đạo. Thiên Chúa là Đấng tạo
thành vũ trụ và Ngài cũng ban
hành luật pháp. Tất cả luật
pháp trần gian chỉ là thứ cấp,
chỉ có Luật Chúa mới là Đệ
Nhất Luật. Thánh Vịnh gia chia sẻ kinh
nghiệm: “Luật
pháp Chúa quả là hoàn thiện,
bổ sức cho tâm hồn. Thánh ý
Chúa thật là vững chắc, cho người
dại nên khôn”
(Tv 19:8). Thánh Phaolô so sánh mạnh mẽ
và độc đáo: “Cái
điên rồ của Thiên Chúa còn
hơn cái khôn ngoan của loài người,
và cái yếu đuối của Thiên
Chúa còn hơn cái mạnh mẽ của
loài người”
(1 Cr 1:25). Phải thực sự có niềm tin
vào Đức Kitô mới khả dĩ hiểu
được lập luận như vậy. Không
tin thì… miễn bàn luận!
Mệnh
danh là Đạo Yêu Thương – vì
“Thiên Chúa là tình yêu”
(1 Ga 4:8 và 16), Công giáo có “luật
yêu” gồm 10 điều khoản – gọi
là Mười Điều Răn. Cả 10 điều
trong Thánh Luật của Thiên Chúa đều
liên quan tình yêu – đối với
Thiên Chúa (đối thần) và đối
với tha nhân (đối nhân). Mười
điều nhưng tóm lược thành
hai điều: Mến Chúa và yêu người.
Hai điều khoản ấy cũng có thể
“rút gọn” chỉ còn một
điều là yêu thương. Rất ngắn
gọn. Nói cho dễ hiểu và dễ nhớ:
Luật Yêu, hoặc Luật Tình. Nói
theo ngôn ngữ thời nay gọi là Luật
hai-trong-một. Và có thể “cô
đọng” thành một chữ mà
thôi: YÊU.
Ngoài
Thập Giới do Thiên Chúa ban qua Môi-sê,
Giáo hội còn có Ngũ Giới (Năm
Điều Răn). Cả 15 điều đó
đều đồng quy về chữ YÊU.
Trong Mười Điều Răn, ba điều
trước là trách nhiệm đối
với Thiên Chúa, bảy điều sau là
bổn phận đối với mọi người.
Có lẽ Thiên Chúa muốn cho chúng
ta biết điều này: “Yêu
người chẳng dễ gì đâu”.
Và Ngài muốn chúng ta thể hiện
chi tiết đối với nhau, từ suy nghĩ
tới lời nói, rồi biến thành
việc làm cụ thể. Thánh Giacôbê
so sánh: “Đức
tin không có hành động là đức
tin chết”
(Gc 2:17 và 26). Còn Thánh Gioan gọi những
người đó là “kẻ nói
dối” (x. 1 Ga 2:4; 1 Ga 4:20). Vấn đề
yêu thương liên quan vấn đề
công lý. Đó là điều tất
yếu và minh nhiên!
Một
chữ và chỉ một chữ mà thôi:
YÊU, rất ngắn gọn, không thể ngắn
gọn hơn nữa, nhưng “xòe” chữ
Yêu đó ra theo hình cánh quạt
thì lại vô cùng bao la. Chữ Yêu
đó “viết” theo dạng tương
tự chữ Thập – Thập Giá. Yêu
là Thập Giá, là chịu mọi đau
khổ. Thánh Vincent de Paul đặt vấn đề:
“Tôi
yêu mến Chúa chưa đủ nếu tha
nhân của tôi chưa yêu mến Ngài”.
Người khác chưa thực sự yêu
mến Chúa cũng có phần do lỗi của
chúng ta, vì “tấm gương”
của chúng ta chưa đủ lớn và
chưa đủ sáng để người
khác có thể soi vào! Chúa Giêsu
“nhắc khéo” qua lời chúc: “Phúc
thay kẻ LẮNG NGHE và TUÂN GIỮ lời
Thiên Chúa!”
(Lc 11:28). Mối phúc này còn quan trọng
hơn cả việc Đức Mẹ được
cưu mang và cho Con Thiên Chúa bú mớm
(x. Lc 11:27-28). Bất cứ ai yêu mến Thiên
Chúa thì mới “lắng nghe và
tuân giữ” lời dạy của Ngài,
và đó chính là “hạnh
phúc thật”.
Như
đã nói, chữ Yêu tương quan
chữ Thập. Chữ Thập có bốn hướng:
Hướng lên trời là hướng đến
với Thiên Chúa, hai hướng ngang là
các hướng đến với tha nhân
(cả người trên và dưới, lớn
và nhỏ, sang và hèn, giàu và
nghèo, giỏi và dốt, cao và
thấp,...), và hướng đến với
các linh hồn. Thật tuyệt vời biết
bao! Tương tự, chữ Yêu bắt đầu
bằng mẫu tự Y, giống như một người
đứng dang rộng đôi tay. Chỉ những
ai có lòng yêu thương thực sự,
biết động lòng trắc ẩn người
khác, biết thương xót tha nhân
thì mới có thể dang rộng vòng
tay như vậy. Chắc chắn không ai có
thể giả vờ. Thiên Chúa đã
quan phòng và tiền định cho Việt
ngữ có dạng khá độc đáo!
Người
ta nói rằng “luật vị nhân sinh”.
Luật vì con người, nghĩa là luật
có sau con người. Tuy có trước
luật, nhưng con người lộng hành,
thế nên cần có luật để chấn
chỉnh, luật như chiếc hàm thiếc
kiềm chế ngựa chứng. Đất nước
nào cũng có hiến pháp, quốc gia
nào cũng có quốc pháp, nhà nào
cũng có gia phong, dù chỉ một nhóm
nhỏ cũng có luật, chí ít cũng
là nội quy. Đó là “dây
cương” để giữ cho người
ta khỏi “phá giới”. Kitô giáo
có Mười Điều Răn là Hiến
Pháp của Nước Trời. Thánh Phaolô
nói: “Lề
Luật đã thành người quản
giáo dẫn chúng ta tới Đức Kitô,
để chúng ta được nên công
chính nhờ đức tin”
(Gl 3:24).
Từ
ngàn xưa, Thiên Chúa đã truyền
nghiêm luật: “Người
ngoại kiều, ngươi không được
NGƯỢC ĐÃI và ÁP BỨC, vì
chính các ngươi đã là
ngoại kiều ở đất Ai-cập. Mẹ
goá con côi, các ngươi không được
ỨC HIẾP. Nếu ngươi ức hiếp mà
nó kêu cứu Ta, ắt Ta sẽ nghe tiếng
nó kêu cứu. Cơn giận Ta sẽ bốc
lên, Ta sẽ cho gươm chém giết các
ngươi: thế là vợ các ngươi
sẽ thành goá bụa, và con các
ngươi sẽ thành côi cút”
(Xh 22:20-23). Ngược đãi và áp
bức người khác là vi phạm luật
công lý của Thiên Chúa, đồng
thời xâm phạm nhân phẩm và nhân
vị của họ, tất nhiên như vậy
cũng trái với luật Chúa.
Cần
phải có luật pháp để xử lý
người vi phạm, nhưng luật pháp
phải bao hàm tình yêu thương,
quyết bảo vệ và nâng đỡ
người “nhỏ bé”, đồng
thời phải trừng phạt kẻ “lớn”
mà ngông cuồng, hống hách. Luật
pháp không thể áp dụng theo kiểu
“luật rừng”, mà phải nghiêm
minh như thiết quân luật: Quân pháp
bất vị thân. Câu nói đầy đủ
là: “Pháp
bất vị thân, nghĩa bất dung tình”
– nghĩa là Pháp Luật KHÔNG được
thiên vị mà bênh vực người
thân, và Nghĩa Lý KHÔNG được
bao che bất cứ ai vì tình cảm riêng,
nhưng “cứ đường lối Chúa
mà đi” (Tv 119:3). Không dễ đâu
đấy! Ai làm được vậy mới
đáng cho người khác tâm phục
khẩu phục, là đại nhân, là
quân tử, là người thẳng thắn
theo phong cách của Đức Giêsu Kitô.
Thánh
Luật của Thiên Chúa rạch ròi
đến từng chi tiết: “Nếu
ngươi cho một người trong dân Ta,
một người nghèo ở với ngươi
vay tiền thì ngươi KHÔNG được
xử với nó như chủ nợ, KHÔNG
được bắt nó trả lãi. Nếu
ngươi giữ áo choàng của người
khác làm đồ cầm thì ngươi
phải trả lại cho nó trước khi mặt
trời lặn. Nó chỉ có cái đó
để đắp, để làm áo che
thân; nó sẽ lấy gì mà ngủ?
Nó mà kêu cứu Ta, Ta sẽ nghe nó,
vì Ta
vốn nhân từ”
(Xh 22:24-26). Thiên Chúa là Đấng luôn
chạnh lòng thương người thấp
cổ bé miệng nên Luật của Ngài
là Công Luật, là Thiện Luật, là
Thiên Luật, là Thánh Luật, chứa
chan Lòng Thương Xót. Quả thật,
Luật Chúa là luật thiện hảo vô
cùng!
Bất
cứ ai được sống trong luật thiện
hảo như vậy thì thật hạnh phúc.
Vì thế, Thánh Vịnh gia đã phải
thốt lên: “Con
yêu mến Ngài, lạy Chúa là sức
mạnh của con. Lạy Chúa là núi
đá, là thành luỹ, là Đấng
giải thoát con; lạy Thiên Chúa con
thờ, là núi đá cho con trú ẩn,
là khiên mộc, là Đấng cứu
độ quyền năng, là thành trì
bảo vệ”
(Tv 18:2-3). Không chỉ nói bằng lời,
Thánh Vịnh gia còn xác nhận và
chia sẻ: “Tôi
kêu cầu Chúa là Đấng xứng
muôn lời ngợi khen, và tôi được
cứu thoát khỏi quân thù” (Tv
18:4).
Là
Kitô hữu, chúng ta cũng đã và
đang không ngừng nhận lãnh biết
bao hồng ân của Thiên Chúa, nhưng
chúng ta thường quên tạ ơn. Đây
là lúc thuận tiện, hãy cùng
Thánh Vịnh gia xưng tụng Ngài và
xác tín: “Đức
Chúa vạn vạn tuế! Chúc tụng
Người là núi đá cho tôi
trú ẩn. Tôn vinh Thiên Chúa là
Đấng cứu độ tôi, là Thượng
Đế giúp tôi rửa sạch hận
thù, bắt chư dân quy phục quyền
tôi”
(Tv 18:47-48). Và rồi chắc chắn Thiên
Chúa quên ngay mọi tội lỗi của
chúng ta, âu yếm ôm chúng ta vào
lòng, và cho chúng ta cư ngụ trong
Thánh Tâm Ngài. Tuyệt vời!
Thánh
Phaolô chia sẻ tâm sự: “Khi
chúng tôi loan báo Tin Mừng cho anh em,
không phải chỉ có lời chúng tôi
nói, mà còn có quyền năng, có
Thánh Thần, và một niềm xác
tín sâu xa. Anh em biết, khi ở với anh
em, chúng tôi đã sống thế nào
để mưu ích cho anh em; còn anh em, anh
em đã bắt chước chúng tôi
và noi gương Chúa, khi đón nhận
lời Chúa giữa bao nỗi gian truân với
niềm vui do Thánh Thần ban: bởi vậy
anh em đã nên gương cho mọi tín
hữu ở miền Makêđônia và
miền Akhaia”
(1 Tx 1:5-7). Ước gì chúng ta luôn có
thể nói với nhau như vậy, nhất là
những người có chức quyền, có
địa vị, đừng ỷ thế cậy
quyền mà “tự làm luật” để
cai trị người khác. Có “quyền”
không phải để “hành” người
khác, mà để phục vụ mới
đúng luật của Thiên Chúa (x. Mt
20:26-28; Mc 10:43-45).
Với
kinh nghiệm và sự chân thành, Thánh
Phaolô bộc bạch thêm: “Khi
nói về chúng tôi, người ta kể
lại chúng tôi đã được
anh em tiếp đón làm sao, và anh em đã
từ bỏ ngẫu tượng mà quay về
với Thiên Chúa thế nào, để
phụng sự Thiên Chúa hằng sống,
Thiên Chúa thật, và chờ đợi
Con của Người từ trời ngự đến,
Người Con mà Thiên Chúa đã
cho trỗi dậy từ cõi chết, là
Đức Giêsu, Đấng cứu chúng ta
thoát cơn thịnh nộ đang đến”
(1 Tx 1:9-10). Vâng, được như vậy
thì chẳng cần nói thêm gì nữa,
như Thánh Phaolô cũng đã xác
nhận trước đó: “Chúng
tôi không cần phải nói gì thêm
nữa”
(1 Tx 1:8).
“Điều
Răn Trọng Nhất” là “Đệ
Nhất Luật”, được đề cập
trong trình thuật Mt 22:34-40 (tương đương
Mc 12:28-34 và Lc 10:25-28) và có liên
quan chữ YÊU. Tin Mừng ngắn gọn nhưng
súc tích, làm nổi bật chữ YÊU
trong Thánh Luật của Thiên Chúa.
Thánh
sử Mátthêu kể: Một hôm, khi nghe
tin Đức Giêsu đã làm cho nhóm
Xa-đốc phải câm miệng, những người
Pharisêu họp nhau lại – nhóm này
“không tin có sự sống lại”
nên chuyên tìm cách “gài bẫy”
Chúa Giêsu nhiều lần mà… “trớt
quớt”, và “bị hố”. Lần
này, một người thông luật trong
nhóm hỏi để thử Đức Giêsu:
“Thưa
Thầy, trong sách Luật Môsê, điều
răn nào là điều răn trọng
nhất?”.
Đức Giêsu thản nhiên đáp:
“Ngươi
phải YÊU MẾN Đức Chúa, Thiên
Chúa của ngươi, hết lòng, hết
linh hồn và hết trí khôn ngươi.
Đó là điều
răn quan trọng nhất
và điều
răn thứ nhất.
Còn điều răn thứ hai, cũng giống
điều răn ấy, là: ngươi phải
YÊU người thân cận như chính
mình. Tất cả Luật Môsê và
các sách ngôn sứ đều tuỳ
thuộc vào hai điều răn ấy”.
Kinh Thánh không cho biết sau đó thế
nào, nhưng chắc chắn là nhóm
Xa-đốc đành cắn răng và ráng
ngậm bồ hòn làm ngọt. Phải thế
thôi!
Nói
trước nói sau, nói đầu nói
cuối, nói dưới nói trên, nói
lên nói xuống, nói ngang nói dọc,
nói đi nói lại, nói tới nói
lui,... nói kiểu nào hoặc theo hướng
nào thì cũng chỉ để “diễn
giải” chữ YÊU mà thôi. Chính
Ngài là tình yêu thì luật của
Ngài phải là Luật Yêu. Chúng
ta chấp nhận theo Đức Kitô thì
phải “giữ trọn vẹn lề luật”
(Gl 5:3). Đó là lẽ tất nhiên,
không yêu không được. Tại
sao? Thánh Gioan cho biết: “Ai
KHÔNG yêu thương thì KHÔNG biết
Thiên Chúa, vì Thiên
Chúa là tình yêu”
(1 Ga 4:8). Tương tự, Thánh Phaolô giải
thích và kết luận: “Đã
yêu thương thì không làm hại
người đồng loại; yêu
thương là chu toàn Lề Luật
vậy”
(Rm 13:10).
Các
thánh cũng nói những gi liên quan Luật
Yêu. Thánh Bênađô lý luận:
“Lý
do yêu mến Thiên Chúa thì nên
vì Thiên Chúa, mà mức độ
yêu mến Thiên Chúa chính là
không có mức độ”.
Mức độ yêu là “yêu vô
hạn” – không tính toán, không
so đo, không phân bì, yêu như
điên. Các thánh đều đã
yêu “tới bến” và hóa điên
rồ vì yêu Đức Kitô, vì các
ngài biết chắc rằng Thiên Chúa
không thể ngừng yêu thương. Muốn
làm thánh, chúng ta cũng phải có
“máu yêu” như vậy. Chỉ có
các Kitô hữu “chính hiệu”
mới có loại máu Y – có lẽ
loại máu này y học không hề
biết và thiếu trình độ để
phát hiện.
Thật
vậy, còn hơn là sự liên tục
của hơi thở giúp bảo vệ sự
sống, Thiên Chúa không thể ngừng
yêu thương. Thánh Tiến sĩ Lm
Tommaso d’Aquino (1225–1274,
Dòng Đa-minh)
minh định: “Thiên
Chúa vẫn yêu thương chúng ta, khi
chúng ta cho là mình cô độc thì
Thiên Chúa vẫn ở bên chúng ta”.
Ước gì mọi người – bất
luận Kitô hữu, không tín ngưỡng
hoặc vô thần – đều có loại
máu Y kỳ diệu.
Lạy
Thánh Phụ toàn năng và toàn
tri, xin khai lòng mở trí để con chân
nhận Ngài là Thiên Chúa duy nhất
từ bi và giàu lòng thương xót,
“xin cho con được trí thông minh
để vâng theo luật Ngài và hết
lòng tuân giữ” (Tv 119:34), “xin đừng
cất khỏi miệng con Lời Chân Lý”
(Tv 119:43), “xin dẫn con đi theo Đường
Chân Lý của Ngài” (Tv 25:5), xin giúp
con khả dĩ nhận biết chính mình
để con yêu mến Ngài hết lòng
và yêu thương tha nhân thật lòng.
Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu
Kitô, Đấng cứu độ nhân loại.
Amen.
TRẦM
THIÊN THU
|