Chung chung, tín hữu chúng ta nghe đến “phán xét” ai cũng sợ, vì thấy mình đã làm nhiều điều sai quấy, phạm nhiều tội lỗi nghịch mắt Thiên Chúa. Với tình trạng như vậy ra trước tòa phán xét thì nguy to, số phận mình rồi sẽ ra sao đây, có được lên Thiên đàng hay phải xuống Hỏa ngục…?

Không tra cứu kỹ nên đâm sợ là phải: cũng chỉ tại người ta dịch sát nghĩa đen chữ “jugement” là “phán xét”, do không tìm được danh từ nào thích hợp và tiện lợi hơn…, nên đành chịu, mà không ngờ chữ ấy còn có nghĩa khác, nghĩa rất tốt đẹp, vốn là một ân huệ và một niềm an ủi Thiên Chúa ban cho nhân loại!

Thật vậy, chữ  “Phán xét” hay “xét xử” công/tội thật ra có nghĩa là lập lại sự công bằng: Một ngày kia, kẻ làm sự ác sẽ bị phạt, chứ không như ở trần gian Thiên Chúa làm thinh có vẻ như nhắm mắt làm ngơ cho chúng làm điều ác vô tội vạ! Ngày ấy, người làm sự lành sẽ được thưởng, chứ không bị lơ bỏ hay bị oan khiên không kêu cứu với ai được, chỉ biết ngửa mặt lên trời mà than: “Ông trời ơi, ông có mắt không?”

Cái “Ngày kia” đó là “đời sau” ở đó sẽ có thưởng công, phạt tội công minh và bất khả vãn hồi: Thưởng Thiên đàng cho kẻ làm lành, phạt Hỏa ngục cho kẻ làm ác.

“Đời sau” là một chân lý chỉ được mặc khải khá muộn trong lịch sử dân Israen, còn thời gian trước đó người ta nghĩ rằng tất cả mọi người dù lành hay dữ chết rồi đều xuống Âm Phủ (tiếng Do Thái: Sheol) nơi tăm tối, sống vật vờ, bị Thiên Chúa quên bỏ…(x. St 37.35; Tv 6.6…), công hay tội đều không được đếm kể, như vậy là không công bằng.

Vậy thì suốt thời kỳ chưa mặc khải chân lý ấy không có sự thưởng phạt hay sao?

Có chứ, suốt thời kỳ ấy, chung chung người ta tin có thưởng phạt, nhưng thưởng hay phạt là ngay ở đời này và thường chỉ là bằng vật chất: sống tốt, thì được trường thọ, được giàu có, con cháu đầy đàn v.v…  Sống ác đức, thì bệnh tật, nghèo đói, chết yểu v.v…:

-“CHÚA xử tốt với tôi, bởi tôi sống ngay lành.
Người ban thưởng cho tôi, vì tay tôi trong sạch.” (Tv 18.21)

- Ông Đanien thờ phượng Thiên Chúa, nên được Thiên Chúa cứu, bị quăng vào hầm sư tử mà không bị chúng xé xác (Đn 6.17-25).

- Cũng có ba anh em người Do Thái khác vì giữ lòng trung tín không chịu thờ tượng thần ngoại giáo, nên bị ném vào lò lửa (Đn 3.14-23) nhưng Thiên Chúa sai Thần sứ cứu họ khỏi chết cháy.

Đọc xong mấy tích ấy, chúng ta đâm ra so bì: Sao thời nay Thiên Chúa không cứu những kẻ tin Chúa bị vu vạ cáo gian, bị bách hại, bị tra tấn, bị giết cách bất công…?

Xin trả lời: Ta quên rồi sao, trên đây ta vừa xem, thời xưa Thiên Chúa thưởng phạt ngay ở đời này, còn từ khi Thiên Chúa mặc khải có đời sau, Thiên Chúa dành thưởng phạt lại ở đời sau, không mấy khi thưởng phạt nhãn tiền ngay tại đời này, trừ vài trường hợp đặc biệt…

Lý do nào khiến Thiên Chúa để dành đến đời sau mới thưởng công phạt tội?

Thưởng phạt ngay tại đời này, nhiều khi không chính xác, vì loài người có thể thay đổi. Nay sống công chính, mai có thể trở thành bất chính, nay làm lành, mai có thể làm sự dữ:

^{26 “}Khi người công chính từ bỏ lẽ công chính của mình và làm điều bất chính mà chết, thì chính vì điều bất chính nó đã làm mà nó phải chết. ²⁷ Còn nếu kẻ gian ác từ bỏ điều dữ nó đã làm, mà thi hành điều chính trực công minh, thì nó sẽ cứu được mạng sống mình. ²⁸ Nó đã thấy và từ bỏ mọi tội phản nghịch nó phạm, thì chắc chắn nó sẽ sống, nó không phải chết.” (Ed 18.26-28)

 Kinh Thánh còn cho biết một khía cạnh khác: những đau khổ, những oan khiên bất công, bách hại Thiên Chúa để xảy ra, hay cho phép kẻ xấu gây ra ở đời này là để người ta có dịp lập công, tiến đức:

“…Anh em ⁵ là những người, nhờ lòng tin, được …hưởng ơn cứu độ đã sẵn sàng được mặc khải trong thời sau hết. ⁶ Khi ấy, anh em sẽ được hân hoan vui mừng, mặc dầu (hiện nay) còn phải ưu phiền ít lâu giữa trăm chiều thử thách, ⁷ nhằm tinh luyện đức tin của anh em là thứ quý hơn vàng gấp bội, - vàng là của phù vân, mà còn phải chịu luyện trong lửa. …” (1 Pr 1.4-7).

Đó là Thiên Chúa tôn trọng ta đấy mà ta đâu có biết? Người muốn chúng ta được tự hào rằng phần thưởng Thiên đàng là một phần do công của chúng ta lập được, chứ không phải là một của bố thí Người phát cho.

Nhất là Người muốn Vương quốc trên trời của Người không chỉ có những ông thánh bà thánh bình thường, nhưng phải có những bậc anh hùng, những vị đại thánh! Người đời thường nói : “Thời thế tạo anh hùng”, nếu đời sống cứ êm đềm trôi bình lặng, ai cũng an phận, thì đâu có cơ hội để những bậc anh hùng, những vị đại thánh tỏ mặt ra…?

Có một đoạn Kinh Thánh trưng ra một cách xử sự xem ra hơi kỳ lạ hay ngược đời của Thiên Chúa, vậy mà Thiên Chúa đã làm để làm nổi bật cái ý kiến vừa nêu trên đây:

Satan tên cám dỗ, hoành hành tác quái gây khốn khổ cho loài người và đã thành công đưa biết bao người xuống hỏa ngục, thế mà sau khi bị bắt và giam trong ngục ít lâu lại được thả ra:

“Bấy giờ tôi thấy một Thiên thần từ trời xuống, tay cầm chìa khoá vực thẳm và một dây xích lớn. ² Người bắt lấy Con Mãng Xà, tức là Con Rắn xưa, cũng là ma quỷ hay Sa-tan, và xích nó lại một ngàn năm. ³ Người quăng nó vào vực thẳm, rồi đóng cửa và niêm phong lại, để nó không còn mê hoặc các nước, cho đến khi hết một ngàn năm.

[…] ^{7 “}Hết một ngàn năm ấy, Sa-tan sẽ được thả ra khỏi ngục. ⁸ Nó sẽ ra đi mê hoặc các nước ở khắp bốn phương thiên hạ…, và tập hợp chúng lại để giao chiến ; số chúng nhiều như cát biển. ⁹ Chúng tiến lên lan tràn khắp mặt đất, bao vây doanh trại dân thánh và Thành Đô được Thiên Chúa yêu chuộng.” (Kh 20. 1-3, 7-9)

Rõ ràng Thiên Chúa cho xảy ra cái việc tréo ngoe, kỳ cục như vậy để làm thời gian thử thách lòng kiên nhẫn và đức tin của dân Chúa…(x. Kh 13.10). Đồng thời làm thời cơ để Thiên Chúa tạo nên những bậc anh hùng và đại thánh cho Nước Trời…

***

Loài người chúng ta thì thường hay sốt ruột, cứ muốn Thiên Chúa thưởng phạt ngay nhãn tiền ở đời này, nếu không thì luôn miệng lẩm bẩm kêu trách: “Có Thiên Chúa không? Thiên Chúa có mắt không?”

Ngược lại, khi Thiên Chúa xét xử thưởng phạt ngay tại đời này như đã nói, cũng như khi Thiên Chúa bênh vực người lành, trừng phạt kẻ ác nhãn tiền, thì người ta lại cho là Thiên Chúa báo thù.

Đằng nào Thiên Chúa cũng bị hàm oan!

Đoạn ngôn sứ Giêrêmya 11.18-23 là một ví dụ :

Ngôn sứ Giêrêmya vì hô hào việc cải cách tôn giáo để lấy lại sự tinh tuyền cho Đạo Chúa, vốn đã bị Dân Chúa và các vua chúa tồi tệ của Dân ISRAEN làm cho sai lạc: họ dung túng việc thờ ngẫu tượng, tà thần, tranh đua sống xa hoa, xấu xa, trụy lạc, tội lỗi v.v… Việc cải cách của ngôn sứ đã gây ra việc phá bỏ các đền thờ địa phương (như Đnl 12.5; 2 V 23 đã thuật lại một số trường hợp). Dân chúng tức giận, cách riêng dân chúng ở Anatot, đồng hương với ông, và họ âm mưu giết ông:

“Thiên Chúa cho tôi thấy âm mưu của chúng. ¹⁹ Phần con, con khác nào con chiên hiền lành bị đem đi làm thịt, con đâu biết chúng đang mưu tính hại con. Chúng bảo nhau : “Cây đương sức, nào ta chặt nó đi, loại nó ra khỏi đất dành cho kẻ sống, để không còn ai nhớ đến tên tuổi nó nữa !”

Và ông quay sang cầu cứu Thiên Chúa:

“²⁰ Nhưng, lạy ĐỨC CHÚA các đạo binh,
Ngài xét xử công minh,

Ngài thấu suốt tâm can từng gang tấc:
con sẽ thấy Ngài phục thù trên chúng,
vì con đã giãi bày cơ sự của con cùng Ngài.”

Thiên Chúa đáp lại bằng lời hứa:    

“²² Này Ta sẽ trừng phạt chúng, thanh niên sẽ chết vì gươm, con trai con gái chúng sẽ chết vì đói. ²³ Và chúng sẽ không còn sót lại một mạng nào…”

Qua những câu Chúa phán đó, ai cũng nghĩ là Chúa báo thù cho ngôn sứ.

Đọc Cựu Ước, gặp hoài hoài những câu “báo oán”, “phục thù” đại loại như thế …, chúng gây nơi người ta ấn tượng một Thiên Chúa ưa báo thù.

Ngay cả trong Tân Ước vẫn còn dư âm:

- ¹⁹ “Anh em thân mến, đừng tự mình báo oán, nhưng hãy để cho cơn thịnh nộ của Thiên Chúa làm việc đó, vì có lời chép: Đức Chúa phán : Chính Ta sẽ báo oán, chính Ta sẽ đáp trả.”(Rm 12.19)

- ³⁰ “Vì chúng ta biết Đấng đã nói : Chính Ta sẽ báo oán, chính Ta sẽ đáp trả.”(Dt 10.30)*

Những câu Kinh Thánh như thế dễ làm cho người ta ác cảm với Thiên Chúa, nhất là trong thời đại buông tuồng, vô tín ngưỡng, báng bổ thần thánh này … Đâu rồi ông Thiên Chúa vẫn được tuyên xưng là từ bi, hay thương xót và tha thứ?...

Nhưng có đúng Thiên Chúa là Đấng ưa báo thù, báo oán như thế không?

Để giải oan cho Thiên Chúa, chúng ta phải nhìn vào lịch sử, vào phong tục Dân Do Thái, nơi sách Kinh Thánh được viết ra:

Trong Cựu Ước, dân Do Thái hay dùng chữ báo thù, báo oán mà gán cho Thiên Chúa là do hoàn cảnh, thời thế của đất nước họ. Khi đó, họ là những bộ tộc vừa được giải thoát khỏi làm nô lệ Ai Cập, tiến lên chia nhau ra chiếm đất Hứa, nhưng ở đó lại là nơi vốn có những dân ngoại sinh sống từ trước, chúng mạnh thế hơn, có tổ chức, có khí giới v.v…, thế là họ phải sống giữa những kẻ thù luôn luôn hãm hại, buộc họ phải chiến tranh, chiến đấu để tồn tại… Là một dân tộc nhỏ bé, bị khốn đốn, không biết cầu cứu nơi đâu, nên phải cầu xin Thiên Chúa là Thần của họ bênh vực, giải cứu mà họ nói là Ngài “phục thù” cho họ. Thậm chí họ còn cường điệu đến mức nghĩ rằng Thiên Chúa tập trận cho họ đánh nhau…, Người rèn gươm giáo cho họ giết kẻ thù:

-“Lạy CHÚA, kẻ đánh con, xin Ngài đánh nó.
² Cầm mộc khiên, xin đứng dậy phù trì,
³ vung gươm giáo chống lại những người bắt bớ con,

Xin nói với con rằng : “Ta là Đấng cứu độ ngươi.” (Tv 35.1-3)

- ³³ “Chính Thiên Chúa đã làm cho tôi nên hùng dũng,
³⁵ Người luyện tay tôi chiến đấu,

Và cánh tay tôi trương bắn nỏ đồng” (Tv 18.33-35)

Nay chúng ta đã có phương tiện hiểu rõ thì không phải Thiên Chúa là Đấng ưa báo thù, song đó là việc Thiên Chúa cứu giúp dân, và được dân chúng cường điệu, phóng đại lên.

Chuyện gì không biết, chứ về chuyện cường điệu, phóng đại thì dân Israen là vô địch;

Trước oai nghi cao cả của Thiên Chúa, họ reo lên:

¹⁷ “Nước đã thấy Ngài, lạy Thiên Chúa,
thấy Ngài, nước rùng mình khiếp sợ,
cả vực sâu cũng run rẩy kinh hoàng…” (Tv 77.17)

⁵ “Khi diện kiến Thánh Nhan vị Chúa Tể hoàn cầu,
núi tan chảy như sáp.” (Tv. 97.5)

- “Thuở Ít-ra-en ra khỏi Ai-cập,…
² thì Giu-đa trở thành nơi Chúa ngự,…
³ Vừa thấy thế, biển liền trốn chạy,
sông Gio-đan cũng chảy ngược dòng.
⁴ Như bầy chiên, núi đồi nhảy nhót,
như thể đàn cừu, gò nỗng tung tăng.
⁷ Trước thánh nhan Chúa, địa cầu rung chuyển…”

(Tv 114.1- 4,7)

Sự kiện vĩ đại nổi bật nhất là việc Thiên Chúa rẽ nước biển dựng đứng như hai bức tường cho dân Chúa đi qua ráo chân, còn binh mã của Ai Cập đuổi theo đi vào lòng biển thì Chúa cho nước ập lại chôn sống chúng mà cứu dân của Chúa. Người không rõ chuyện thì cho là Chúa ác! Chúa báo thù! Sao không nghĩ Chúa bảo vệ dân khỏi kẻ thù đang muốn tiêu diệt họ? Một ông bố, khi gặp tên côn đồ đến hành hung con nhỏ của mình, ông bênh vực con ông mạnh tay đánh tên côn đồ, sao có thể đổ tội cho ông là người hung ác? Thiên Chúa cũng thế. 

Lm. Phêrô Hoàng Minh Tuấn, CSsR

ee­ff