Thánh Phaolô đã thú nhận: “Tôi ăn ở như một người ngu, còn sự lầm lạc của tôi thì vô kể” (Ep 4,11). Đúng như người ta thường nói: “nhân vô thập toàn”. Thực tế là như vậy, nhưng để nhận ra sự bất toàn của mình, chấp nhận mình có tội không phải là chuyện dễ dàng. Câu chuyện Vua Đa-vít là một ví dụ. Ông đã phạm tội ngoại tình, gian dối, giết người. Vậy mà ông vẫn che dấu và không nhận ra tội lỗi của mình. Bằng chứng là sau khi nghe tiên tri Na-than kể câu chuyện “người giàu cướp chiên của người nghèo” (x. 2Sm 12,1-4), ông còn “bừng bừng nổi giận với người ấy và nói với ông Na-than: Có ĐỨC CHÚA hằng sống! Kẻ nào làm điều ấy, thật đáng chết! Nó phải đền gấp bốn con chiên cái, bởi vì nó đã làm chuyện ấy và đã không có lòng thương xót”(x. 2 Sm 12, 5-6). Cho đến khi Na-than nói thẳng: “kẻ đó chính là Ngài…”(x. 2 Sm 12, 7). Bấy giờ vua Đa-vít mới chấp nhận tội lỗi của mình và ăn năn thống hối.

Qua câu chuyện trên cho chúng ta thấy, vai trò của tiên tri Na-than hết sức quan trọng, đã giúp Đa-vít nhận ra tội lỗi của ông. Vì thế, trong cuộc sống chung, sửa lỗi cho nhau là một điều cần thiết và cũng là một trách nhiệm: Trách nhiệm của Cha mẹ đối với con cái; trách nhiệm của cha xứ đối với con chiên; trách nhiệm bề trên đối với bề dưới; trách nhiệm của thầy cô đối với học trò; trách nhiệm của mỗi người khi sống chung với nhau. Hơn nữa, là người kitô hữu, khi lãnh nhận bí tích Rửa tội, chúng ta lãnh nhận sứ mạng tiên tri. Vai trò của tiên tri là phải rao giảng Lời Chúa, phải lên tiếng để kẻ tội lỗi thay đổi đời sống của họ. Nếu tiên tri mà không lên tiếng để cho kẻ tội lỗi phải chết thì tiên tri phải chịu trách nhiệm về cái chết đó. Bài đọc I, tiên tri Ezêkiel đã nói rất rõ ràng rằng: “Nếu ngươi không chịu nói để kẻ gian ác bỏ đường lối mình, thì chính kẻ gian ác sẽ chết trong sự gian ác của nó, nhưng Ta đòi máu nó bởi tay ngươi. Còn khi ngươi loan báo cho kẻ gian ác bỏ đường lối nó, nếu nó không chịu bỏ đường lối nó, thì nó sẽ chết trong sự gian ác của nó, nhưng ngươi cứu được mạng sống ngươi” (Ed 33,8-9). Qua bài Tin mừng hôm nay, Đức Giêsu cũng mời gọi chúng ta: “khi thấy anh em lỗi phạm thì hãy đi sửa dạy nó…” (x. Mt 18,15).

Nhưng phải sửa dạy như thế nào? Nhìn vào cuộc sống, người ta thường dùng nhiều phương cách khác nhau để sửa lỗi kẻ khác. Những nhà cầm quyền thường sửa lỗi kẻ khác theo khung hình phạt qua một tòa án: án treo, tù có thời hạn, tù chung thân, tử hình. Họ cũng có thể sử dụng hình phạt như tra tấn, phạt kinh tế hay tịch thu tài sản.

Còn trong sinh hoạt đời thường của các gia đình hay cộng đoàn, tùy vào hoàn cảnh và phong tục người ta có thể dùng những hình thức khác nhau để sửa lỗi: Chẳng hạn, cha mẹ có thể dùng lời nói để dạy con cái, nhưng cũng có khi phải dùng roi để dạy con cái với châm ngôn “yêu con cho roi cho vọt”. Cũng vậy, bề trên có thể sửa dạy bề dưới một cách âm thầm hay công khai tùy vào sự khôn ngoan và tùy vào từng trường hợp cụ thể. Nhưng không phải người nào cũng biết sửa dạy kẻ khác một cách khôn khéo. Với danh nghĩa sửa dạy, người ta có thể tố cáo nhau, phơi bày tội lỗi của nhau nhằm mục đích bêu xấu, trù dập, hạ uy tín…

Đối với chúng ta là những người kitô hữu, là môn đệ của Đức Giêsu thì sao? Chúng ta phải sửa dạy nhau theo phương cách mà Đức Giêsu đưa ra qua bài Tin mừng hôm nay. Phương cách đó mang tính tiệm tiến, đi từ kín đáo đến công khai. Cụ thể có ba bước sau: Bước thứ nhất, giữa ta với người sai lỗi (x. Mt 18,15). Bước này phải hết sức kín đáo và tế nhị. Phải lựa lời mà nói: “lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.” Phải khôn khéo giúp người anh em nhận ra sai lỗi của mình. Bước thứ nhất này hết sức quan trọng, nếu thành công thì quá tốt, ta được lợi người anh em. Nếu người anh em không nghe, lúc đó chúng ta mới dùng bước thứ hai: “Đem theo một hoặc hai người nữa, để mọi việc được giải quyết nhờ lời hai hoặc ba nhân chứng” (x. Mt 18,16). Thông thường để dễ thuyết phục, một hoặc hai nhân chứng này cần phải là người có uy tín trong cộng đoàn. Bởi vì, khi họ có uy tín thì tiếng nói, lời khuyên của họ mới dễ thuyết phục. Hy vọng bước thứ hai này, người sai lỗi sẽ chấp nhận sửa sai. Nhưng nếu người anh em không nghe thì chúng ta dùng bước thứ ba, tức là đưa ra cộng đoàn, nhằm mục đích gây áp lực cho người sai lỗi, để mong muốn người anh em chấp nhận sửa lỗi. Cuối cùng, nếu người anh em vẫn ngoan cố không chịu nghe thì hãy “kể nó như người ngoại giáo và như người thu thuế” (x. Mt 18, 17). Khi kể nó như người ngoại giáo hay như người thu thuế không có nghĩa là cắt đứt hay loại trừ nó một cách hoàn toàn. Nhưng còn một cách thế khác để chúng ta liên hệ và hy vọng nó sẽ thay đổi, đó chính là cầu nguyện. Chúng ta tiếp tục cầu nguyện cho người anh em đó, nhất là cầu nguyện chung trong cộng đoàn. Bởi vì, lời cầu nguyện chung của cộng đoàn dễ dàng được Chúa chấp nhận. Chính Đức Giêsu đã khẳng định: “Thầy lại bảo các con, nếu hai người trong các con, ở dưới đất, mà hiệp lời cầu xin bất cứ điều gì, thì Cha Thầy, Ðấng ngự trên trời, sẽ ban cho họ điều đó. Vì ở đâu có hai hoặc ba người tụ họp nhân danh Thầy, thì Thầy ở giữa những người ấy” (Mt 18, 19-20).

Trong thực tế chúng ta thường mắc phải hai sai lầm này: Sai lầm thứ nhất, chúng ta “công khai hóa” lỗi lầm của anh em với cộng đoàn, bỏ qua bước thứ nhất và bước thứ hai. Vì thế, người sai lỗi cảm thấy bẽ mặt, hậu quả là có nhiều người con phải bỏ nhà ra đi, nhiều thành viên phải bỏ cộng đoàn, nhiều giáo dân không dám đến nhà thờ nữa. Sai lầm thứ hai, sau khi xong bước thứ ba, chúng ta thường không còn quan tâm gì đến người sai lỗi nữa: Có những bậc cha mẹ loại trừ con cái một cách dứt điểm; Có nhiều bề trên không còn liên lạc gì với người bề dưới. Vì thế, người sai lỗi không còn có cơ hội để làm lại cuộc đời.

Tóm lại, sửa lỗi cho nhau đó là bổn phận của mỗi người chúng ta, và khi sửa lỗi cần theo sự chỉ dẫn của Đức Giêsu. Mặt khác, trong tất cả những bước sửa lỗi trên đây phải thực hiện trong tinh thần yêu thương và kính trọng. Nghĩa là mong muốn cho người có lỗi sửa sai, thay đổi đời sống để trở thành con người tốt hơn. Người sửa lỗi không bao giờ được phép có những hình thức nào đó mang tính trù dập hay loại trừ người anh em sai lỗi.

Lạy Chúa Giêsu, xin cho mỗi người chúng con luôn có trách nhiệm sửa lỗi cho anh em theo phương cách của Chúa chỉ dạy. Đồng thời, xin cho chúng con luôn biết nhận ra sự sai lỗi của mình, nhờ đó mỗi người chúng con ngày càng trở nên tốt hơn. Amen.