♦ ♦ ♦

 Tu thân

Theo nghĩa rộng, tu là sửa lại cho hoàn thiện, bằng cách uốn nắn những sai lỗi và sửa đổi khuyết điểm, để trở thành một con người tốt lành hơn. Hiểu như vậy, thì tu phải là bổn phận đầu tiên của mọi người, ở mọi nơi và trong mọi lúc.

Thực vậy, nhân vô thập toàn. Đã là người, thì ai cũng có những sai lỗi và khuyết điểm, chẳng ai là người hoàn thiện. Vì thế, việc tu thân, hay nói cách khác, việc sửa mình phải được coi như là điểm khởi đầu cho trật tự xã hội. Sách Đại Học có viết: “Từ vua cho đến dân, nhất thiết phải lấy việc tu thân làm gốc”. Hay như người xưa cũng đã bảo: “Phải tu thân trước đã, rồi sau đó mới tề gia, trị quốc và bình thiên hạ”.

Việc tu thân hay sửa mình đòi hỏi chúng ta cần phải kiên nhẫn và nỗ lực không ngừng.

Người ta kể lại rằng: Tamerlan là một vị tướng đánh đâu thua đấy. Đánh lớn thua lớn, đánh nhỏ thua nhỏ và càng đánh thì lại càng thua. Trong một cuộc bàn luận trao đổi với bộ sậu của mình, để rút ưu khuyết điểm, ông bỗng nhìn thấy một con kiến đang bò lên đỉnh lều. Lên gần tới đỉnh thì lại bị tụt xuống. Cứ thế, cứ thế đến ba bốn lần con kiến mới bò lên tới đỉnh lều. Trước hình ảnh con kiến ấy, ông đã quyết định và truyền cho các binh lính:

- Chiến đấu, chiến đấu mãi, chiến đấu không ngừng, cho đến khi nào chiến thắng mới thôi.

Và cuối cùng, ông đã chiến thắng.

Chúng ta cũng vậy, trong cuộc chiến chống lại những thói hư tật xấu, chúng ta giống như người bơi ngược giòng nước, nếu không cố gắng bơi, thì sẽ bị giòng nước, là những đam mê sai trái, cuốn trôi.

Một người nghiện rượu đã chừa bỏ tật xấu này bằng cách trước khi ngồi vào bàn nhậu với các “chiến hữu”, ông bèn nhỏ một giọt nến vào chiếc ly uống rượu. Ngày qua ngày, tháng qua tháng, cuối cùng chiếc ly đầy nến và ông không còn nghiện rượu nữa.

Tuy nhiên, trong thực tế chúng ta thường có hai thái độ. Thái độ thứ nhất, đó là thiếu kiên nhẫn.

Thực vậy, trong những giây phút sốt sắng, chúng ta cảm thấy mình tội lỗi, nên đã dốc quyết uốn nắn lại khuyết điểm này, sửa đổi lại tật xấu kia.

Những ngày đầu, chúng ta hăng hái bắt tay vào công việc đổi mới này, thế nhưng cái quyết tâm của chúng ta chẳng kéo dài được lâu, có khi chưa đủ ba bảy hai mươi mốt ngày, thì đã tàn lụi như một ngọn lửa rơm, để rồi cuối cùng mèo vẫn hoàn mèo và chó đen vẫn giữ mực.

Chúng ta vẫn dậm chân tại chỗ và chỉ là một kẻ tầm thường, xoàng xĩnh mà thôi.

Thái độ thứ hai, đó là ngại cố gắng, nên cứ mãi sa lầy trong đám bùn nhơ, không ngoi lên được.

Chúng ta giống như chú vịt trời theo đàn bay về phương bắc.

Vào một buổi chiều, khi đáp xuống nông trại, chú thấy bầy vịt nhà đang được ăn bắp và thế là chú bèn nhập bầy để được ăn no.

Bữa ăn quá ngon khiến chú không còn muốn bay theo đàn nữa. Chú tự nhủ:

- Để mai mốt mình sẽ bay theo cũng chưa muộn.

Nhưng rồi ngày này qua ngày khác, chú vẫn cứ ở lỳ với bầy vịt nhà để được muôi ăn. Mùa thu đến, đàn vịt trời từ phương bắc bay xuống phương nam, các bạn cũ kêu chú trở về khi bay qua nông trại.

Chú vịt trời cố gắng đập cánh bay lên, nhưng đôi cánh bây giờ quá yếu, chú chỉ bay được lên nóc nhà, rồi lại rơi xuống đất.

Đời sống dễ dãi và hưởng thụ ở nông trại đã làm cho chú không còn bay được như xưa nữa. Chú đành phải đứng nhìn đàn vịt trời bay xa dần.

Từ đó, mỗi mùa xuân và mỗi mùa thu, chú vịt trời đều thấy các bạn cũ bay lên phương bắc, rồi lại bay trở xuống phương nam.

Mới đầu chú còn thèm thuồng số phận đó, nhưng dần dần ước vọng ấy bị mờ phai và chú bằng lòng sống dưới đất với bầy vịt nhà trong nông trại.