3 - Vai trò nhân vật chính của người tín hữu giáo dân trong đời sống Giáo Hội.

Như những gì chúng ta vừa đề cập đến, người tin hữu giáo dân chỉ có vai trò trong sứ mạng của Giáo Hội giữa trần thế ( ad extra)  thôi sao?

Câu hỏi, ai trong chúng ta cũng tự nhiên cảm thấy phải đặt lên, sau những gì đã được đề cập ở phần trước.

Trở lại quan niệm thời tiền Công Đông Vatican II, theo đó thì hàng giáo phẩm và tu sĩ " có nhiệm vụ đối với những gì liên quan đến Giáo Hội ", trong khi đó, lãnh vực của người tín hữu giáo dân là " những gì thuộc về thế tục ". 

   a ) Theo quan niệm của Công Đồng Vatican II, tư tưởng tách biệt lãnh vực và chủ thể như vừa kể là tư tưởng cần phải được loại bỏ.

Cần mạnh dạn xác định rằng, trong cộng đồng Giáo Hội, tất cả không trừ ai, đều có liên hệ đến cả hai lãnh vực. Nhưng là liên hệ theo phương thức khác nhau, tùy theo ơn gọi của mỗi người, của mỗi hạng người.

Tuy nhiên, nếu cách sống của người tín hữu giáo dân được đặt trọng tâm trên các lãnh vực trần thế, điều đó không có nghĩa là họ không có phận vụ vai chính cả trong các lãnh vực đời sống nội tại ( ad intra ) của Giáo Hội.

Trước tiên, cần phải nói cách khác đối với những gì một đôi khi được nghĩ đến và nói lên, đó là Giáo Hội không phải được phân chia thành hai thành phần, một " Giáo Hội huấn dạy và một Giáo Hội học hỏi, lắng nghe ", phần " Giáo Hội huấn dạy " gồm hàng giáo phẩm với quyền huấn dạy và cai quản, còn phần thứ hai gồm có các tín hữu giáo dân phải biết lắng nghe, học hỏi và được hướng dẫn.

Trái lại, tất cả Giáo Hội đều gồm cả hai phần, phần nầy lẫn phần kia, tuy tùy theo phương thức và độ lượng khác nhau.

Lý do cuối cùng của những gì vừa kể là Lời Chúa được Chúa giao cho cả cộng đồng Giáo Hội ( Dei Verbum, 10a), chớ không phải đặc quyền đặc nhiệm cho một vài người.

Từ đó đưa đến điều cần thiết là cả cộng đồng Giáo Hội đều phải học hỏi, hiểu biết sâu đậm và loan báo cho thế gian, mặc dầu dĩ nhiên trong đó một vài người được kêu gọi trở thành lãnh đạo, hướng dẫn, và những người khác được mời gọi hãy cộng tác một cách có trách nhiệm, mặc dầu không ở vị trí lãnh đạo. 

Và bởi vì Lời Chúa được thể hiện sống động trong lịch sử, trong các biến cố và trong các hoàn cảnh sống của con người ( Dei Verbum 2; Gaudium et spes 11a), chúng ta hiểu được tầm quan trọng không thể thay thế và cá biệt sự góp phần cộng tác của các tín hữu giáo dân, nam cũng như nữ, trong việc chuẩn định, bởi lý do chính vì họ là những người sống sát gần với các thực tại trần thế, họ có thể thu nhận dễ dàng hơn và sát với thực tế hơn.

Trong nhãn quang đó, Hiến Chế Lumen gentium xác nhận rằng các vị chủ chăn

   - " được trợ lực bằng kinh nghiệm của các tín hữu giáo dân, có thể hướng dẫn một cách trong sáng rõ ràng hơn và thích hợp hơn trong các vấn đề thiêng liêng cũng như những vấn đề trần thế, và như vậy cả Giáo Hội, được nâng đỡ bởi mọi thành phần của mình, có khả năng thể hiện hữu hiệu hơn sứ mạng của mình cho cuộc sống thế giới " ( LG, n. 37d).    

Đàng khác, từ động tác ngôn sứ được thực hiện trong lòng cộng đồng Giáo Hội, các tín hữu giáo dân có thể rút ra được lợi ích cho cuộc sống và động tác của mình giữa trần thế.

Người tín hữu giáo dân có thể khám phá ra, cùng với anh chị em khác trong đức tin, ý nghĩa cuối cùng của các thực tại mà giữa đó họ đang sống, và từ đó cũng có thể thấy được đâu là phương thức thực tại hơn để loan báo Phúc Âm cho những người cùng chung sống với họ trên thế giới. 

   b) Kế đến, như chúng ta đã có dịp đề cập trong bài viết trước, Hiến Chế Lumen Gentium trong khi để cập đến đề tài phưọng tự, đã xác nhận rằng tất cả những gì người tín hữu giáo dân tác động trong Chúa Thánh Thần, đều trở nên của lễ hiến tế thiêng liêng, mà trong lúc cử hành Thánh Thể, cùng với động tác dâng Mình Chúa Ki Tô, họ cũng dâng những của lể đó lên Chúa Cha ( LG, n. 34b).

Điều gì họ đang sống trong cuộc sống thông thường và thường nhật của mình, chính những điều đó tự chúng  đã là " động tác phụng tự thiêng liêng ",  người tín hữu giáo dân cử hành trong cộng đồng Giáo Hội dâng lên Chúa trong những giây phút phụng tự.

Đây là những lúc đặc thù người tín hữu giáo dân hành xử phận vụ tư tế của mình. Đây thật là một động tác đồng tế đích thực, trong đó mọi thành phần của cộng đồng Giáo Hội đều tích cực tham dự, và cũng trong đó cho thấy nhiều phương diện phục vụ khác nhau trong Giáo Hội.

Trên nền tảng đó, Hiến Chế Công Đồng Sacrosanctum Concilium đã nhấn mạnh đến sự tham dự tích cực của mọi tín hữu vào các buổi cử hành phụng vụ, phụng vụ không bao giờ là những buổi cử hành riêng tư, mà luân luôn là cử hành với danh nghĩa công đồng ( n. 26a).

Các vị thừa tác viên, dưới quyền năng của Phép Truyền Chức, được mời gọi chủ toạ trong các buổi cử hành phụng vụ, nhưng không vì đó mà những tham dự viên khác chỉ được coi là những người được hưởng đơn thuần và thụ động, những gì mà các vị thừa tác viên thực hiện cho.

Trái lại, mọi người đều được mời gọi cảm nhận mình - vì thực ra chính họ là như vậy - đồng trách nhiệm trong việc cử hành phụng vụ, và cũng vì lý do đó mà phải cảm thấy mình có trách nhiệm cộng tác với tất cả khả năng của mình để thực hiện tốt đẹp đầy đủ ý nghĩa buổi cử hành phụng vụ dâng lên Chúa. 

Tưởng cần nhắc lại một lần nữa tầm quan trọng sự cộng tác của các tín hữu giáo dân nam nữ vào phụng vụ. Nếu sứ mạng của Giáo Hội là nhằm để phục vụ trần thế, phụng vụ của Giáo Hội cần phải được thấm  nhuần bởi những đòi hỏi mà đức tin chuyển đến, về những gì đã và đang xảy ra trong môi trường trần thế.

Nếu không, phụng vụ của Giáo Hội chỉ là phụng vụ rỗng không, không có ý nghĩa gì dâng thế giới lên cho Chúa.

Trong tư tưởng đó, chúng ta có thể tiên đoán được đâu là phần cộng tác cá biệt và quan trọng mà các tín hữu giáo dân nam nữ có thể góp phần vào phụng vụ, vì họ là những chủ thể hằng ngày sống mặt giáp mặt, vai kề vai với  thế giới,  với những hoàn cảnh " vui mừng và hy vọng, đau khổ và lo âu " của họ và của thế giới, mà họ có thể đem đến để hiến dâng lên Chúa và nói với Chúa. 

   c) Sau cùng, mỗi tín hữu nam nữ giáo dân đều được gọi là " ông " hay là " người đầy tớ " theo tinh thần Phúc Âm, trong lòng Giáo Hội ( GS, 32 ).

Ngoài những buổi cử hành phụng vụ, cuộc sống cộng đồng Giáo Hội cũng cần có những việc phục vụ xác định: tổ chức, lãnh đạo, giảng dạy, cứu trợ...

Đời sống trong cộng đồng càng được tổ chức liên đới huynh đệ bao nhiêu, cần phải có lòng sẵn sàng cộng tác trợ giúp của các thành viên mình bấy nhiêu. Điều đó không có gì lạ, chúng ta đã có được nhiều chứng cứ trong các công đồng Ki tô hữu đầu tiên trong Tân Ước, nhứt là trong sách Tông Đồ Công Vụ. 

Trong bối cảnh đó, chúng ta nên nhắc lại những gì Công Đồng Vatican II nói về mối tương quan giữa các tín hữu giáo dân và mục tử.

Một tiêu chuẩn định hướng, chúng ta được Công Đồng cung cấp cho trong chính chương dành riêng đề cập đến các tín hữu giáo dân của Hiến Chế Lumen Gentium:

   - " Như vậy, trong Giáo Hội, không phải tất cả đều cùng đi trên một con đường, nhưng tất cả đều được mời gọi tiến đến sự thánh thiện và tất cả đều đã có, tùy theo phần của mình, cùng một đức tin do quyền năng đức công chính của Chúa. Một vài người do ý muốn của Chúa là những  vị tiến sĩ và những vị phân phát các mầu nhiệm, các vị chủ chăn cho những người khác, nhưng giữa tất cả đều hiện hữu hiệu lực một quyền bình đẳng đích thực về địa vị " ( LG 32b). 

Như vậy Công Đồng nhấn mạnh đến một một phương điện rất quan trọng về đời sống và tổ chức Giáo Hội: trong Giáo Hội không hề có bậc thang về phẩm trật địa vị, bởi vì tất cả các thành phần của Giáo Hội đều ngang nhau về phưong diện đó, và không ai là người trổi thượng hơn người khác.

Sau khi tuyên bố nguyên tắc nền tảng vừa kể, bản văn vừa được trích dẫn tiếp tục:

   - " như vậy, người tín hữu giáo dân, theo đồ án của Thiên Chúa, có Chúa Ki Tô là người anh mình ( ...) như vậy, họ cũng có những người anh em là những người đưọc đặt để vào các chức vụ thiên thánh, để bằng cách giảng dạy, thánh hoá và chăn dắt nhân danh Chúa Ki Tô, các anh em đó chăn dắt gia đình Chúa Ki Tô, để cho mỗi người thực hiện hoàn hảo giới răn mới về bác ái " ( LG, n. 32d).    

Mối tương quan thứ nhứt và nền tảng, đó là mối tương quan bình đẳng huynh đệ. Nhưng mối tương quan đó  không loại bỏ đi mối tương quan thứ hai phụ túc nầy: đó là sự khác biệt nhau trong trách nhiệm, nhưng là sự khác biệt luôn luôn phải được chính tình huynh đệ thấm nhuần.

Trong lý chứng đó, Hiến Chế Lumen Gentium nhấn mạnh đến việc đồng trách nhiệm của các tín hữu giáo dân trong cuộc sống và trên cuộc hành trình của cộng đồng Giáo Hội:

   - " Trong tầm mức hiểu biết, thẩm quyền và uy thế mà họ có được ( người tín hữu giáo dân) họ có quyền, nói đúng hơn, một đội khi, có bổn phận phải nói lên cho biết ý kiến của họ đối với những gì có liên quan đến những gì  tốt lành cho Giáo Hội " ( LG, n. 37 a). 

Hiểu như vậy, chúng ta thấy được Công Đồng mời gọi các chủ chăn hãy nhận biết và phát huy phẩm giá và trách nhiệm của người tín hữu giáo dân trong Giáo Hội.