Những người mang bệnh này cứ chỉ trích kinh niên. Khi nào cũng có chuyện để chỉ trích. Một người làm cả đám phá. Một chính đảng lên thì các đảng khác xúm nhau phá. Phải đạp nó xuống thì mình mới lên được chứ!

Bệnh chỉ trích phát sinh từ lòng ích kỷ hoặc kiêu căng. Một biểu hiện song hành của bệnh này là người chỉ trích thường hay thiếu tự tin.

Người tiêu cực cái gì cũng chỉ trích. Nhưng khi được yêu cầu đưa đề nghị thì "để xem đã", hoặc có ai đưa ra đề nghị gì thì lại lắc đầu "không làm nổi đâu"!

Người tiêu cực thì bất cứ một cơ hội nào cũng là một tai họa cho mình (for the pessimists every opportunity is a calamity). Trái lại, người lạc quan thì bất cứ tai họa nào cũng là một cơ hội cho mình (for the optimists every calamity is an opportunity).

Người ta kể câu chuyện: Một công ty lớn gởi hai đại diện sang một nước Phi châu để nghiên cứu thị trường tiêu thụ giày dép. Trở về điều trần, một vị lắc đầu: Thưa quý vị, không có cách gì tiêu thụ được; người dân ở đó chỉ đi chân đất, có ai đi giày dép đâu! Trong khi đó vị kia lại hớn hở: Thưa quý vị, chuyến này chúng ta thắng lớn; cả một lục địa mênh mông chưa có ai có giày dép để đi cả!

Người tích cực thì lạc quan. Kẻ tiêu cực bi quan. Tùy theo cách nhìn mà vấn đề nẩy sinh. Người Pháp nói: Ðừng trách rằng tối; tối là vì mình không chịu thắp đèn lên thôi! Ðức Gioan Phaolô II kêu gọi: "Ðừng sợ", vì ta tin vào Thiên Chúa quyền năng và yêu thương, ta tin con người có thiện chí, ta tin vào mình có Chúa giúp.

Chỉ trích, than vãn là vô ích

Chỉ trích, dễ, ai cũng làm được
Nhìn khuyết điểm của người khác mà bi quan cũng dễ,
Vì ai trong chúng ta lại không có khuyết điểm?
Trước hết là bản thân con, không có luật trừ.
Ngay cả Thánh cũng phải luyện tập suốt đời,
để nên trọn lành "Như Cha chúng ta trên trời".
Khi ngồi đếm khuyết điểm của người khác,
con tiêu cực, kiêu căng, ghen ghét và mất phí thời giờ.
Ðếm khuyết điểm của người khác và bám víu vào quá khứ,
là nhìn đăm vào tật xấu của họ, hầu như không có gì là tốt cả?
Nhưng cuộc đời con đâu phải ở trạng thái tĩnh!
Nó luôn luôn biến động, luôn luôn thay đổi,
nên con phải nhìn vào hiện tại, vào tương lai.
Người tội lỗi có một quá khứ nặng nề, nhưng có thể nên thánh hôm nay,
nhất là ngày mai, và có thể còn tiến nhanh hơn con.
Nếu con mất giờ, mất sức, ngồi khóc than, chỉ trích,
chắc chắn trong lúc ấy, có những người đến sau con,
mỗi ngày tuần tự tiến lên trước con.